بلای داروهای هورمونی

به گزارش اصفهان زیبا؛ تناسب اندام از یک طرف و داشتن عضلات بیشتر از طرف دیگر آرزوی بسیاری از جوانان است؛ آرزویی که اغلب با شنیدن و یا دیدن داروهای مختلف فریب می‌خورند و دچار بلایی می‌شوند که می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد. یک دسته از این داروها که امروز در فضاهای مجازی تبلیغ و یا در برخی از باشگاه‌های بدن‌سازی دیده می‌شود، داروهای هورمونی است. در این زمینه دکتر حسین ذکری، داروساز و رئیس اداره مبارزه با قاچاق کالاهای سلامت‌محور معاونت غذا و دارو توضیحاتی داده است که به آن می‌پردازیم.

هورمون رشد

قبل از توضیح راجع به داروهای هورمونی، لازم به ذکر است که از نظر علم پزشکی رشد قدی تا حدود ۱۸ سالگی است و بعد از آن رشد متوقف می‌شود؛ به‌خصوص در دختران زودتر رشد قدی متوقف خواهد شد. ترشح هورمون و رشد طولی استخوان‌ها که متوقف شود، دیگر رشد قد امکان‌پذیر نیست و هیچ دارویی هم برای آن وجود ندارد.به هرحال هورمون رشد مربوط به افزایش قد است که در دوران رشد انسان سبب رشد طولی استخوان‌ها می‌شود.

به عبارت دیگر، قدکشیدن اتفاق می‌افتد که در این مقطع زمانی، هورمون رشد تأثیرگذار خواهد بود. البته بهتر است بدانید این هورمون به‌طور درون‌زا و طبیعی در بدن همه وجود دارد. در سن بلوغ هورمون رشد عملکرد خود را شروع می‌کند؛ ولی این اثر به مرور کم و متوقف می‌شود. در این بین کودکانی که به بلوغ زودرس می‌رسند، قدشان رشد مناسب را نخواهد داشت. به‌خصوص دختران که آن‌ها می‌توانند هورمون رشد را زیر نظر متخصصان مصرف کنند و فقط در این صورت استفاده دارویی از هورمون رشد مجاز است. زیرا برای درمان توقف رشد در سنی که باید رشد قدی داشته باشند، چاره‌ای جز استفاده از این داروها نیست.

نکته دیگر در خصوص رشد که برخی نگران آن می‌شوند، این است که زمان رشد و قدکشیدن ممکن است کمی درد در پا یا کمر داشته باشند. باید گفت جای نگرانی نیست و این درد مقطعی است؛ حتی در زمان رشد خطوطی در پوست کمر یا زانو ایجاد می‌شود که خط رشد نامیده می‌شود.

سوءاستفاده از داروهای هورمونی

به‌طورکلی همه داروها عوارض ناخواسته‌ای دارند و حتی داروهای گیاهی می‌توانند در کنار اثرات مفید، عوارضی هم به‌دنبال داشته باشند؛ اما موضوعی که امروزه به یک معضل تبدیل شده، مصرف خودسرانه داروها و یا تجویز داروها به‌صورت غیرمجاز توسط افراد سودجو و فاقد صلاحیت علمی است که همچنان که در فضای مجازی با عناوین مختلف، مردم، به‌خصوص جوانان را فریب می‌دهند، در حالی‌که از عوارض و آسیب‌های جدی این قبیل داروها کاملا بی‌اطلاع هستند.

داروهایی همچون تستسترون، لووتیروکسین، سوماتروپین و… در برخی از باشگاه‌های بدن‌سازی یا توسط افراد ناشناس توزیع می‌شوند و سوء‌مصرف این داروها سبب مشکلات جدی در جامعه شده است. حتی در مواردی دیده شده که برخی از مربی‌ها از اعضای باشگاهشان به‌عنوان موش آزمایشگاهی استفاده می‌کنند و برای آنکه در مسابقات مقام و مدال بیاورند، داروی تستسترون دامی به آن‌ها تزریق می‌کنند! چنین موردی چند سال پیش اتفاق افتاد که با شخص مرتکب برخورد شد.

معمولا سوء‌مصرف این داروها برای رقابت‌های سنگین ورزشی مانند مسابقات شنا و دوومیدانی از یک هفته قبل توسط برخی از ورزشکاران شروع می‌شود؛ غافل از اینکه چنین قدرت کاذبی به قیمت عوارض جبران‌ناپذیر برای مصرف‌کننده به‌دست می‌آید؛ ضمن آنکه این کار تقلب محسوب می‌شود و در صورت اطلاع داوران، فرد مصرف‌کننده از مسابقه اخراج می‌شود.

عوارض

کسانی که این قبیل داروها را مصرف می‌کنند، در ابتدا با دیدن اثر معجزه‌آسای آن‌ها ذوق زده می‌شوند؛ اما به‌مرور بیماری‌ها و آسیب‌های جدی مثل ناتوانی جنسی، ناباروری، اختلالات کبدی و کلیوی، ریزش مو و… در آن‌ها بروز می‌کند. برای مثال آمپول تستسترون که برخی از خانم‌ها برای رشد عضلات و افزایش قدرت از آن استفاده می‌کنند، به‌طور تدریجی که گاهی خود شخص هم متوجه آن نیست، سبب بروز خصوصیات مردانه در آن‌ها می‌شود که دورگه‌شدن صدا از علائم آن است.

توصیه

مصرف مکمل‌ها مشکلی ندارد. البته زیر نظر مربی ورزشی که به‌صورت طبیعی عضله رشد می‌کند. به‌طورکلی استفاده از مکمل‌ها موردتأیید است؛ اما استفاده از داروهای هورمونی مجاز نیست، بنابراین جوانان به هیچ عنوان از باشگاه‌ها و اماکن ورزشی داروی هورمونی و مکمل نخرند و بدانند که تمام این داروها تقلبی و غیرمجاز و مضر هستند.

باید توجه داشت که از نظر مقررات بین‌المللی که عمدتا از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تعیین می‌شود، استفاده از هرگونه دارو برای مقاصد ورزشی ممنوع است. در کشور ما نیز هیچ‌گونه مجوزی بـرای عرضـه داروهای هورمونی برای مصارف ورزشی صادر نمی‌شود و چنانچه فردی اقدام به تولید و عرضه داروهای غیرمجاز کند، مطابق قانون با او برخورد جدی می‌شود.

توصیه می‌شود ورزشکاران به جای استفاده از دارو، با انجام ورزش مرتب و علمی زیرنظر مربی باتجربه و مصرف غذاها و مکمل‌های سالم و مفید به هدف خود برسند؛ ضمن اینکه بهتر است توجه داشت که تنها مرجع معتبر برای تهیه هرگونه دارو یا مکمل، داروخانه‌ها هستند.