درحالی آلودگی هوا از آغاز فصول سرد تا به الان با هوا عجین شده است که براساس گزارش‌های وزارت بهداشت از آن به‌عنوان دومین علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر یاد می‌شود.
عددها و رقم‌ها هم نشان می‌دهند آلودگی هوا در سه سال گذشته (از ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹) با افزایش ۳۵درصدی ذرات معلق با عنوان پی‌ام (PM) ۲,۵ یا ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون میزان مرگ‌ومیر در اصفهان تقریبا دو برابر شده و از آمار ۶۸۳ نفری در سال ۱۳۹۷ به یک هزار و ۲۹۱ نفر در سال ۱۳۹۹ افزایش پیدا کرده است.
فرهاد حیدری، رئیس اورژانس پیش‌بیمارستانی استان، در گفت‌و گو با «اصفهان زیبا» معتقد است آلودگی هوا تعداد تماس‌ها با اورژانس را نسبت به مدت زمان مشابه افزایش داده و منجر به تشدید بیماری‌های قلبی‌عروقی و ریوی و مغزی شده است.
آقای دکتر! با شروع فصل سرد، آلودگی هوا نیز در کلان‌شهر اصفهان شدت گرفت؛ طوری‌که اصفهانی‌ها روزهای پی در پی ناچار به تنفس هوای آلوده شده‌اند. آیا این مسئله تأثیری بر تعداد تماس‌هایی که با اورژانس گرفته می‌شود، داشته و آلودگی هوا منجر به تشدید برخی از بیماری‌ها در اصفهان شده است؟
به استناد آمارهای موجود، تعداد روزهایی که شهر اصفهان هوای ناسالم داشته در کشور رکورددار است؛ یعنی اصفهان، جزو کلان‌شهرهایی است که کمترین روز هوای سالم در کشور را دارد؛ بنابراین به صورت معمول، تعداد تماس‌های تلفنی مرتبط با آلودگی هوا مثل تشدید بیماری‌های تنفسی و قلبی و… زیاد است.
اما در مواقع خاص، مثل چند روز اخیر که شدت آلودگی بسیار بالا بود و به مرز خطر و هشدار رسید، تماس با اورژانس به دلیل شدت‌گرفتن مشکلات تنفسی و قلبی (به خاطر اکسیژن پایین، علائمشان عود می‌کند) و تماس از سوی بیماران دارای بیماری زمینه‌ای نیز بسیار بیشتر از روزهای دیگر بوده است.
شاید این افزایش تماس‌ها با اورژانس به دلیل اینکه معمولااورژانس روزانه تماس‌های بسیاری را دریافت می‌کند، چشمگیر نباشد، اما واقعیت این است که در روزهای بسیار آلوده تماس‌ها با اورژانس هم بیشتر می‌شود؛ به‌ویژه از سوی بیمارانی که بیشتر آن‌ها افراد سالم هستند.
آیا تعداد تماس‌هایی که در ماه‌های گذشته با اورژانس گرفته شده و به آلودگی هوا نیز مرتبط بوده نسبت به سال گذشته هم افزایش پیدا کرده است؟
درحال حاضر عدد دقیقی نمی‌توانم ارائه دهم؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این تماس‌ها نسبت به مدت‌زمان مشابه در سال گذشته حدود 10درصد افزایش پیدا کرده است؛ البته آلودگی هوا در این فصل سال‌‌هاست که تکرار می‌شود و سال به سال هم وضعیت آن وخیم‌تر می‌شود.
سال گذشته در همین برهه، آلودگی هوا تماس‌ها با اورژانس را افزایش داد؛ اما به نظر می‌رسد امسال تا حدودی وضعیت بدتر باشد.
معمولا چه میزان از این تماس‌ها منجر به بستری بیماران و چه تعداد هم با مشاوره و خدمات سرپایی رفع می‌شود؟ آیا می‌توان این دو را از هم تفکیک کرد؟
بله. تقریبا در روز حدود دوهزار و 700 تماس با اورژانس گرفته می‌شود. از این تعداد، حدود 800 تماس، نیاز به اعزام آمبولانس دارد. از این میزان، همچنین حدود یک‌سوم به خاطر مشکلات ترافیکی و تصادف‌ها است و مابقی به دلیل بروز بیماری‌های قلبی، ریوی، مغزی و… است؛ مشکلاتی که آلودگی هوا می‌تواند آن‌ها را تشدید کند.
مثلا فردی که سابقه مشکلات تنفسی و زمینه‌ای دارد، به علت افزایش آلودگی هوا بیماری‌اش تشدید و دچار سرگیجه و سبکی سر و… می‌شود؛ البته نمی‌توان به‌طور دقیق تفکیک و مشخص کرد که کدام یک از این موارد دقیقا به خاطر آلودگی هواست؛اما به‌طور کلی می‌توان گفت که آلودگی هوا ازجمله فاکتورهای تأثیرگذار بر تشدید این بیماری‌هاست.
گفته می‌شود سالانه شش‌هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور ثبت می‌شود. با توجه به تعداد بستری‌ها و تماس‌هایی که در این ایام با اورژانس گرفته می‌شود و شما هم به آن اشاره کردید، سهم اصفهان در این مرگ‌ومیر چه تعداد است؟
من نمی‌توانم به این پرسش پاسخ بدهم؛ زیرا اورژانس اطلاع دقیقی از سرنوشت بیماران ندارد. شاید مرگ‌ومیر خیلی به‌صورت واضح تغییری پیدا نکند؛ اما نکته مهم این است که بستری هر بیمار مسلما هم برای خانواده و هم سیستم درمانی هزینه‌های بسیاری را در پی دارد؛ پس اهمیت‌دادن به موضوع آلودگی هوا و اندیشیدن به راهکارهای مؤثر برای رفع آن هزینه‌های بسیار کمتری نسبت به درمان دارد.
آلودگی هوا در فصول گرم نیز در اصفهان با بروز پدیده گرد وغبار خودش را نشان می‌دهد؛ درحالی‌که در زمستان این آلودگی به دلیل وارونگی هوا به وجود می‌آید. از نظر شما کدام یک از این نوع آلودگی هوا خطرناک‌تر است و آسیب‌های بیشتری را به سلامت افراد وارد می‌کند؟
بله؛ تفاوت اصلی این است که آلودگی هوا در زمستان با تشدید مشکلات تنفسی و قلبی روبه‌روست؛ البته شاید یکی از دلایل آن، هم‌زمانی با آنفولانزا هم باشد .سرمای هوا باعث عفونت ریه می‌شود؛ ولی قطعا تعداد موارد قلبی و ریوی که به دلیل آلودگی هوا در زمستان رخ می‌دهد، نسبت به تابستان بسیار بیشتر است.
این مسئله دلیل علمی دارد؟
ریزگردها ممکن است منجر به درگیری ریه و همچنین سرفه و… شود؛ ولی نوع آلودگی هوایی که در زمستان رخ می‌دهد، باعث پایین‌آمدن سطح اکسیژن می‌شود و همین هم بر گروه‌های حساس و بیماران مبتلا به بیماری زمینه‌ای تأثیر می‌گذارد.
یکی از این گروه‌های حساس که به آن‌ها اشاره می‌کنید، کودکان هستند. آیا در روزهایی که مدارس به خاطر آلودگی هوا تعطیل می‌شود، تغییری در تعداد تماس‌ها با اورژانس مشاهده می‌شود؟
این تغییر چندان محسوس نیست؛ اما باید توجه داشت که تردد کودکان در آلودگی هوا آسیب‌زاست و اصلا به صلاح آن‌ها نیست. ا گرچه ممکن است دانش‌آموزان از نظر آموزشی لطمه ببینند، ولی سلامت آن‌ها در اولویت قرار دارد.
به همین خاطر هم تعطیل کردن مدارس در روزهای آلوده تصمیم درست و منطقی است و باید انجام شود؛ ضمن اینکه والدین نباید به هیچ عنوان کودکان را در هوای آلوده به خارج از منزل ببرند و باعث صدمه‌زدن به سلامتی آن‌ها شوند.
اگرچه کرونا فروکش کرده است؛ ولی همه شهروندان موقع خارج‌شدن از منزل باید از ماسک استفاده کنند تا از مضرات آلودگی هوا در امان باشند.
سهم کودکان در تماس‌های اورژانس یا بستری به دلیل آلودگی هوا چه میزان است؟
بسیار پایین است؛ چون کودکان معمولا بدن سالم‌تر و قوی‌تری نسبت به بقیه دارند و بیماری زمینه‌ای هم ندارند؛ اما به هرحال، آن‌ها جزو گروه‌های حساس هستند و به دلیل محدودیت تخت‌های بستری اطفال تنها با یک پیک در این زمینه مراکز سرویس دهی به کودکان با مشکل روبه‌رو می‌شوند.
