به گزارش اصفهان زیبا؛ درباره بازیهای رایانه‌ای مطالب زیادی گفته و شنیده شده؛ اما در مواجهه با آن شاید بیشتر مبالغه‌آمیز برخورد شده است.
نمی‌توان جلو علاقه کودکان به بازی را گرفت یا از گردش مالی هنگفت صنعت بازی‌سازی صرف نظر کرد، بلکه پس از شناخت فرصت‌ها و تهدیدهای بازیهای رایانه‌ای، این مهم است که بتوانیم نمونه‌های مفید را رصد، معرفی و جایگزین کنیم.
بازی آغاز شد!
شروع تدریس‌های سواد رسانه من مربوط به یک دهه قبل است. به خاطر دارم آن زمان در میان خانواده‌ها آنها را نسبت به تماشای بیش از اندازه تلویزیون هشدار می‌دادم و می‌گفتم نسبت به فرزندان خود این نکات را در مصرف رسانه رعایت کنید.
ناگهان متوجه شدم اصلا فرزندان ما چندان به تماشای تلویزیون مشغول نیستند درحالی که برنامه‌های تلویزیون از پاک‌ترین برنامه‌ها است. بعدا آنها را نسبت به بازیهای رایانه‌ای انذار می‌دادم اما ناگهان متوجه شدم نسل جدید حتی اهل بازیهای رایانه‌ای هم نیستند!
متوجه شدم نوجوانان غرق در تماشای کلیپ‌های سلبریتی‌ها و شاخ‌های مجازی در اینستاگرام و تلگرام و غیره هستند. این درحالی بود که بازیهای رایانه‌ای مفید فراوانی وجود دارد که بسیار شَرَف نسبت به سایر سرگرمی‌های کاذب و کلیپ‌های مبتذل دارد.
در این متن به دنبال شناخت مختصری از بازیهای رایانه‌ای هستیم. در تماشای فیلم و کلیپ، مخاطب فقط منفعل است؛ اما در بازی، مخاطب فعال است و به توانمندی‌های شناختی او اضافه می‌شود.
بنابراین بازی رایانه‌ای مهم است چون:
الف) کیفیت رسانه‌ای دارد: یعنی مطابق نمودار زیر یک رسانه‌ی تعاملی است که در زمان کم، اثرگذاری زیاد دارد.
ب) شدت رسانه‌ای دارد: یعنی به علت صرف زمان زیاد و تکرار محتوا در آن اثرگذاری شدیدتر است.
برخی فواید بازی رایانه‌ای:
* تمرین نقش‌های آینده، رشد فکری و روانی، گسترش روابط و افزایش محبت در بازی فعال والد و کودک، افزایش تمرکز ذهن، افزایش نشاط، گذراندن اوقات فراغت، افزایش مهارت حل مسأله، تمرین صبر، رعایت قانون، رعایت نوبت، ارتقای جنبه برد و باخت، افزایش اعتماد به نفس، رفتار مبتني بر همكاري در بازیهای تیمی.
* استفاده‌های جدی‌تر از بازی‌ها برای درمان بیماری‌های جسمی، توانبخشی، حوزه سالخوردگان، آموزش جراحان و مشاغل حساس با بازیهای شبیه سازی، بهبود توانایی پرسنل نظامی.
* بازی‌وارسازی (Gamification) در آموزش خلاقانه.
سایت «توپ مارکت» نمونه‌ای از پیشنهاد بازیهای مفید برای کودکان
بازی کن نمره بگیر!
کارشناسان می‌گویند اگر 15 دقیقه قبل از درس خواندن بازی تمرکزی انجام دهید، درس را بهتر خواهید فهمید.
بازی «مار» در گوشی‌های نوکیا را یادتان هست؟ این نمونه یکی از بهترین بازی‌ها و بدون هیچ‌گونه آسیب برای افزایش تمرکز و سرگرمی است.
هیولای خوش بر و رو
بازیهای رایانه‌ای به خاطر گرافیک بالا، صداگذاری و موسیقی جذاب، جلوه‌های ویژه، هوش مصنوعی، گیم پلی یا داستان جذاب، معمولا برای کودک و نوجوان مسحور کننده‌اند. اما نمی‌توان در جنگ نرم و جنگ تمدنی امروز از آسیب‌های آن چشم‌پوشی کرد.
برخی مخاطرات بازیهای رایانه‌ای:
الف: در حوزه عقیدتی: ژانر بازیهای اسلام هراسی، ژانر بازیهای ایران هراسی و شرق هراسی، ترویج مصرف‌گرایی، ترویج سبک زندگی غربی، انکار خلقت و خالق، ترویج جادو و خرافه‌های شرک آلود و…
ب: در سلامت جسم و روان: فقر حرکتی، آسیب به چشم، گردن و ستون فقرات در طولانی مدت، گوشه‌گیری و انزواطلبی، تخیلی که گاه واقعی و دردسرساز می‌شود، تیک عصبی و…
ج: در حوزه اخلاق: اتلاف وقت، لهو و اعتیاد دیجیتال، مشاهده صحنه‌های مستهجن، پرخاشگری و عادی‌سازی خشونت (لذت خونریزی و کشتار) و…
فراتر از یک بازی
بازی فقط بازی نیست و پدیده‌ای کاملا جدی است. مطابق مصاحبه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حدود 34 میلیون نفر در ایران گیمر هستند که سهم مردان از این آمار 60 درصد است. میانگین سنی گیمرها در ایران 23 سال است که هر گیمر به طور متوسط 95 دقیقه در روز مشغول بازی است.
مطابق آمار، «ماشین بازی»، «گربه سخنگو» و «آرایشگری» محبوب‌ترین بازی خردسالان؛ «ماشین بازی» و «اتوموبیل‌دزدی بزرگ» (GTA) محبوب‌ترین بازی برای کودکان، «کال آف دیوتی»، «فیفا» و «PES» محبوب‌ترین بازی برای نوجوان و جوان، «کلش آف کلنز»، «آمیرزا» و «شطرنج» بازی مجبوب بزرگسال و میانسال در ایران است.
دوستانی که علاقه‌مند به اطلاعات مفید بیشتر در شناخت بازیهای رایانه‌ای و رده‌بندی سنی آنها هستند به سایت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای مراجعه کنند https://www.ircg.ir/
در برخی از نسخه‌های بازی «ندای وظیفه» (Call of Duty)، شما مجبورید برای عبور از تمام مراحل، 33 هزار نفر را بکشید.
در بازی «بتلفیلد 3» شاهد حمله نیروهای آمریکایی به تهران پایتخت ایران هستیم.
در بازی سبک استراتژیک «گادوس»، شما در جایگاه خدا نشسته‌اید و می‌توانید بر سر بندگان خود عذاب نازل کنید.
«خشونت» رایج‌ترین موضوع برای فروش بازیهای رایانه ای است.
عادی‌سازی خشونت و خیالبافی در استفاده غیرصحیح از بازیهای رایانه‌ای.
سرد شدن روابط والد و فرزند در مشغولیت بیش از اندازه به بازیهای رایانه‌ای
شاه‌کلید سبک زندگی
این فرمول را یادگاری از ما داشته باشید: همه می‌دانیم و قبول داریم که «عقاید» ما روی «رفتار» ما اثر می‌گذارد؛ اما سؤال اصلی سبک زندگی این است که آیا رفتار هم روی عقاید اثر می‌گذارد؟ روی این بحث دعوا و اختلاف نظر است. اما ما اعتقاد داریم بله، اگر رسانه‌ها بتوانند رفتار ما را عوض کنند، در درازمدت عقاید فرد هم عوض می‌شود و دیگر اعتقادات سابق را ندارد.
معتقدیم اگر نوع لباس پوشیدن، غذا خوردن، الگوی مصرف، مهمانی رفتن یا حتی معماری خانه‌های ما عوض شود، در درازمدت عقاید ما هم عوض خواهد شد.
می‌توان تعریفی کوتاه و تقریبا جامع از سبک زندگی ارائه داد: «الگوی عینی و ترجیحی رفتار». در این تعریف به رفتار اجتماعی مشاهده پذیر، تکرار شونده و نه از سر اجبار اشاره شده است.
برای فهم بهتر اهمیت «سبک زندگی» اجازه دهید برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای را در سه دهه مقایسه کنیم:
در دهه 70 شمسی اکثرا شبکه‌های ماهواره‌ای معاند و ضدانقلاب «سیاسی» هستند و آنها حوزه «عقیده» را نشانه گرفته‌اند: کومله، منافقین، سلطنت طلب، تبشیری مسیحیت و…
از این شبکه‌ها خیلی ترسی وجود نداشت چراکه نهایتا شبهه می‌انداختند و دین اسلام، قرآن و نظام جمهوری اسلامی را زیرسؤال می‌بردند.
نکته آنجاست که مردم جلوی حمله به عقایدِ خود گارد بسته می‌گیرند و نمی‌گذارند هرکسی راحت به آن نزدیک شود؛ دوما اگر فردای آن روز شخصی در مسجد، مدرسه یا رسانه‌های داخلی شبهه را پاسخ دهد، مشکل کامل برطرف می‌شود.
اما شبکه‌های آن‌ور آبی دهه 80 طرح دیگری در ذهن داشتند! دشمن با جواب نگرفتن از شبکه‌های سیاسی به فکر فرو رفت و در دهه 80 با تغییر استراتژی بر روی تغییر سبک زندگی انگشت گذاشت.
اینگونه بود که شبکه‌های فیلم و سریال، شبکه‌های عامه‌پسند و خانوادگی پا به عرصه وجود گذاشت.
حالا واقعا باید از امثال شبکه «X» و «Y» ترسید! آنها شبهه نمی‌اندازند که کسی بخواهد به آن پاسخ دهد. دوما مردم گارد خود را برای فیلم و سریال‌ها و جُنگ‌ها باز می‌گذارند و فقط به چشم سرگرمی به آنها نگاه می‌کنند و آن شبکه عامه‌پسند با «تغییر سبک زندگی» به مرور به تهی‌کردن عقاید قبلی هم می پردازد.
در دهه 90 ترکیب شبکه‌های خبری با برنامه‌های سرگرم‌کننده را شاهد بودیم.
در هر منزلی که دختربچه 5 ساله وجود داشته باشد ظاهرا یکی از این بازیهای آرایشی و تعویض لباس (همانند Barbie girls) وجود دارد. این بازی ساده بدون خشونت و بدون نگرانی برای خانواده‌ها است، اما دختربچه‌ای که با این بازی بزرگ شود، فردا حتما باید یک کمد پر از لباس و هر روز یک مدل مو و آرایش داشته باشد. این مفهوم سبک زندگی است.
نسخه‌های اولیه بازی خاله بازی «سیمز» صحنه غیراخلاقی نداشت (برخلاف نسخه های جدید)؛ اما هر روز باید پول درمی‌آوردی تا مهمانی بروی و جنس بیشتر و بیشتر بخری و سایز تلویزیون منزل خود را بزرگ و بزرگ‌تر کنی. این توجه به مفهوم سبک زندگی است.
مشق شب
«بازی خوب» بازی است که خشونت نداشته باشد، صحنه‌های نامشروع نداشته باشد، اعتیادآور نباشد، سبک زندگی غربی را ترویج نکند، مجوز وزارت ارشاد داشته باشد و رده بندی سنی هم در آن رعایت شود.
«بازی بد» دقیقا عکس موارد فوق است که به جای فطرت و حکمت بر روی غرایز شهوت و غضب و جهل انگشت می‌گذارد.
«بازی زشت» یا بازی خنثی بازی است که ارزش افزوده‌ای برای انسان اضافه نمی‌کند، شاید مجوزدار و ظاهرا بدون خطر باشد اما تضییع عمر و گاه اعتیادآور است.
در اهمیت بازی همین بس که تقسیم‌بندی موضوعات «کافه بازار» دو دسته کلی است: «1- بازی‌ها؛ 2- سایر اپلیکیشن‌ها»!
در تصاویر زیر که از کافه بازار استخراج شده است دقت کنید؛ آیا توانایی دارید بازیهای خوب، بد، زشت! را از همدیگر تشخیص دهید؟
شاید مجبور شوید برخی را خودتان بازی کنید تا به ماهیت و نکات آن پی ببرید. الزاما هر بازی ایرانی هم خوب نیست!
