به گزارش اصفهان زیبا؛ اتفاقی که نباید می‌افتاد ،بالاخره افتاد تا نشان دهد، اخطارها و تدابیر امنیتی برای جلوگیری از نشت سؤالات امتحانات نهایی به خارج از حوزه امتحانی بی‌نتیجه بوده است. به‌رغم همه تلاش‌ها، خبرها حاکی از این است که تنها چند دقیقه پس از آغاز امتحانات، سؤالات برخی از دروس مانند دینی و فیزیک در فضای مجازی منتشر شد و حاشیه‌های زیادی به پا کرد.
این اولین باری نیست که انتشار سؤالات نهایی به بیرون از حوزه امتحانی، خبرساز می‌شود؛ این اتفاق در سال‌های گذشته نیز رخ داده است؛ هرچند با اعتراض‌های بسیاری از سوی دانش‌آموزان و والدین آن‌ها روبه‌رو شده، این اعتراض‌ها راه به جایی نبرده و حالا سال‌هاست که این اتفاق همچنان رخ می‌دهد.
وعده‌ای که محقق نشد!
لورفتن سؤالات امتحانات نهایی درحالی است که تا پیش از برگزاری این امتحانات، آموزش‌وپرورش از صفرشدن امکان تقلب در این آزمون خبر داده بود. این اطمینان را محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش به دانش‌آموزان داده بود؛ آنجا که به «همشهری آنلاین» گفته بود: «این اطمینان را به خانواده‌ها می‌دهم که به هیچ عنوان امکان لورفتن سؤالات وجود ندارد. طبق مصوبات ۸۴۳، ۸۵۵ و ۸۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی، سهم سوابق تحصیلی در کنکور سراسری در سال ۱۴۰۲ به‌صورت ۴۰درصد قطعی، سال آینده ۵۰ درصد و تا سال ۱۴۰۵ به ۶۰درصد خواهد رسید. تا سال گذشته ارزشیابی نهایی از دانش‌آموزان، وابسته به کنکور و مهارت‌های تست‌زنی بود و یک معضل برای نظام آموزشی محسوب می‌شد که معلم، مدرسه و کلاس درس مرجعیت خود را از دست داده بود. افزایش سهم سوابق تحصیلی می‌تواند فرصت خوبی باشد تا مرجعیت به مدرسه برگردد و از حافظه‌محوری صرف فاصله بگیریم.»
به گفته او «افراد امین و مسلط به موضوع تدریس و آزمون، برای طراحی سؤالات انتخاب شده‌اند و طراحی تمام سؤالات چه آزمون‌های داخلی و چه خارجی در فضای قرنطینه کامل انجام می‌شود. بعد از طراحی سؤالات، سؤالات رمزنگاری شده و یک روز قبل از آزمون برای رؤسای حوزه‌های برگزاری امتحانات ارسال می‌شود. امنیت رمزنگاری‌ها بسیار بالاست و قفل این رمزها به‌هیچ‌عنوان قابل بازگشایی نیست؛ مگر با رمز اصلی. تکثیر سؤالات در روز برگزاری امتحانات نیز در اتاق قرنطینه پس از دریافت رمز انجام می‌شود. با این سازوکار امکان لورفتن سؤالات امتحانات نهایی را به صفر رسانده‌ایم.»
زور سودجویان به وعده‌های آموزش‌وپرورش چربید
زور سودجویان به این حرف‌وحدیث‌ها و وعده‌ووعیدها چربید و تنها دقایقی بعد از آغاز امتحانات نهایی خبر انتشار آن‌ها در فضای مجازی دست‌به‌دست شد؛ اتفاقی که باعث شد رئیس مـرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با رسانه‌ها از موانع خود کوتاه بیاید و ادعای به‌صفررساندن تقلب‌ها در امتحانات نهایی را رد کند: «ما هیچ وقت ادعا نکردیم انتشار سؤالات را به صفر برسانیم؛ چراکه مدیریت فضای مجازی دست ما نیست. شفاف و صریح می‌گوییم که ادعا نداریم انتشار سؤالات را به صفر برسانیم. ممکن است کانال‌های سودجو و افرادی با سوءنیت در حوزه‌ها حضور داشته باشند و با هر ابزاری که قابل کشف هم نباشد، عکسی بگیرند و منتشر کنند.»
به گفته او «با تدابیر درنظر گرفته‌شده چون دوربین‌های مداربسته و سیگنال‌یاب‌ها در حوزه‌های امتحانی همکاران ما تا جایی که بتوانند موضوع را کنترل می‌کنند؛ هرچند ممکن است باز هم تصویری پخش شده باشد، اما صرف پخش سؤال در زمانی که همه شرکت‌کنندگان تحت مراقبت در حال آزمون هستند، مطرح نیست؛ ضمن آنکه آزمون‌ها تشریحی هستند و این خیلی کار مشکلی است که پاسخ‌های سؤالات تشریحی را دریافت کنند. آزمون‌ها چهارگزینه‌ای نیست و این کار بسیار سخت است و بروز چنین اتفاق‌هایی درصد خیلی پایینی هم دارد؛ اما برای همین درصد پایین و اینکه افرادی بخواهند پاسخ‌ها را دریافت کنند، برای ما مسئله است که صورت نگیرد. ما خودمان هم اعلام کردیم ساعت هشت‌ونیم صبح سؤالات را منتشر می‌کنیم. مسئله این است که کسی نتواند داخل حوزه امتحانی پاسخی را دریافت کند.»
کنکور تقلب را افزایش داد؟
در این میان اما برخی از دانش‌آموزان نیز مدعی شده‌اند که برخی کانال‌های تلگرامی اقدام به خریدوفروش سؤالات کرده‌اند و با اخذ هزینه‌های بالا این‌گونه پول به جیب می‌زنند. البته یکی از دانش‌آموزانی که اقدام به خرید این سؤالات کرده، مدعی شده که سؤالات خریداری‌شده با سؤالات امتحانات نهایی مغایرت داشته است.
او همچنین می‌گوید که امسال خیلی از هم‌کلاسی‌هایش به دنبال خرید سؤالات بوده‌اند؛ چرا که تأثیر معدل در کنکور سراسری 40 درصد شده است. اشاره او به تغییرات کنکور سراسری است که چندی پیش شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را تصویب کرد. بر این اساس، تأثیر معدل بر کنکور 1402 به‌صورت تأثیر قطعی و میزان 40 درصدی است. این بدین معنی است که نتیجه نهایی کنکور سراسری را سوابق تحصیلی داوطلبان با نمره 40 درصدی و نتیجه کنکور با نمره 60 درصدی تعیین می‌کند. تأثیر سوابق تحصیلی بر کنکور، اما یکی از دلایلی است که به نظر برخی از کارشناسان موجب افزایش تقلب‌ها شده است.
محمدرضا نیک‌نژاد، یکی از همین کارشناسان است. آن‌طور که او به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «تقلب در امتحانات نهایی سال‌هاست که رخ می‌دهد؛ اما امسال به دلیل تأثیر 40 درصدی کنکور شاید بتوان گفت میزان تقلب‌ها بیشتر شده است؛ چرا که دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها به هر دری می‌زنند تا کنکور را موفقیت‌آمیز پشت سر بگذارند؛ درواقع سوابق تحصیلی نقش مهمی در کنکور دارد؛ البته نه به این معنا که تأثیر معدل در کنکور امری نامطلوب است؛ مسئله اینجاست که اجرای این طرح زمانی که زمینه‌های آن مهیا نیست، نمی‌تواند چندان موفقیت‌آمیز باشد. باید برای جلوگیری از تقلب، اقدامات فرهنگی و اجتماعی انجام شود تا دانش آموزان از امنیت فکری برخوردار باشند. از سوی دیگر، خانواده‌ها باید بدانند که قرار نیست هرکسی وارد دانشگاه شود؛ بلکه ممکن است برخی از افراد در زمینه‌های دیگری استعداد داشته و امکان ادامه تحصیل نداشته باشند.»
نیک‌نژاد معتقد است «تقلب ریشه فرهنگی دارد، ریشه‌هایی که در همه جا وجود دارد و آموزش‌وپرورش نیز بخشی از آن است. درواقع هر جا آزمونی برگزار شود، امکان تقلب هم وجود دارد.»
تقلب در آزمون به‌ویژه امتحانات نهایی، اما پیامدهایی را هم دارد؛ مثلا اینکه «برای برخی از مدارس غیردولتی که پول از اهمیت زیادی برخوردار است، معدل بالا هم مهم است؛ چراکه همین معدل‌های بالا باعث می‌شود دانش‌آموزان بیشتری به مدارس آن‌ها جذب شوند؛ همچنین این مدارس پس از اعلام نتایج کنکور، می‌خواهند رتبه‌های برتری را که در مدرسه آن‌ها تحصیل کرده‌اند، معرفی کنند؛ بنابراین حالا که معدل در امتحانات نهایی تأثیر دارد، این مسئله می‌تواند به نفع آن‌ها باشد؛ البته در برخی از مدارس هم امتحانات نهایی با دقت و سخت‌گیری برگزار می‌شود؛ اما در پاره‌ای از مواقع نیز به دلیل تعارض منافعی که وجود دارد، ممکن است تقلب‌هایی هم از ساختاری بیرون از آموزش‌وپرورش صورت گیرد؛ ضمن اینکه گستردگی حوزه‌های امتحانی در ایران در امتحانات نهایی واقعا معضل بزرگی است و همین هم باعث افزایش تقلب می‌شود.»
