به گزارش اصفهان زیبا؛ با توجه به روند کلی گرم‌شدن زمین در سال‌های اخیر، با پدیده موج‌های گرمازا روبه‌رو هستیم که به‌صورت علمی به دمای بالا (۳۲ درجه) در بیش از سه روز متوالی گفته می‌شود.
اما برای اینکه بدانید چطور به گرمازدگی مبتلا می‌شوید و راهکارهای پیشگیری و درمان آن کدام است، نظر دکتر علیرضا ابوطالبی قهنویه، متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی اصفهان را بخوانید.
علل گرمازدگی
گرمازدگی در اثر تماس با گرما و مختل‌شدن سیستم‌های دفاعی بدن رخ می‌دهد.
در توضیح این مورد باید گفت راه‌های دفع گرما از بدن به طور عمده تشعشع و تبخیر است که در دمای بالای ۳۵ درجه، تشعشع نقش خود را از دست می‌دهد و فرد برای دفع گرما فقط به تبخیر وابسته می‌شود که وقتی گرما با رطوبت همراه شود، تبخیر هم کارایی خود را از دست می‌دهد.
واکنش فرد به استرس گرما شامل پاسخ‌های فیزیولوژیک مثل گشادشدن عروق به خصوص پوست، افزایش تعریق و رفتارهای کنترل گرما مثل دوری موقت از گرما، عدم فعالیت در گرما و پوشیدن لباس‌های مناسب و مصرف مایعات همراه املاح است که این موارد نیاز به آموزش‌های عمومی دارد.
افراد در معرض خطر
افراد در معرض خطر شامل سالمندان، کودکان و بیماران روان‌پزشکی و بـیـماران با مـصـرف داروهـای مختل‌کننده مـکانیسم‌هـای دفـاعی بـدن هـسـتـند.
این دسته از افراد در بروز رفتارهای کنترل گرما ناتوان هستند. بنابراین نیاز به توجه و مراقبت بیشتری دارند.
انواع گرمازدگی و راهکارهای درمانی
گرمازدگی طیفی از بیماری‌های خفیف تا شدید را شامل می‌شود.
موارد خفیف
– تورم اندام‌ها: به دلیل اتساع عروق و خروج مایع از عروق رخ می‌دهد و خود‌به خود برطرف می‌شود.
– راش گرمایی: ضایعات پوستی قرمز‌رنگ و خارش‌دار است که در اثر انسداد خروجی غدد عرق رخ می‌دهد و با پوشیدن لباس‌های گشاد و رنگ روشن و نیز دوری از محیطی که موجب تعریق می‌شود، قابل پیشگیری است.
در ضمن برای رفع خارش می‌توان از آنتی هیستامین استفاده کرد.
– کرامپ عضلانی(گرفتگی غیر ارادی عضلات): در نواحی ران‌ها، شانه و ساق رخ می‌دهد و به طور معمول در افرادی که تعریق زیاد دارند، در جایگزینی فقط از آب ساده و بدون املاح استفاده می‌کنند. درمان این اختلال، جایگزینی آب و نمک به صورت خوراکی در موارد خفیف است و درمان تزریقی در موارد شدید تجویز می‌شود.
برای پیشگیری از این کرامپ‌ها می‌توان از توصیه‌های زیر، حین فعالیت استفاده کرد:
نوشیدن آب‌میوه‌های طبیعی؛
مصرف میوه‌جات و مواد غذایی نظیر: خیار، کاهو، گرمک، هندوانه، کدو و…؛
استفاده از محلول خانگی که به کمک یک لیتر آب به همراه پنج قاشق چای‌خوری شکر و نصف قاشق چای‌خوری نمک تهیه می‌شود؛
– سنکوپ گرمایی (افت هوشیاری): در اثر اتساع عروق و کاهش مایعات بدن رخ می‌دهد. به‌خصوص این حالت در افراد مسن دیده می‌شود و راه‌های درمان آن خارج‌کردن فرد از محیط گرم و استفاده از مایع خوراکی و تزریقی و استراحت است.
– خستگی گرمایی: در افرادی رخ می‌دهد که در محیط گرم قرار گرفته‌اند و مایعات کم مصرف کرده‌اند یا اینکه مایعات زیاد و بدون املاح استفاده کرده‌اند که در این صورت موجب افت سدیم خون می‌شود. این افراد تب دارند ولی کمتر از 40 درجه است و علائم آن شامل: سردرد، تهوع، استفراغ و ضعف و بی‌حالی است.
برای برطرف کردن این حالت، بهترین راهکار، دوری از محیط گرم است و با شروع علائم، استراحت و مصرف مایعات خوراکی یا تزریقی مایعات مناسب (املاح دار) توصیه می‌شود.
موارد شدید
– سکته گرمایی: اورژانس تهدید‌کننده حیات است. این افراد تب بالای ۴۰ درجه و تغییر سطح هوشیاری دارند؛ در این حالت سیستم عصبی به آسیب گرمایی بسیار حساس است و علائم بروز این اختلال؛ بی قراری، عدم آگاهی به زمان و مکان، فلج و حتی تشنج و کماست.
درمان این افراد خنک‌سازی هر چه سریع‌تر است و پس از آن انتقال به بیمارستان برای ادامه درمان است.
خنک‌سازی شامل: خارج‌کردن لباس‌ها، استفاده از حوله خیس روی بدن، گذاشتن کیسه یخ در نواحی زیر بغل و کشاله ران و غوطه‌ور کردن فرد در وان آب سرد است.
در ضمن بهترین روش، اسپری آب گرم ۳۷ درجه و ایجاد جریان هوا به کمک پنکه و هواساز است.