به گزارش اصفهان زیبا؛ بررسی و مرور دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران در سالروز پیروزی آن که برای کسب استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی رخ داد، قابل اهمیت است. رویدادی که با هدف در هم شکستن نظام سلطه گری و قدرت شکل گرفت و تبیین دستاوردهای آن پس از گذر 44 سال از ضرورت ها است. اینکه طی سال هایی که از این تحول بزرگ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می گذرد، تا چه اندازه در مسیر اهداف و آرمان های اصلی خود حرکت کرده و از سوی دیگر در سایه هجمه های فراوان دشمنان با هر ابزار و رفتاری همچون کودتا، جنگ و تحریم تا به امروز چگونه دوام آورده است.
در این خصوص با محسن نصری، تحلیلگر مسائل سیاسی_ فرهنگی و عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان گفت و گو کرده ایم. به گفته این کارشناس، اگر انقلاب در ایران صورت نمی گرفت، کشور با مشکلاتی همچون افزایش سلطه بیگانگان و ذلت مردم، جداسازی بخش هایی از کشور، کاهش ارزش های اسلامی و همچنین نا امنی منطقه ای مواجه بود. نصری همچنین معتقد است تحقق کامل اهداف و آرمان های اصلی انقلاب ایران در گرو حل مشکلات و بحران های کنونی است و در غیر این صورت انقلاب ما نیز به اهداف عالی خود نخواهد رسید. در ادامه مشروح این گفت و گو را می خوانید.
انقلاب ایران در سال57 با همه مشکلات و هزینه ها و به امید شرایطی بهتر برای ملت ایران شکل گرفت؛ از ضرورت های وقوع این انقلاب بگویید.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 1357ریشه در تاریخ مبارزاتی مردم با هدف مقابله با استبداد داخلی و همچنین مقابله با استعمار خارجی دارد. مبارزاتی همچون نهضت تحریم تنباکو ، جنبش مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران، نهضت حضرت امام (ره) در سال 1341 که در نهایت مجموع همه این مبارزات به انقلاب 1357 جمهوری اسلامی منتهی شد.
پس با در نظر گرفتن تاریخ سیاسی ایران، شرایط اقتضاء می کرد که این تحول عظیم در کشور رخ دهد؟
اقتضاء انقلاب ایران را در شعار محوری انقلاب استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی می توان پیدا کرد و در این قالب به خوبی قابل تبیین است. در آن زمان مردم معترض به ذلت و زیر سلطه بودن آمریکا و کاپیتولاسیون آمریکا، انقلاب و حکومت پهلوی را سرنگون کردند. مردم در مخالفت با استبداد و دیکتاتوری دوره پهلوی و قاجاریه شعار استقلال آزادی، جمهوری اسلامی را سر دادند. مردم مخالف حاکمیت سلطنتی پادشاهی و پادشاهان بی لیاقت و فاسد بودند و در شعار خود سردادند که خواهان جمهوری اسلامی هستند. سرانجام انقلاب ایران پیروز شد، انقلابی که در آن نقش پر رنگ مردم و قوانین و ارزش های اسلامی نهفته است.
عدم وقوع این انقلاب مساوی با چه شرایطی در ایران بود؟
اگر در بهمن 57 انقلاب به پیروزی نمی رسید، از یک سو سلطه آمریکا، انگلیس و صهیونیسم بر کشور گسترده تر و از سوی دیگر دیگر ذلت مردم ایران نیز بیشتر می شد. با عدم پیروزی انقلاب ایران و در ادامه جداسازی بخش های از کشور در دوران قاجار و پهلوی ، انگلیسی ها برای جدا کردن بخش های همچون خوزستان برنامه داشتند. با این پیش بینی همچنین امنیت کشور و تمامیت ارضی ایران نیز به خطر می افتاد. اگر انقلاب نمی شد روز به روز استبداد و دیکتاتوری در عرصه های گوناگون بیشتر و نفس کشیدن برای مردم نیز سخت تر می شد. برای مثال شکنجه های مبارزانی که خواستار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بودند، روز به روز از سوی نیروهای ساواک حکومت پهلوی بیشتر می شد.
نکته دیگر اینکه اگر انقلاب به پیروزی نمی رسید، از ارزش های اسلامی نیز کاسته می شد. آنطور که در دوره رضا شاه شب های تاسوعا و عاشورا، کارناوال شادی راه انداخته می شد و در مقابل درب مساجد را می بستند و درب کاباره ها را بر روی مردم می گشودند. هدف حکومت پهلوی از بین بردن ارزش ها و هنجاری اسلامی بود که با پیروزی انقلاب این ارزش ها و قوانین اسلامی نه تنها کم رنگ نشد، بلکه تقویت هم شد.
انقلاب های بسیاری در کشورهایی همچون روسیه، چین و فرانسه صورت گرفته است، انقلاب ایران در مقایسه با این انقلاب ها از چه امتیازاتی برخوردار است؟
امتیازات یا تفاوت های مهم انقلاب ایران با دیگر انقلاب ها در سراسر جهان همچون انقلاب فرانسه، روسیه و چین را در سه عرصه می توان عنوان کرد. اولین نکته حضور و نقش مردم در انقلاب ایران است. انقلاب فرانسه یک انقلاب بورژوازی و مختص به طبقه سرمایه دار بود. انقلاب روسیه هم یک انقلاب «پرولتری» بود که در آن طبقه کارگر یا پرولتاریا سعی در براندازی حاکمیت طبقه بورژوازی داشتند. انقلاب چین نیز یک انقلاب دهقانی بود که کشاورزان چین توانسند نبض آن انقلاب را دست بگیرند. اما انقلاب ایران انقلابی بود که همه اقشار مردم از پیر تا جوان، از شهری تا روستایی، از فقیر تا ثروتمند در آن حضور داشتند. دانش آموز، داشجو، طلبه، کارمند و کشاورز همه برای براندازی نظام شاهشنشاهی با یکدیگر متحد شدند.
میشل فوکو، فیلسوف اجتماعی در سال 57 در انقلاب ایران حضور داشت و راهپیمایی های مردم را از نزدیک می دید و برای نشریات خارجی مقالات بسیاری در این باره می نوشت. او درباره انقلاب ایران گفته است: «در جامعه شناسی مفهومی با عنوان اراده جمعی یک ملت وجود دارد که این مفهموم یک مصداق بیشتر در دنیا ندارد و آن انقلاب ایران است. انقلابی که با اراده جمعی یک ملت پدید آمد.» دومین تفاوت انقلاب ایران با دیگر انقلاب ها در نوع رهبری انقلاب است. رهبر انقلاب ایران فردی خودساخته، عارف، عالم، فیلسوف، مرجع تقلید، مفسر و دانشمند بود که در کنار دیگر رهبران انقلاب ها در دنیا که بعضاً افراد فاسد و قدرت طلبی بودند، دیده شد.
رهبری مذهبی و دینی که خود را خادم مردم می دانست. سومین امتیاز انقلاب ایران، دینی بودن آن بود. مبنای انقلاب ایران، اسلام بود. کلیه انقلاب های دنیا سکولار بودند و دین و ارزش های دینی نقشی در آن ها نداشت؛ انقلاب فرانسه، چین یا روسیه انقلاب هایی دنیوی و مادی بودند که با هدف کسب قدرت و ثروت صورت گرفتند. مبنای انقلاب ایران اما ارزش های اسلامی و قوانین دینی بود. به همین خاطر هم تحلیلگران، جامعه شناسان و مفسران اروپایی، آمریکایی و شرقی در تحلیل انقلاب ایران عنوان کردند که ما درکی از انقلاب ایران نداریم.
44 سال از انقلاب ایران می گذرد. 44 سالی که کشور از سوی رقبا و دشمنان منطقه ای و فرامنطقه ای تحت فشار های مختلفی قرار گرفته و همچنان این فشار ها ادامه دارد. در این فضا اهداف و آرمان های اصلی انقلاب ایران تا چه اندازه محقق شده است؟
در 44 سال گذشته توطئه ها و دشمنی هایی بسیاری علیه ایران از سوی مستکبرین حاکم دنیا در قالب جنگ نظامی، اقتصادی، رسانه ای و تبلیغاتی، کودتا و ترور صورت گرفته است که ایران نیز در مقابل همه آن ها کم نیاورد و در گام اول انقلاب قدم بزرگی در حوزه ها علمی و پژوهشی ، عمرانی و امنیتی آن هم در شرایط سخت تحریم های اقتصادی و سیاسی برداشت و توانمند و مقتدر به راه خود ادامه داد و شرایطی بهتر از دوره پهلوی که جمعیت ایران کمتر بود و تحریم هم وجود نداشت، برای مردم بوجود آورد. گام دوم انقلاب نیز در 40 سالگی انقلاب ایران برداشته شد و رهبر معظم انقلاب بیانیه ای در خصوص این گام مطرح کردند تا هم ایرادات و اشکالات برطرف شود و هم شاهد موفقیت های بیشتری در بخش های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اجتماعی کشور باشیم.
این دستاوردها، هزینه ها و خسارت های فراوانی هم برای ملت ایران به همراه داشته که در برخی مواقع غیر قابل جبران بوده است.آیا این هزینه ها با دستاوردهای حاصل شده همخوانی دارد و به عبارتی متناسب است؟
طبیعی است که هر ملتی که برای استقلال و آزادی تلاش و مجاهدت می کند و باید در راستای این هدف هزینه هایی هم بدهد. هیچ ملت و جامعه ای بدون دادن هزینه به موفقیت ها، آرمان ها و اهداف متعالی خود دسترسی پیدا نمی کند. چه قبل از انقلاب و چه پس از پیروزی انقلاب، دسیسه های بسیاری علیه ایران صورت گرفت و ملت ایران در شرایطی چون حمله نظامی دشمنان، تحریم های اقتصادی و در فضای توطئه ها و کودتاها مقاومت کرد و سرانجام در مقایسه با دیگر انقلاب ها به نتایج خوبی رسید.
پس اگر ملت ایران طی این سال ها هزینه هایی هم داده و همچنان می دهد، همگی برای دستیابی به هدف با عظمتی با عنوان استقلال، آزادی جمهوری اسلامی بوده است. هدفی که یک بخش مهم آن تحقق پیدا کرده و البته بخش دیگر آن باقی مانده است، که انشاالله در گام دوم انقلاب نیز شاهد تحقق آن هم خواهیم بود.
هم اکنون کشور در شرایطی نامتعادلی از لحاظ اقتصادی و سیاسی قرار گرفته است، این فضا چه خطراتی را برای آینده انقلاب ایران در پی خواهد داشت؟
اگرچه انقلاب ایران، انقلاب اقتصادی نبود و در شعارهای سال های 56 و 57 نیز هیچ شعار اقتصادی داده نشد، اما اقتصاد یک اصل مهم و مورد نیاز مردم هر جامعه است که اسلام هم سفارش ها و توصیه هایی بسیاری در این باب دارد. پس از انقلاب اسلامی نیز اقدامات گستره ای در راستای آبادی، سازندگی و عمرانی کشور صورت گرفت، که البته این اقدامات کافی نیست و همچنان مشکلاتی بسیاری کشور را فراگرفته است. مسلماً اگر مشکلات اقتصادی حل نشود، انقلاب ما به اهداف خود نخواهد رسید.
برای حل بحران های اقتصادی ایران که به گفته شما شرطی برای تحقق اهداف انقلاب ایران است، چه باید کرد؟
حل مشکلات اقتصادی ایران در گرو اقداماتی از سوی سه مجموعه یک منشور سه ضلعی دولتمردان و اندیشمندان و شهروندان است. سه ضلعی که باید با همکاری و اتحاد یکدیگر مشکلات را حل و موفقیت ها را بیشتر کنند و از ظرفیت های موجود عظیم داخلی کشور بهره ببرند و از طرفی در این مسیر از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و ا نسخه درمان اقتصاد و سیاست اقتصاد مقاومتی را نیز الگوی خود قرار دهند.
کلیه مدیران و مسئولان قوای سه گانه و هر فردی که در هر بخشی مسئولیتی بر عهده دارد؛ چه اندیشمندان و نخبگان جامعه (15 میلیون فارغ التحصیلان از دانشگاه. 4 میلیون دانشجو، 7 هزار شرکت دانش بنیان) و چه شهروندان و عموم مردم اعم از کارمند و کارگر و زنان خانه دار و دانش آموز و …همگی رسالتی در این خصوص بر عهده دارند. به عبارتی اگر شهروندان، اندیشمندان و دولتمردان با یکدیگر همکاری کنند، می توانیم معضلات اقتصادی را با استفاده از تجربه هایی که طی 40 سال گذشته کسب کرده ایم، به خوبی برطرف کنیم.
جدای از اتحاد و همبستگی شهروندان، اندیشمندان و دولتمردانی که اشاره کردید، برخی معتقدند نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین قانون اساسی که در سال 58 به تصویب رسید، در شرایط مخصوص به خود و با توجه به مشکلات آن زمان شکل گرفته و هم اکنون نیاز به بازنگری هایی دارد، نظر شما در این باره چیست؟
بازنگری در ساختارها باید تعریف شود. در خود قانون اساسی کشور یک قانون مادر و مبنایی مطرح است که در اصل آخر خود گفته ، بازنگری قانون اساسی امکان پذیر است، مگر در برخی از اصول همچون مردمی بودن نظام جمهوری اسلامی، آراء و حضور مردم، ارزشهای اسلامی، حکومت اسلامی و جایگاه رهبری ولایت فقیه که قابل بازنگری نیست. چراکه این موارد بنیان و پایه های اصلی نظام جمهوری اسلامی به شمار می روند. در موارد قابل بازنگری قانون اساسی هم اگر مجموعه مدیران، متخصصان، مسئولان و رهبرمعظم انقلاب تشخیص دادند که مشکلات ما در اصل قانون اساسی است، بازنگری مسلماً صورت می گیرد.
جدای از بازنگری قانون اساسی، برخی قوانین هم با اصلا اجرا نمی شوند یا به خوبی اجرا نمی شوند، درست است؟
بله دقیقاً؛ امروزه مشکل اصلی ما همین است که به آن اشاره کردید. برخی از اصولی که در قانون اساسی آورده شده، به خوبی اجرا نمی شود. در این شرایط می توان گفت که مشکل از قانون اساسی و ساختارهای اصلی نظام جمهوری اسلامی نیست، بلکه در عدم تحقق اصول قانون اساسی است. چراکه همین نظام و قانون اساسی ظرفیت هایی را برای حل مشکلات ایجاد کرده است، که ما می توانیم با بهره برداری از آن ها شریط را بهبود بخشیم.
