به گزارش اصفهان زیبا؛ روز گذشته سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی پیشبینی کرد که انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با قانون جدید انتخابات برگزار میشود.
ولیالله بیاتی درباره اینکه آیا طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس به این دوره از انتخابات خواهد رسید، به ایسنا گفت: «تاکنون انتخابات مجلس بهصورت اکثریتی برگزار میشد؛ اما در طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی پیشبینی کردیم تا انتخابات در تهران بهصورت تناسبی برگزار شود؛ چراکه برگزاری انتخابات تناسبی، این فرصت را به همه گروهها میدهد تا کرسیهای مجلس را به دست آورند. از سوی دیگر، برگزاری انتخابات به این نحو میتواند در افزایش مشارکت مردم در انتخابات مؤثر باشد. شورای نگهبان و هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت ایراداتی را نسبت به برگزاری انتخابات تناسبی در تهران وارد دانستند؛ اما درنهایت مجلس بر نظر خود، یعنی برگزاری انتخابات بهصورت تناسبی در تهران پافشاری کرد.»
انتخابات تناسبی؛ درست یا غلط؟
انتخابات تناسبی الگویی از انتخابات در مجلس بهشمار میرود که افراد نمایندگان خود را از فهرستهای انتخاباتی برگزیده و درنهایت پس از مشخصشدن وزن جریانهای سیاسی از مجموع آرای اخذشده، به نسبت آرا، کرسیهای نمایندگی بین ائتلافها و جریانها تقسیم میشود.
هماکنون این بخش به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته و انتظار میرود هرچه سریعتر تعیین تکلیف شود و به دوازدهمین دوره از انتخابات مجلس برسد؛ مادهای از قانون انتخابات که موافقان آن معتقدند این کار سبد آرای جریانهای سیاسی را در انتخابات مجلس شورای اسلامی شفاف و عادلانه میکند؛ اما منتقدان آن میگویند که این مدل انتخابات با سیاستهای کلی نظام انتخابات مغایرت دارد و ناعادلانه است و هماکنون و با اصرار مجلس در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است.
آنها معتقدند مصوبه مجلس به نام انتخابات تناسبی چند مدل انتخاباتی را ادغام کرده که در اجرا ایجاد مشکل میکند؛ ضمن آنکه ارتباط مستقیم مردم با نماینده را قطع میکند.
آنطور که روحالله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی،گفته است، انتخابات تناسبی رأی نامزدهای مستقل را کمرنگ کرده و بهتدریج آنها را از گردونه رقابت حذف میکند.
او با اشاره به مصوبه مجلس برای برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی به شیوه تناسبی در تهران عنوان کرد: «تناسبیشدن انتخابات در تهران به زیان نامزدهای مستقل بوده و سبب کاهش رأیآوری آنان میشود.»
او با بیان اینکه در انتخابات تناسبی مردم بهتدریج به رأیدادن به لیستها گرایش پیدا میکنند، افزود: «این روند به زیان داوطلبانی است که میخواهند فارغ از وابستگیهای سیاسی و جناحی پیگیر امور مردم باشند. در شرایط کنونی نیز در کلانشهری همچون تهران مردم به فهرستهای ارائهشده از سوی جریانهای سیاسی رأی میدهند که باید با آسیبشناسی این رویه، عدالت انتخاباتی را پیگیری کنیم؛ البته انتخابات تناسبی ممکن است مزایایی هم داشته باشد؛ اما بزرگترین عیبی که برای آن میتوان ذکر کرد، همین حذف نامزدهای مستقل است.»
نظام تناسبی؛ توجیهپذیرشدن رقابت درون جناحی
نماینده مردم شیراز در مجلس و از طراحان و موافق انتخابات تناسبی، اعتقاد دارد در نظام تناسبی هر جریانی متناسب با سهم خود از کل آرا میتواند کرسی بگیرد و کاملا عادلانه است؛ درحالیکه در نظام اکثریتی ممکن است اقلیت ۲۰ درصدی کل کرسیها را به خود اختصاص دهد و این هم کاملا ناعادلانه است.
قادری در مناظرهای با حضور مخالفان این طرح مزیت دیگر نظام تناسبی را توجیهپذیرشدن رقابت درونجناحی برشمرد که ماندگاری نمایندگان توانمند را تضمین میکند.
جعفر قادری گفت: «اشکالات و ایرادات طرح انتخابات تناسبی در دورههای بعد قابلاصلاح است.»
او همچنین با برشمردن معایب تقسیم حوزه انتخابیه تهران به چند حوزه برای نظام اکثریتی چندنمایندهای اظهار کرد: «اتفاقا یکی از پیشنهادهای مطرحشده برای تهران این بود که این حوزه را به ۲۰ حوزه تکنمایندهای تقسیم کنیم که رأی نیاورد؛ چون استدلال این بود که این روش برای نظامهای دو پارلمانی کاربرد دارد.»
این نماینده مجلس با بیان اینکه برای انتخابات اکثریتی باید احزاب قوی داشته باشیم، افزود: «متأسفانه احزاب در کشور ما پا نگرفتهاند؛ ضمن آنکه تقسیم حوزههای انتخابیه بزرگ به حوزههای کوچکتر مشکلاتی به همراه دارد.»
او با بیان اینکه نمایندگان حوزههای انتخابیه بزرگ و کلانشهرها افراد توانمندتری هستند، علت آن را انتخاب فارغ از مسائل قومیتی و وابستگیهای منطقهای عنوان کرد.»
اولین نتیجه نظام تناسبی؛ عدالت انتخاباتی
مجتبی رئیسی، پژوهشگر سیاسی و موافق انتخابات تناسبی، از دیگر حاضران این مناظره با بیان اینکه انتخابات تناسبی برای این است که کسی حذف نشود و هر جریان به اندازه وزن اجتماعی خود کرسی بگیرد، توضیح داد: «به دلیل نظام اکثریتی، جریانهای سیاسی به دنبال حذف یکدیگر هستند؛ ضمن آنکه در این شیوه سطح بالایی از تنش انتخاباتی بروز میکند و همه سعی میکنند بدنه اجتماعی را تهییج کنند تا رأی بیاورند.»
رئیسی درعینحال گفت که روش تناسبی هم ممکن است آسیبهایی داشته باشد که دارد. این بستگی به سیاستگذار دارد که با توجه به شرایط سیاسیاجتماعی کشور کدام انتخاباتی را ترجیح میدهد؛ اما باید گفت اولین نتیجه نظام تناسبی عدالت انتخاباتی است.
این پژوهشگر سیاسی با تأکید بر اینکه در هیچ جای دنیا نظام انتخاباتی اکثریتی در حوزههای چندنمایندهای اجرا نمیشود، زیرا آرای هدررفته بسیار بالایی ایجاد میکند، گفت: «وقتی نظام اکثریتی را در تهران برگزار میکنید، میبینید که گاهی چهرههای ملی همچون رؤسایجمهور سابق یا رؤسای مجالس ممکن است از یک فرد عادی شکست بخورند؛ چون میشود و ممکن است از یک فرد عادی در منطقهاش شکست بخورد. مگر شما آسیبهای انتخابات اکثریتی در حوزههای تکنمایندهای، جابهجاییها و تقلبها را نمیبینید؟ اینکه چرا در تهران تقلب ندارید به این خاطر است که تقلب در انتخابات در تهران معنا ندارد؛ زیرا اختلاف آرا میلیونی است.»
رئیسی با بیان اینکه انتخابات تناسبی لیست باز در تهران به نسبت همه سناریوهای موجود بهترین انتخاب و کمهزینهترین انتخاب است، این نکته را یادآور شد که این شیوه تنها شیوهای است که از سد شورای نگهبان گذشته و این شورا آن را مغایر شرع و قانون اساسی ندانسته است.
او با اشاره به هدررفت آرا در نظام انتخاباتی اکثریتی گفت: «در این روش الگوی رأیدادن افراد هم سلبی است؛ یعنی مردم به فرد موردنظرشان رأی میدهند. نه به این خاطر که آن فرد رأی بیاورد، بلکه میخواهند فرد مقابل وارد مجلس نشود و انتخابات حداکثریِ دستهجمعی این موضوع را تشدید میکند.»
