به گزارش اصفهان زیبا؛ روز گذشته، 18 تیر، در افتتاحیه نخستین کنگره بین‌المللی دیپلماسی ملل با حضور سفرا و نمایندگان دیپلماتیک خارجی مقیم ایران، دیپلمات‌های برجسته کشورمان همچون سید عباس عراقچی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی؛ علی‌اکبر صالحی، معاون پژوهشی و قائم‌مقام رئیس فرهنگستان علوم ایران و علیرضا بیگدلی، معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت خارجه کشور؛ فرهیختگان حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و برخی از مدیران شهری اصفهان همچون استاندار حضور داشتند.
هدف از این کنگره که به همت اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی علوم سیاسی ایران و دانشگاه اصفهان شکل‌گرفته، ایجاد فضایی نو در جهت پیگیری دیپلماسی میان ملل به جای دیپلماسی رسمی میان دولت‌هاست تا با شعار «ایران، تمدنی ماندگار» به ایجاد گفتمان در جامعه علمی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل بپردازد و فرهنگ صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز میان ملت‌ها را ترویج کند.
از سوی دیگر، در این بستر اتحاد و همدلی قشر دانشگاهی و سیاسی کشور می‌توان راهکارهایی در جهت حل مشکلات کشوری، منطقه‌ای و بین‌المللی ارائه کرد. در ادامه، اظهارات برخی سخنرانان کنگره با محوریت تقویت تعامل‌ها میان ملت‌ها در بستر دیپلماسی را می‌خوانید.
در رسیدن به صلح و توسعه پایدار راهی جز اتحاد دانشگاهیان و سیاست‌مداران نیست
در ابتدای نشست، رئیس دانشگاه اصفهان با بیان اینکه دیپلماسی علمی و فرهنگی مسیری مطمئن برای تقویت روابط میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه و جهان است، اظهار داشت: دانشگاه اصفهان به‌عنوان دانشگاه برتر و جامع این آمادگی را دارد که به شکلی فعال و اثربخش فرایند دیپلماسی علمی را در جهت تقویت صلح و توسعه پایدار تحقق بخشد.
حسین هرسیج افزود: در راستای توسعه و تقویت روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین‌المللی ضروری است تقویت تعامل‌های علمی، فرهنگی و تمدنی، تبادل استاد و دانشجو و تعامل‌های فعال در حوزه‌های مختلف آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری صورت گیرد.
او با بیان اینکه برگزاری نخستین کنگره دیپلماسی ملل با حضور فرهیختگان دانشگاهی و دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران داخلی و خارجی به این فرایند کمک خواهد کرد، ادامه داد: از طریق دیپلماسی علمی که زیرمجموعه دیپلماسی عمومی است، ارتباطی دوسویه میان علما، دانشمندان و نخبگان دانشگاهی با سیاست‌مداران و دیپلمات‌ها با هدف ایجاد صلح و ثبات بین‌المللی و حل مسائل و معضل‌های منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد.
رئیس دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: انتظار ما از دانشگاهیان این است که مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را به شکلی علمی تحلیل و راهکارهایی مؤثر و پایدار را ارائه کنند و از سوی دیگر، از سیاست‌مداران و دیپلمات‌ها نیز انتظار می‌رود از تصمیم‌های آنی و غیرکارشناسی بپرهیزند و برای حل مشکلات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی از ظرفیت‌های دانشگاهی و علمی بیشترین بهره را ببرند.
به گفته هرسیچ، نبود پیوند بین دانشگاهیان و سیاست‌مداران باعث شکل‌گیری تنش‌ها و بحران‌های مختلفی همچون محیط‌زیستی می‌شود.
او افزود: برای رسیدن به صلح و توسعه پایدار راهی جز این نیست که این دو قشر در کنار یکدیگر قرار گیرند تا با استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر مشکلات و مسائل را به شکلی مؤثر و اصولی برطرف کنند.
راهبرد اصلی مدیریت استان اصفهان، بهره‌مندی از دیپلماسی عمومی است
پس از صحبت‌های رئیس دانشگاه اصفهان، استاندار اصفهان به‌عنوان دیگر سخنران این برنامه پشت تریبون آمد و با بیان اینکه دیپلماسی عمومی، ابزاری مؤثر و کارآمد در پیشبرد اهداف رسمی است، گفت: راهبرد اصلی مدیریت استان، بهره‌مندی حداکثری از دیپلماسی عمومی است.
به بیان سید رضا مرتضوی، در جهانی که کشمکش‌های سیاسی همچون سایه‌ای شوم بر سر آحاد جامعه بشری سنگینی می‌کند، توسل به دیپلماسی عمومی به دلیل پایداری و اثربخشی بلندمدت در اذهان مخاطبان می‌تواند به‌عنوان قدرت نرم نقش مؤثری در بهبود اوضاع جهان داشته باشد.
او افزود: هدف از این نشست، معرفی میراث ارزشمند و فرهنگ غنی ایران، ترویج و توسعه فرهنگ مودت و دوستی میان ملل دنیا و بهره‌مندی از دیپلماسی عمومی در معرفی شایسته توانمندی‌های کشور در میعادگاه هنر و اندیشه، حکمت و معنویت اصفهان و دیار همیشه جاوید ایثار و مقاومت و شهر جهانی صنایع‌دستی، اصفهان است.
مرتضوی ادامه داد: اصفهان در همه ادوار تاریخ مهد تمدن، خاستگاه هنر و زیستگاه مردان بزرگ دین، هنر و دانش بوده و از دیرباز بسیاری از نوابغ را در خود جای‌داده است. این شهرموزه ایران اسلامی همواره کانون گرم و تابنده فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است و در طول حیات چندهزارساله خویش، جهانی را غرق در نور و معنویت ساخته است. بدون اغراق باید اذعان داشت که جان‌مایه حیات اصفهان هنر است و این هنر نشئت‌گرفته از ایمان و اعتقاد بالا به خداوند سبحان است که همچون رودی خروشان و مواج در دل تاریخ این شهر جاری است.
استاندار اصفهان با اشاره به اینکه امروز در سایه ارتباط‌های نوین جهانی و پیشرفت‌های چشمگیر در همه عرصه‌ها در هزاره سوم، نزدیکی و تعامل روزافزون ملل دنیا و به‌تبع آن کشورها و انتقال ارزش‌ها و تأثیرهای متقابل فرهنگی با گستردگی و شتاب باورنکردنی در حال شکل‌گیری است، گفت: اکنون بسیاری از متفکران و برنامه‌ریزان بین‌المللی محور روابط جهان را مبتنی بر روابط فرهنگی و اشتراک‌ها و تفاوت‌های تمدنی می‌دانند.
اصفهان نمونه بارز قدرت نرم ایران است
مرتضوی عنوان کرد: در فضای شکننده و بی‌اعتماد سیاست بین‌الملل و در جهانی که به‌تدریج فرهنگ‌ها و تمدن‌های بومی و اصیل رنگ می‌بازند، ملل دنیا نیازمند این هستند که شناخت عمیق‌تری از باورهای فرهنگی، تاریخی و تمدنی و دستاوردهای علمی و فناوری کشورهای دیگر به‌دست آورند؛ بنابراین باید اشتراک‌های موجود در فرهنگ‌ها، آیین‌ها و تمدن‌ها را با هدف شناخت بیشتر برای روابطی مناسب‌تر جست‌وجو کرد.
او ادامه داد: هم‌اکنون در نظام بین‌الملل دولت‌ها، دیپلماسی عمومی را به‌عنوان ابزاری مؤثر و کارآمد در پیشبرد اهداف رسمی خود تلقی می‌کنند.
استاندار اصفهان گفت: تبیین ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها در حوزه‌های فرهنگی، هنری، گردشگری، علمی، تولیدی، اقتصادی و… همه از کارکردهای موفق دیپلماسی عمومی است. آنچه امروز در روابط بین کشورهای نظام بین‌الملل اهمیت بسیاری دارد و ازجمله عناصر مؤلفه‌های قدرت آن کشور به‌شمار می‌رود، ظرفیت قدرت نرم آن کشور در فضای بین‌الملل است.
مرتضوی ادامه داد: استفاده از قدرت نظامی برای کسب استیلا و نفوذ در میان ملت‌ها، دیگر کارایی خود را از دست‌داده است و هیچ ملت متمدن و دارای فرهنگی زیر بار تهدید، ظلم و اشغال نظامی نمی‌رود.
استاندار اصفهان عنوان کرد: امروز اصفهان، با برخورداری از میراث غنی و ارزشمند فرهنگی، هنری، گردشگری و توانمندی علمی و فناوری و از سوی دیگر، به‌عنوان پیشران و پیشخوان شایسته جمهوری اسلامی ایران، نمونه بارزی از قدرت نرم کشور است.
برگزاری چنین رویدادهایی به شایستگی می‌تواند فرصت طلایی معرفی بیش‌ازپیش ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اصفهان را که دانشنامه‌ای از هنر و معماری ایران اسلامی است، در عرصه دیپلماسی عمومی فراهم کند و مکمل تلاش‌ها و سیاست‌های راهبردی دولت مردمی در حوزه بین‌الملل شود؛ همچنین در بی‌اثر کردن پروژه‌های ایران‌هراسی قدرت‌های استعماری و زدودن تصویر مبهم و نامبارک از ایران در جهان می‌تواند نقش ایفا کند.
پیام‌های دیپلماسی شهری تأکید بر هویت شهری است
معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه نیز از دیگر شخصیت‌های دعوت‌شده به این کنگره بین‌المللی بود که در نوبت سخنرانی خود با اشاره به اینکه امیدواریم نتیجه این نشست‌ها توسعه همکاری‌های بین‌المللی باشد، گفت: دیپلماسی، هنر ارتباط برای ایجاد رابطه با هدف حفظ منافع و امنیت کشورهاست. ما دیپلمات‌ها نیز در عرصه بین‌الملل به دنبال دوستی با همتایان خود هستیم تا از این دوستی به نفع روابط بین کشورها استفاده کنیم.
علیرضا بیگدلی افزود: دیپلماسی در تاریخ معاصر امری رسمی و دولتی بوده است؛ اما اکنون شاهد شکل‌گیری مفاهیم جدید و متنوع در این حوزه هستیم که دیپلماسی عمومی، دیپلماسی شهری، دیپلماسی علمی و دیپلماسی هنر نمونه‌هایی از آن است.
معاون کنسولی مجلس و ایرانیان وزارت خارجه ادامه داد: کتاب‌ها و آثار تاریخی که سعی کرده‌اند شهرها را معرفی کنند، نخستین تلاش برای نشانه‌کردن شهرهای مهم در تاریخ بشر است. این توجه گاه از عشق به نوشتن و اطلاع‌رسانی و گاهی درنتیجه گزارش برای توسعه‌طلبی و جنگ بوده است.
او خاطرنشان کرد: بعدها شهرها برای نشان دادن قدرت حکومت‌ها استفاده شدند. در این دوره شهرها به‌عنوان نماد اقتدار جهان‌گیران و جهان‌داران ساخته و معرفی شدند. با افزایش خطر جنگ در قرن 19 و اوایل قرن 20 موضوع تعامل شهروندان با هدف تلاش برای صلح مطرح شد و مناسبات مردمی شهرها اهمیت بیشتری پیدا کرد. در این دوره موزه‌ها برای معرفی شهرها شکل گرفت.
بیگدلی با بیان اینکه در دیپلماسی شهری عناصر انسانی تشکیل‌دهنده شهر، در حد توان خود تلاش می‌کنند با کنشگران بین‌المللی ارتباط برقرار کنند و منافع ملی و منافع شهر خود را ارتقا دهند، گفت: هرگونه همکاری بین نهادهای شهرهای کشورها در این قالب، دیپلماسی شهری را تداعی می‌کند.
میدان نقش‌جهان سندی بر دانایی و خرد مردم آگاه اصفهان است
او افزود: پیام‌های این دیپلماسی در وهله نخست تأکید بر هویت شهری است. مفاهیم مربوط به توسعه شهری، تقویت ارتباط‌های بین‌المللی، توسعه اقتصادی و اجتماعی و معرفی شهرها و هویت آن‌ها از درون دیپلماسی شهری می‌آید. نیات انسان‌دوستانه، صلح‌جویانه و بهبود وضعیت معیشتی مردم از اهداف اصلی موردتوجه این دیپلماسی است. به‌عبارت‌دیگر، شهر تلاش می‌کند تا در راستای منافع و امنیت ملی سهم خود را در حوزه‌های مختلف روابط خارجی افزایش دهد.
بیگدلی گفت: هر شهری با مردم دانا و خردمند می‌تواند مدعی دیپلماسی شهری شود. دارایی‌های شهر ابزارهایی جذاب برای توسعه دیپلماسی شهری است. امروز میدان نقش‌جهان، هم یک دارایی جهانی است، هم سندی بر دانایی و خرد مردم آگاه اصفهان است. گنجینه‌ها و دارایی‌های شهری همانند آنچه در اصفهان باشکوه وجود دارد، گاهواره رشد دانشمندان و صنعتگران این منطقه است. سرزمین پرگهر از گهرهای انسانی و دارایی‌های مادی و معنوی تشکیل می‌شود.
او افزود: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای تقویت این مجموعه از دیپلماسی مردمی در کشور اهمیت والایی قائل است و از همه کسانی که در آفرینش زمینه‌های دیپلماسی شهری در گذشته و اکنون و بهره‌برداری از آن تلاش می‌کنند، قدردانی می‌کند.
مذاکره و تعامل؛ نیاز بشر از ابتدا تاکنون
در ادامه برنامه دبیر شورای راهبردی روابط خارجی و عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در وین که از سخنرانان کنگره بین‌المللی دیپلماسی عمومی بود، از فضیلت دیپلماسی گفت.
سید عباس عراقچی با بیان اینکه گفت‌وگو در ذات خلقت انسان وجود دارد، تأکید کرد: شاید مهم‌ترین موهبت خداوند به انسان، توانایی گفت‌وگو و قدرت بیان است؛ آنچه انسان را متمایز از دیگر آفرینش‌های خداوند می‌کند.
او ادامه داد: خداوند برای پیامبران خود ابزار گفت‌وگو را انتخاب کرده است تا با مردم در تعامل باشند. در قرآن کریم به‌طور مرتب به پیامبر فرمان داده می‌شود که با مردم گفت‌وگو کند. بارها در قرآن کریم از کلمه برهان استفاده شده است و چهار مرتبه خداوند مشرکان را به چالش فکری می‌کشد.
به همین خاطر است که گفت‌وگو، تعامل و مذاکره به‌عنوان تعامل داده‌ها و بده‌بستان برای رفع نیازهای مادی و غیرمادی بشر از ابتدای خلقت تاکنون امری رایج بوده است؛ حتی ایجاد یک رابطه عاطفی نیاز به گفت‌وگو دارد.
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: دیپلماسی بر مبنای گفت‌وگو و تعامل قرار دارد و کشورها برای ادامه روابط خارجی خود از دیپلماسی استفاده می‌کنند؛ چراکه کم‌هزینه‌ترین و آسان‌ترین راه برای رسیدن به اهداف و منافع ملی کشورهاست. مذاکره و گفت‌وگو اصولا مبتنی بر قدرت است.
بدون قدرت نمی‌توان وارد مذاکره شد. در هر گفت‌وگو و مذاکره باید مؤلفه‌های قدرت ازجمله نظامی و دفاعی و قدرت نرم و هوشمند وجود داشته باشد. دیپلماسی هنر اقناع کردن است. امروزه هنر دیپلماسی از طریق قدرت نرم و تأثیرگذاری برطرف مقابل به‌کاربرده می‌شود.
ایران باید تصویر مناسبی از دیپلماسی عمومی از خود ارائه دهد
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی گفت:جمهوری اسلامی ایران مورد هجمه دیپلماسی عمومی قرارگرفته است و در کنار تحریم‌های ظالمانه یک تلاش بزرگ عمومی بر ضد ایران در منزوی‌کردن کشورمان نیز در جریان است. اگر می‌خواهیم بر تحریم‌ها غلبه کنیم، باید تصویر مناسبی از ایران از طریق دیپلماسی عمومی که شامل دیپلماسی علمی، هنری، ورزشی و فرهنگی است، ارائه دهیم.
عراقچی افزود: هرچند ما در دور زدن تحریم‌ها و در بی‌اثرکردن آن‌ها مهارت داریم، باید هم‌زمان در عرصه دیپلماسی عمومی هم چهره مؤثری از خود عرضه کنیم تا افراد در عرصه‌های مختلف مطمئن شوند تحریم‌ها کارساز نبوده است.
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: ملت ایران، ملتی نیست که با تحریم‌ها از پای درآید. از طرفی باید با زبان کرامت با مردم ایران صحبت کرد، نه با زبان زور؛ مردمی که نه می‌توان آن‌ها را تحریم کرد و نه منزوی.
