به گزارش اصفهان زیبا؛ تکیه لسان‌الارض، واقع در شمال گلستان شهدا، روبه‌روی مسجد لسان‌الارض یکی از مهم‌ترین و شاید هم کهن‌ترین تکایای تخت فولاد به حساب می‌آید.
در قسمت شمالی تکیه، مسجدی قدیمی که احتمالا متعلق به دوره دیلمیان بوده، قرار داشته که تماما در حدود سی‌سال پیش تخریب و در عوض مسجد جدیدی به جای آن احداث شد.
از بقایای آثار تاریخی این مسجد صرفا سه تصویر مربوط به سال 1352 موجود است؛ همچنین در قسمت جنوبی لسان الارض، دیوار کهنی متعلق به دوره آل بویه تا همین چند دهه اخیر در این تکیه قرار داشت که متأسفانه در حوالی سال 1361 از میان رفت.
از دیگر بقایای تاریخی این تکیه می‌توان به آب‌انباری قدیمی متعلق به دوره صفویه به همراه گنبدی در قسمت غربی مسجد لسان الارض اشاره کرد که اخیرا برای حفظ و نمایش آن به زورخانه گلستان تغییر کاربری داده است.
اصفهان در عهد ساسانی از دو شهر جی و یهودیه با دژهایی مجزا و جدا از هم تشکیل یافته بود. بدین صورت که یهودیان در شهر یهودیه و زرتشتیان در جی و محله‌های اطراف آن زندگی می‌کردند.
با ظهور اسلام و مهاجرت مسلمانان و اسلام‌آوردن تعدادی از اهالی اصفهان، مسلمانان و یهودیان در کنار یکدیگر در این شهر همزیستی بدون‌تنش و مسالمت‌آمیزی را تجربه کردند.
از برخی انبیا و بزرگان یهودی آن دوران، مقابری به یادگار مانده است که می‌توان به مقبره اشعیای نبی(ع) در امامزاده اسماعیل و مقبره منسوب به یوشع نبی(ع) در تکیه لسان الارض اشاره کرد.
از دیگر شخصیت‌های مهم مدفون در این تکیه می‌توان به علامه جلال‌الدین همایی فیلسوف، فقیه، ادیب، هنرمند و اصفهان‌شناس، حاج محمدحسین مصورالملکی نقاش و مینیاتوریست چیره‌دست، سیدعبدالباقی طبیب، ادیب و پزشک نامدار عهد افشاریه، سید اسدالله
صدر هاشمی از مجتهدان و اساتید بزرگ حوزه نجف و کربلا، میرزا آقا دهکردی داماد آیت‌الله سید ابوالقاسم دهکردی و حاج سید محمد بهشتی‌نژاد امام جماعت خوش‌خلق مسجد بهشتی اشاره کرد.
مسجد رکن‌الملک
مسجد در عالم سنت، فضایی تغزلی و شاعرانه است. همه‌چیز در آن پررمز و راز جلوه می‌کند؛ از سردر، صحن و کاشی‌ها گرفته تا حجره‌ها، ایوان، حوض و محراب؛ گویی رویی در این عالم و صورتی در جهانی دیگر دارند.
مسجد رکن‌الملک واقع در خیابان فیض، ازجمله مساجد باصفا و زیبای شهر اصفهان در دوره قاجار (اوایل سده 14 ه.ق) و بعد از آن محسوب می‌شود که مردم در طول سالیان متمادی برای ذکر و یاد خدا، اجرای مراسم مذهبی و تعلم و یادگیری دور یکدیگر جمع می‌شدند.
این مسجد توسط حاج میرزا سلیمان خان رکن‌الملک، خوش‌نویس، سراینده و نایب‌الحکومه امین اصفهان، به صلاح‌دید و پیشنهاد محمد تقی نجفی، معروف به آقا نجفی، بنا شده‌است.
در مسجد رکن‌الملک، پهنه متنوع و وسیعی از عناصر معماری سنتی ایران را می‌توان نظاره کرد.
سردر باشکوه با کاشی‌های هفت‌رنگ، محراب نفیس، کتیبه‌هایی با نوشتارهای هنرمندانه خطاطان معروف ثلث‌نویس بر زمینه کاشی لاجوردی که تا گنبد ناری بی‌نظیر با کاشی‌کاری‌های معقلی ادامه دارد، تنها بخشی از شکوه و صباحت این بنای زیبا به‌شمار می‌آید.
سردر اصلی مسجد دارای قوس جناغی و اسپرهای مربع و مستطیل شکل در طرفین است.
این قوس به زیبایی تمام به روش کاشی هفت‌رنگ با نقوش اسلیمی، لچکی‌ها، گلدان‌های طبیعی، گل و مرغ، ترنج‌های پرطمطراق، نقوش فرشته و کتیبه‌هایی نفیس بر زمینه‌ای با رنگ‌های زرد، قرمز، صورتی و لاجوردی پوشانده شده‌است.
در بالای سردر، مأذنه کوچک چوبی از نوع رک چهار وجهی قراردارد که درون آن نقوش مختلف اسلیمی با طرح‌هایی هندسی مثل شمسه هشت و گل انار نقش بسته است.
بعد از عبور از سردر اصلی مسجد، صحن کوچکی با حجره‌هایی در اطراف و یک حوض آبی در وسط آن قرار دارد.
در بخش جنوبی صحن، آب انبار مسجد واقع است که دو در و در بالای آن دو بادگیر قدیمی قرار دارد؛ همچنین در منتهاالیه غربی صحن، حجره کوچکی قرار دارد که جمعی از شیوخ خاندان کلباسی در آن آرمیده‌اند.
در کنار حجره، سردر کوچکی وجود دارد که در دو طرف آن، دو تصویر با دقت و ظرافتی وافر از میرزا سلیمان خان رکن‌الملک نقاشی شده‌است.
بعد از عبور از سردر، دالانی مشاهده می‌شود که محل اتصال صحن کوچک مسجد به صحن بزرگ‌تر آن است.
در میانه دالان، حجره کوچک مصفایی واقع‌شده که با کاشی‌های سفید منقوش و اشعاری از جناب رکن الملک متخلص به «خلف»، دور تا دور مزین شده‌است. در میانه این حجره، خود او به همراه همسرش آرمیده‌اند.
با ورود به صحن اصلی چهار ایوانه مسجد، گنبد ناری با کاشی‌هایی به سبک هزارباف به رنگ‌های فیروزه‌ای، زرد و مشکی، حوض سنگی بزرگ در میانه آن و کتیبه‌هایی از اشعار میرزا سلیمان خان رکن‌الملک، به خط طرب بن همای شیرازی، دور تا دور صحن رویت می‌شود که چشم هر رهرویی را به نظربازی می‌کشاند.
همچنین در پشت ایوان جنوبی، مقصوره‌ای زیبا قرار دارد که گنبد مسجد بر روی چهار ستون سنگی آن جای‌گرفته‌است.
