به گزارش اصفهان زیبا؛ روشندلان یکی از اقشار جامعه با جمعیتی نزدیک به 800هزار نفر هستند که اگرچه به‌عنوان اقلیت شناخته می‌شوند؛ اما یکی از رسالت‌های مهم جامعه در قبال آن‌ها و کسانی که دچار محدودیت‌های جسمی هستند، توجه به نیازهایشان و تلاش برای بهتردیده‌شدن آن‌ها در جامعه است؛ نابینایانی که علاوه بر نیازهای جسمی به‌عنوان یکی از اقشار آسیب‌پذیر جامعه، همواره در معرض شبیخون و تهاجم فرهنگی دشمنان هستند؛ به همین دلیل نیاز است تا گروه‌ها و مؤسساتی نیازهای فکری و معنوی آن‌ها را نیز موردتوجه قرار دهند.
در همین راستا به سراغ مؤسسه فرهنگی‌قرآنی روشندلان، یکی از کانون‌های فرهنگی فعال در این عرصه رفتیم تا گفت‌وگویی درخصوص فعالیت‌های مجموعه داشته باشیم.
در ابتدا از خودتان بگویید و بفرمایید چه شد که نابینا شدید؟
بنده سیدمرتضی نیکزاد متولد سال 1332 هستم. دلیل نابینایی بنده هم ضربه به ناحیه سر هنگام ورزش‌کردن بود که قدرت بینایی‌ام در ابتدا ضعیف و با توجه به عمل‌های متعدد روزبه‌روز بدتر شد و سرانجام بعد از آخرین عمل در سال 1375 به‌طور کامل نابینا شدم.
بعداز آنکه به‌طور کامل نابینا شدم، مدتی در آموزش‌وپرورش مدرس افراد نابینا بودم و بعد از بازنشستگی بیشتر به فعالیت‌های مؤسسه فرهنگی‌قرآنی روشندلان پرداختم و با توفیق الهی چندسالی است که در این راه حرکت کنم.
داستان تأسیس مؤسسه از کجا شروع شد؟
قبل از تأسیس این مؤسسه بنده در مؤسسات قرآنی سطح شهر و استان که کارهای کشوری می‌کردند، فعالیت داشتم و قبل از آن با کمک جمعی از دوستان در یکی از مساجد پایین‌شهر به نام کانون فرهنگی مسجدالمهدی در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی و اعتقادی فعالیت داشتیم.
به‌دنبال آن، وارد مؤسسات مختلف فرهنگی‌قرآنی در سطح شهر شدم و به امور روابط عمومی و برگزاری مسابقات تیمی قرآنی در سطح کشور مشغول شدم. همین امر باعث شد بعد از اینکه نابینای کامل شدم، به فکر بیفتم که چرا در سطح شهر و استان و کشور ما مؤسسات فرهنگی قرآنی زیادی مخصوص افراد بینا وجود دارد؛ ولی برای افراد نابینا مؤسسه خاصی وجود ندارد.
درنتیجه با بعضی از بزرگان و علما مشورت کردم و با توسل به ائمه و توکل به خدا راه‌اندازی مؤسسه را ابتدا در سال 1382 بدون هیچ امکاناتی از داخل پارکینگ منزل خود آغاز کردم.
سپس با یک فراخوان افراد نابینا و تعدادی از مسئولان ذی‌ربط را در یک سالن اجتماعات جمع کردیم و در آن همایش اطلاع دادیم که ان‌شاءالله قرار است مؤسسه قرآنی تأسیس کنیم.
بعد از آن، فرد خیری ساختمان استیجاری در خیابان نشاط در اختیار ما گذاشت و ابتدا در آنجا کار خود را البته به‌صورت محدود آغاز کردیم؛ سپس در سال 1386 به دلیل اینکه یک سری استانداردهای ملی و بین‌المللی در رابطه با افراد نابینا فراهم شود، با توکل بر خدا همایشی با عنوان «نخستین کنگره هم‌اندیشی فعالیت‌های قرآنی نابینایان» در سطح کشور را در اصفهان و در سه موضوع مناسب‌سازی رسم‌الخط قرآن بریل، مناسب‌سازی نرم‌افزارهای فرهنگی‌قرآنی مخصوص نابینایان، مناسب‌سازی آیین‌نامه برگزاری همایش‌ها و مسابقات مخصوص نابینایان برگزار کردیم که از بین مقالات متعدد، حدود 60 مقاله برگزیده شد و در همان سال این مؤسسه را تأسیس کردیم.
در حال حاضر چه فعالیت‌های فرهنگی در این مؤسسه انجام می‌شود؟
همان‌طور که از اسم مؤسسه مشخص است، در اینجا فعالیت‌های فرهنگی‌قرآنی انجام می‌شود؛ یعنی کار فرهنگی در زمینه قرآنی مثل فرهنگی‌ورزشی یا فرهنگی‌اقتصادی و… .
این فعالیت‌ها در سه زمینه است که هرکدام نیز زیرمجموعه‌هایی دارند:
1- کلاس‌های آموزشی با عنوان طرح طوبی که به دوصورت انجام می‌شود؛ حضوری و غیرحضوری و ازآنجایی‌که حضور و رفت‌وآمد بسیاری از افراد مشکل است، اغلب آموزش‌ها به‌صورت تلفنی است؛ یعنی طبق یک زمان‌بندی و برنامه‌ریزی منظم برای دختران، مربی خانم و برای پسران، مربی آقا از همین مکان با قرآن‌پژوهان در سراسر کشور تماس می‌گیرند،
2- برگزاری مسابقات و همایش‌ها؛
3- چاپ و نشر قرآن، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، مفاتیح‌الجنان و ادعیه و زیارات به خط بریل برای نابینایان در داخل و خارج کشور که بهترین و پیشرفته‌ترین و باکیفیت‌ترین کتب در این مؤسسه چاپ می‌شود؛ همچنین برگزاری محافل انس با قرآن یکی از فعالیت‌های مجموعه است که به مناسبت‌های مختلف برای مثال در ماه مبارک رمضان یا اعیاد یا ایام سوگواری اهل‌بیت علیهم‌السلام برگزار می‌کنیم.
یکی دیگر از اقدامات مؤسسه، برگزاری اردوهای مختلف در سطح شهر، استان و کشور برای همکاران و قرآن‌پژوهان عزیز است.
علاوه بر این، همکاری و هماهنگی در سطح بین‌المللی هم جزو فعالیت‌های مجموعه است؛ برای مثال سال 1397 در همایشی به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب چهل نفر از حافظان و قاریان نابینای کشور عراق را به اصفهان دعوت کردیم که به مدت یک هفته مهمان ما بودند.
در این مدت برایشان کلاس‌ها و دوره‌های ارتقا که همه به زبان عربی بود، تشکیل دادیم؛ همچنین از اساتید بزرگ و بین‌المللی کشور مانند اساتید جامعة‌المصطفی دعوت و مسابقه‌ای نیز بین حافظان نابینای اصفهانی و حافظان نابینای عراقی برگزار کردیم.
علت انتخاب کشور عراق این بود که به‌خاطر رفت‌وآمد مربیان به کشور عراق، رابطه‌ای شکل گرفته بود و از طرفی به‌دنبال اثبات دوستی دو کشور بعد از جنگ تحمیلی
سال 59 بودیم.
یکی دیگر از فعالیت‌های ما همکاری در رابطه با برگزاری مسابقات بین‌المللی حفظ و قرائت قرآن کریم در کشور بود.
برای مثال برای فراخوان مسابقات با سازمان بهزیستی همکاری کردیم؛ همین‌طور در ساخت تندیس، چاپ و نشر آیین‌نامه به خط بریل به سه زبان فارسی،عربی و انگلیسی همکاری داشتیم و درنهایت در اختیار شرکت‌کنندگان که از آمریکا، آفریقا، اروپا و آسیا به تهران آمده بودند قراردادیم.
یکی دیگر از فعالیت‌ها در زمینه بین‌المللی، برقراری رابطه با کشور عربستان در زمینه چاپ و نشر قرآن به خط بریل و تشکیل جلسات، همایش‌ها و مسابقات قرآنی مشترک است. تفاهم‌نامه‌ای نیز بر این اساس نوشته شده است که اگر به امضای دوطرف برسد، ان‌شاءالله مقدمات فعالیت‌ها انجام می‌شود.
همچنین نابینایان کشورهای اروپایی و آمریکایی و… نیز که پی به وجود چنین مؤسسه‌ای بردند از ما تقاضا دارند که کتاب‌های قرآنی و مذهبی به خط بریل برایشان ارسال کنیم که این کار را نیز انجام می‌دهیم.
چه تعداد فراگیر در کل کشور دارید؟
حدود 10 هزار نفر مخاطب داریم؛ اما با توجه به طرح‌های مختلفی که داریم برای مثال طرح طوبی یا مسابقات، تعداد کم‌وزیاد می‌شود.
مثلا خاطرم هست که در سال 1396 قبل از دوره کرونا مسابقات مقدماتی ابتدا به‌صورت غیرحضوری برگزار شد و سپس از هر استان کسانی که به مرحله نهایی رسیده بودند را به اصفهان دعوت کردیم، خوابگاه و اسکان برایشان فراهم کردیم و به‌صورت حضوری مرحله نهایی مسابقات را انجام دادیم.
اما سه سال است که به‌دلیل مشکلاتی اعم از هزینه‌های سنگین اسکان، رفت‌وآمد و پذیرایی نابینایان که حتما همراه هم باید داشته باشند، مسابقات به‌طور غیرحضوری و با آموزش‌هایی که از قبل می‌دهیم در بستر اسکای‌روم و در زمان مشخص برای هر شرکت‌کننده برگزار می‌شود.
آیا مؤسسه دیگری هم مشغول چنین فعالیت‌هایی است؟
اولین و مهم‌ترین مؤسسه فرهنگی قرآنی ویژه نابینایان در سطح کشور که فقط در رابطه با قرآن و دین و چاپ کتاب‌های مذهبی به خط بریل کار کند، مؤسسه فرهنگی‌قرآنی روشندلان در اصفهان است.
البته مؤسسات دیگری هم مخصوص نابینایان وجود دارد که در زمینه چاپ و نشر هم فعالیت دارند؛ اما چاپ ونشری که در حوزه دین باشد را فقط این مؤسسه انجام می‌دهد و ما نیز به دلیل متقاضی زیاد و فرصت کمی که داریم در زمینه‌های دیگر فعالیت نمی‌کنیم.
آیا به اهدافی که از تأسیس این مؤسسه داشتید رسیده‌اید؟
نکته‌ای که مهم است، این است که چراغ قرآن از صدر اسلام تابه‌حال همیشه روشن بوده است. ممکن است گاهی کم‌نور و ضعیف شود؛ اما هیچ‌وقت خاموش نمی‌شود.
ما هم از این نکته مستثنا نیستیم و گاهی اوقات به دلیل اینکه حمایت‌های لازم را نداشتیم فعالیت‌هایمان خیلی کم‌رنگ شده است؛ برای مثال برگزاری مسابقات هزینه‌بر است.
بالاخره داوران، مربیان و نیروهایی که در این زمینه فعالیت دارند نیاز به حق‌الزحمه دارند و یا شرکت‌کنندگان برگزیده نیاز به جایزه دارند. قبلا دستگاه‌های حکومتی بهتر و بیشتر همکاری می‌کردند؛ ولی اکنون می‌گویند اعتبارات و بودجه ما به حدی نیست که بتوانیم به شما کمک کنیم.
یکی از گله‌های ما از دستگاه‌های حاکمیتی این است که چرا برای مثال به سینما یا تئاتر و… کمک دولتی و یارانه خوبی پرداخت می‌شود؛ ولی برای مؤسسات قرآنی می‌گویند کار را برای رضای خدا انجام دهید و نباید برای این امور پول گرفت؟
یعنی مربیان و داوران شکمشان را با هوا پر کنند؟! با این وجود ما کارمان را هرچند که رونق قبل را نداشته باشد، ادامه می‌دهیم و روزبه‌روز به شیوه‌های مختلف سعی می‌کنیم که فعالیت‌هایمان تداوم داشته باشد.
با توجه به مشکلاتی که بیان کردید چگونه تأمین مالی می‌شوید؟ آیا از خود فراگیران هم هزینه‌ای دریافت می‌کنید؟
خیر؛ فراگیران هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند. فقط کسانی که در کلاس‌ها شرکت می‌کنند حدود یک‌سوم یا یک‌چهارم مبلغ را آن‌هم برای پرداخت حق‌الزحمه کارمند و مربی‌ها پرداخت می‌کنند؛ آن‌هم مربیانی که بیشترشان یا نابینا یا کم‌بینا هستند و با ذوق و شوق فعالیت می‌کنند.
برای پرداخت سایر مخارج هم ممکن است فرد خیری پیدا شود و کمک‌های جزئی کند؛ اما کارمند و نیروی ما نیاز به حقوق بیشتری دارد و ما توانی برای پرداخت حقوق اداره کار هم نداریم؛ البته مبلغ ناچیز اما بابرکتی دریافت می‌کنند و امیدواریم که هم خیران و هم مسئولان محترم مثل معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، اداره اوقاف، اداره آموزش‌وپرورش استثنایی، بهزیستی و… حمایت‌های بیشتری از این مؤسسه داشته باشند؛ البته بهزیستی تا جایی که می‌توانسته و وسعش رسیده تابه‌حال کمک کرده؛ اما نیاز داریم که این کمک‌ها هم تداوم داشته باشد وهم بیشتر شود.
همچنین شرکت‌هایی که در اصفهان داریم مثل شرکت فولاد مبارکه، ذوب‌آهن، پالایشگاه نفت و دیگر کارخانه‌ها یا بانک‌ها در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی‌شان موظف‌اند که درصدی از درآمدشان را در زمینه‌های مختلف صرف کمک به جامعه کنند که یکی ازاین زمینه‌ها می‌تواند کمک به این مؤسسه باشد.
سال گذشته با برخی از این شرکت‌ها مکاتباتی کردیم که غیراز یک مورد که به مقدار خیلی جزئی همکاری کرد، بقیه هیچ جوابی به مکاتبات ما ندادند.
اگر خاطره‌ای زیبا از این مؤسسه دارید لطفا بفرمایید؟
بهترین خاطره ما وقتی است که این کتاب‌ها به دست افراد نابینا می‌رسد. پدری بود که برای فرزندش قرآن سفارش داده بود و ما در چند جعبه قرآن را برایش پست کردیم.
بعدازآن تلفن کرد و همین‌طور که اشک می‌ریخت، گفت آقای نیکزاد، امروز در خانه ما جشن است؛ چون دختر من با ذوق و شوق این قرآن را روی سینه می‌گذارد و می‌بوسد و از اینکه قرآن به خط بریل دارد خیلی خوشحال است.
یا اینکه افرادی تماس می‌گیرند واز اینکه قرآن‌ها و کتاب‌های دعا باکیفیت تقدیمشان می‌کنیم تشکر می‌کنند، یا افراد برتر در مسابقات تماس می‌گیرند و تشکر
می‌کنند.
نابینایان که از عراق آمده بودند، موقع خداحافظی گریه می‌کردند و می‌گفتند بهترین دوران زندگی ما از ابتدا تابه‌حال خاطراتی است که در اینجا گذراندیم که البته توفیق الهی است که نصیبمان شده است.
به‌عنوان آخرین سؤال مشکل و دغدغه‌ای اگر دارید بیان کنید؟
یکی از مشکلات ما همان مشکلات مالی است که عرض کردم. مشکل دیگری که داریم مشکل ایاب‌وذهاب است و نیاز به یک وسیله نقلیه داریم یا مینی‌بوس یا اتوبوس که برای خود مؤسسه باشد تا برای رفت‌وآمد و اردوها از آن استفاده کنیم. همین‌طور یکی دیگر از مشکلات، دستگاه‌های چاپگر مؤسسه است.
باتوجه به اینکه خودمان درخواست دادیم و در یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در اصفهان یکی از بهترین دستگاه‌های چاپگر به خط بریل تولید شد؛ ولی زمان زیادی است که از عمر آن می‌گذرد و نیاز به یک دستگاه جدید داریم.
چون هزینه خرید وسیله نقلیه و دستگاه‌های چاپگر وکلا هزینه‌های جاری مثل کاغذ و تعمیر و تأسیسات مؤسسه و طراحی سایت و نرم‌افزارها بسیار زیاد است، نیاز به کمک‌های مالی داریم و البته توکلمان هم بر خداست.
