به گزارش اصفهان زیبا؛ خانه‌ای دوطبقه با پنجره‌های چوبی آبی‌رنگ و ایوانی که از طبقه دوم بنا بیرون زده، راه‌پله مرکز سالن پله می‌خورد و می‌رود طبقه دوم؛ درست شبیه فیلم‌های اروپایی که پله‌هایش با کاشی‌هایی ایرانی، بومی شده است.
هرچند خانه شکل اولیه خود را ندارد؛ اما امروز شده است موزه؛ موزه‌ای برای معلم‌ها و دانش‌آموزان و مردمی که خاطرات دوران مدرسه‌شان آنجا تداعی می‌شود.
توی تالار نشریات، اولین روزنامه فرهنگ اصفهان را می‌بینند و توی تالار مدارس، مدارس ماندگار و تأثیرگذار را و عکس‌های سیاه‌وسفید بچه‌مدرسه‌هایی که گذر عمر حالا مویشان را سپید کرده و نوه‌هایشان را می‌فرستند مدرسه.
توی تالار مشاهیر تأثیرگذاران از 100 سال پیش آموزش‌وپرورش وجود دارد و کتاب‌های حاج سید سعید طباطبایی نائینی، بنیان‌گذار اولین مدارس نوین اصفهان. طبقه دوم هم مربوط می‌شود به‌عکس مدیران کل آموزش‌وپرورش اصفهان از سال 1298 و وسایل کمک‌آموزشی قدیمی، شهدای آموزش‌وپرورش و وسایل ورزشی.
این موزه، هنوز ثبت‌نشده و در حال طی مراحل اداری است تا ثبت شود؛ اما درست در کنارش، بنایی قدیمی وجود دارد که می‌گویند متعلق به زمان قاجار است و حال‌وروز خوبی ندارد.
نقاشی‌های دیوارها به سرقت رفته، قسمتی از سقف در اثر بارندگی‌ها فروریخته و تقریبا به زباله‌دانی تبدیل شده است. پنجره‌های چوبی از هم متلاشی‌شده و شیشه‌ها شکسته؛ اما نقاشی‌های روی سقف، هنوز زیبایی خانه را به رخ می‌کشد.
درخصوص خانه دهش، مهدی گلی‌پور، فعال میراث فرهنگی، به «اصفهان زیبا» می‌گوید: فضل‌الله خان دهش در سال 1240 شمسی در شیراز به دنیا آمد. پدرش محمدحسین خان ارباب، از تجار شیراز بود. فضل‌الله‌خان در 25 سالگی همراه برادرش به هند و به کالج انگلیسی‌های بمبئی رفت و تحصیل کرد. پنج سال در بمبئی بود و به شیراز برگشت و بعد با خانواده به قهدریجان آمد و زمین‌هایی در کنار کاخ هفت‌دستگاه خریدند. او توسط مسعودمیرزا ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین‌شاه، که حاکم اصفهان بود، به‌عنوان یک جوان تحصیل‌کرده مورد تشویق قرار گرفت و حتی به دربار معرفی شد و شاه قاجار به او لقب عطاءالملک را داد.
او با بیان اینکه عمده آشنایی ما با فضل‌الله خان از سال 1300 به بعد است، می‌افزاید: از سال 1304 دهش امتیاز کارخانه برق را گرفت و در سال 1316 هم کارخانه ریسندگی نور را بنا کرد. فضل‌الله خان دهش خانه قدیمی خانوادگی داشت که قسمتی از خانه را خراب کرد و با الهام از معماری اروپایی این خانه را ساخت و سال 1379 به‌عنوان موزه آموزش‌وپرورش انتخاب شد. قسمت قبلی خانه، بافت قاجاری دارد و از نقاشی‌های خانه می‌شود این را فهمید.
گلی‌پور علت عدم احیای قسمت قدیمی خانه را این‌طور توضیح می‌دهد: آن‌طور که با مسئولان مرکز تحقیقات معلمان حرف زدم، این خانه ثبت ملی و میراثی است و آموزش‌وپرورش نمی‌تواند بدون اجازه میراث فرهنگی در آن دخل و تصرفی انجام دهد؛ همچنین کمبود و عدم تخصیص بودجه باعث شده است این خانه مرمت نشود؛ البته پشت‌بام این خانه در سال‌های 1399 و 1400 سبک‌سازی شده که این مهم‌ترین اقدام به‌منظور جلوگیری از تخریب بیشتر قسمت غربی خانه دهش بوده است. قسمت شرقی بافت جدیدی بود که در دوره رضاشاه ساخته شد.
مدیر مرکز تحقیقات معلمان استان اصفهان به «اصفهان زیبا» می‌گوید: خانه دهش از سال 1379 با حضور وزیر آموزش‌وپرورش و سایر مسئولان، به‌عنوان موزه آموزش‌وپرورش به بهره‌برداری رسید. این موزه منزل عطاءالملک دهش، از تأثیرگذاران زمان خودش در اصفهان است. او را پدر برق اصفهان می‌نامند؛ چون اولین نیروگاه برق اصفهان را تأسیس کرد. دهش متولد 1230 و اصالتا شیرازی بوده؛ ولی به اصفهان مهاجرت و در این خانه زندگی می‌کند. این خانه با معماری ایرانی‌اروپایی بیش از 100 سال قدمت دارد؛ اما در کنار این خانه، خانه دیگری نیز وجود دارد که مرمت نشده است.
مجید صادقی‌زاده درخصوص این بخش از بنا توضیح می‌دهد: هفت ماه است مسئولیت مرکز تحقیقات معلمان را به عهده گرفته‌ام و از همان روزهای اول به میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان برای مرمت این بنا نامه زدم. میراث در نامه‌ای اعلام کرد «بودجه‌ای برای مرمت این بنا فعلا پیش‌بینی‌نشده است»؛ ولی میراث کشور چیزی نیست که بخواهیم معطل بمانیم. اگر این بنا از بین رفت، جبران‌پذیر نیست؛ البته در مقطعی میراث، سقف بنا را مرمت کرده؛ ولی مرمت رها شد و در اثر بارندگی سال قبل بخشی از سقف فروریخته است.
او در ادامه با اشاره به نقاشی‌هایی که موردهجمه قرار گرفته و کنده‌شده، تصریح می‌کند: آموزش‌وپرورش بودجه‌ای برای مرمت آثار میراثی ندارد. این بنا، میراثی است و میراث فرهنگی هم متخصصش را دارد و هم برای این کارها ردیف بودجه کنار می‌گذارد. تنها جایی که در آموزش‌وپرورش بودجه ساختش را تأمین می‌کند، اداره کل نوسازی مدارس است و اگر مدرسه‌ای خراب باشد، آن را از نو می‌سازد یا مثلا ایزوگام سقفش را انجام می‌دهد؛ ولی بودجه میراثی ندارد. تلاش‌ها در
آموزش‌وپرورش در سر حد ممکن برای جذب پول و بودجه صورت گرفته؛ ولی اولویت در آموزش‌و پرورش کلاس درس و مدرسه است؛ چون فلسفه آموزش‌وپرورش در همین حوزه تعریف شده. بحث حفظ میراث هرچند که جزو وظیفه ذاتی همه است؛ ولی متولی آن میراث فرهنگی است.
مدیر مرکز تحقیقات معلمان استان اصفهان در پاسخ به این سؤال که اگر میراث نتواند بودجه مرمتی را فراهم کند چه اتفاقی برای خانه می‌افتد، می‌گوید: قبلا چند خیر این ساختمان را دیده‌اند؛ ولی کمکی نکردند. دست یاری به‌سوی هرکسی که بتواند این بنا را نجات دهد دراز می‌کنیم. حتی زمانی رئیس مجمع خیرین مدرسه‌ساز آمدند اینجا و گفتند کمک کنید به این زیربنا و بنا. در آموزش‌وپرورش تا سرحد ممکن برای جذب تلاش‌هایی شده؛ ولی اولویت در آموزش و پرورش کلاس درس و مدرسه است.
او درخصوص موزه نیز این‌طور توضیح می‌دهد: کرونا آسیب جدی به بازدید از موزه زد؛ اما به‌طورکلی این موزه دو مخاطب اصلی دارد که معلمان و دانش‌آموزان و
دانشجومعلمان ازجمله آن‌ها هستند. فرضیه ما این است که در استان هیچ دانشجومعلمی فارغ‌التحصیل نشود، مگر اینکه این موزه را ببیند؛ چراکه دانشجویانی که می‌خواهند شغل معلمی را انتخاب کنند باید بدانند روی صندلی چه کسانی می‌نشینند. ما نمی‌توانیم آینده را بدون در نظرگرفتن گذشته بسازیم.
صادقی‌زاده با اشاره به بازدید موزه برای عموم مردم نیز این‌طور بیان می‌کند: برای مردم هم موزه جذاب است. بسیاری از افراد مسن با دیدن موزه، خاطرات مدرسه برایشان زنده می‌شود. اما این روزها موزه فقط برای دو مخاطب اول باز است؛ چراکه با کمبود نیروی انسانی مواجهیم. در حدی که مرکز تحقیقات سال گذشته حدود 300 ساعت نیرو داشته و امسال این مقدار به 80 ساعت نیرو، تقلیل پیداکرده؛ چون اولویت کلاس درس است.
او تأکید می‌کند: البته برنامه موزه برای بازدید عموم را متوقف نمی‌کنیم. در برنامه داریم که از دانشجومعلم‌ها و همکاران بازنشسته استفاده کنیم تا بتوانیم موزه را بعدازظهرها برای مخاطب عام هم باز نگه داریم. از نیمه دوم آبان به بعد احتمالا موزه برای عموم مردم بازخواهد شد.
مدیر مرکز تحقیقات معلمان استان اصفهان معتقد است، آموزش‌وپرورش نمادی از حاکمیت اعتقادات، سیاست و مجموعه فرهنگ حاکم بر جامعه در هر عصری است و می‌گوید: موزه آموزش‌وپرورش یک موزه ساده نیست. اگر بخواهیم به عمق این موزه و کارکرد آن نگاه کنیم، دیدگاه‌ها و تفکرات هر بخشی از تاریخ را می‌توانیم ببینیم. اگرچه این موزه هنوز به ثبت نرسیده است؛ اما مراحل ثبت آن در حال انجام است.
او در ادامه با ارائه پیشنهادی به خیرین مدرسه‌ساز درخصوص قسمت مرمت نشده بنا، می‌گوید: به خیرین مدرسه‌ساز و مسئولانی که در حوزه مدرسه‌سازی فعالیت می‌کنند، پیشنهاد می‌دهیم برای احیا و مرمت این بنا برنامه‌ریزی کنند تا در کنار موزه آموزش‌وپرورش آن را تبدیل به تالاری از عکس‌های خیرین مدرسه‌ساز کنیم؛ کسانی که به فرهنگ این مردم کمک کردند و شاید فقط اسم آن‌ها روی تابلوی مدارس است.
صادقی‌زاده از افتتاح خانه ادبیات نیز خبر می‌دهد و می‌گوید: ساختمان کنار موزه دهش در حال احیاست و قرار است به خانه ادبیات تبدیل شود. آقای هادوی، معروف به شهیر اصفهانی، همه کتاب‌های خود را که به مرکز تحقیقات اهدا خواهد کرد، در این خانه ادبیات نگهداری خواهد شد و نزدیک به ده‌هزار جلد کتاب نفیس تخصصی ادبیات در اختیار ادب‌دوستان قرار می‌گیرد.
شهرام امیری، مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان نیز در خصوص این موزه می‌گوید: آن مجموعه به آموزش‌وپرورش تعلق دارد و مالکیت مال آنجاست. آموزش‌وپرورش یک سازمان دولتی است که بودجه هم دارد. ما نمی‌توانیم از بودجه میراث برای این خانه خرج کنیم. بااین‌وجود چند سال قبل، بخشی از سقفش مرمت شد.
