به گزارش اصفهان زیبا؛ سی‌وپنجمین دوره جشنواره تئاتر اصفهان در روز جمعه، نوزدهم آبان‌ماه به ایستگاه پایانی خود رسید. در این دوره از جشنواره، تئاترهای خیابانی و صحنه‌ای با موضوعات گوناگون، زیر نظر هیئت داوران به اجرا درآمد و مهیای روز اختتامیه شد.
در این میان، محتوای تئاترهای حاضر در جشنواره سی‌وپنجم، سوژه داغی است که بار دیگر موردتوجه اهالی هنر و علاقه‌مندان به این حوزه قرار گرفته است؛ موضوعی که پیش از افتتاحیه نیز توسط برخی از مسئولان سابق جشنواره، در مصاحبه با یکی از مطبوعات استان مطرح شد.
اهمیت محتوا در هنر چیزی نیست که بتوان آن را در اولویت‌های دوم یا سوم برای نقد و بررسی قرار داد. بدون شک هنر و به‌ویژه جشنواره‌های هنری، رسالتی بزرگ در راستای محتوایی غنی دارند. به علاوه اینکه موضوع هنر در عصر ما کاملا با فرهنگ جوامع گره خورده و نمی‌توان آن‌ها را از یکدیگر جدا دانست.
تئاتر، هنری است که می‌خواهد با نمایش‌دادن یک مفهوم خاص یا یک احساس درونی، از دریچه چشم‌های مخاطب خود به ذهن ورود کرده و تأثیرگذار باشد.
مدت‌هاست که محتوای به‌نمایش درآمده در بسیاری از تئاترهای برگزارشده در کشور، صدای اهالی هنر و فرهنگ را درآورده است؛ به طوری که تصاویر ضبط‌شده برخی از این اجراها، زمینه انتقاد به محتوای این هنر تأثیرگذار را در ذهن مخاطب خود فراهم کرده است.
در این مدت اجراهای متعددی بوده‌اند که انتقاد اساتید و بزرگان تئاتر کشوری را در پی داشته و سروصدای زیادی در بین مخاطبان خود راه انداخته‌اند. نکته عجیب اینکه برخی از این تئاتر‌ها با هدف بازتولید نمایش‌های کلاسیک روی صحنه رفته؛ اما در عمل هیچ شباهتی به محتوای کهن خود نداشته و تنها جولانگاهی برای حرف‌ها و حرکات غیراخلاقی شده‌اند!
با توجه به تمامی این رخدادهای اخیر حول تئاتر ایران، بدون‌شک رویدادی مانند جشنواره تئاتر اصفهان که محتوای خود را از هنرمندان سراسر استان جمع‌آوری کرده است، می‌تواند ویترینی از تئاتر فعلی ما را به نمایش بگذارد.
اهمیت این جشنواره وقتی مشخص می‌شود که بدانیم اصفهان و مکتب‌های تئاتر حاضر در آن، نقش مهمی برای تبیین چهره پاک و حقیقی هنر نمایش در کشورمان دارد؛ البته اگر دخالت اساتید برجسته و نمایش‌نامه‌نویسان متعهد نباشد، بدون شک خطر الگوبرداری از مسیر خطرناک و ضدفرهنگی برخی سلبریتی‌ها، در کمین دیگر هنرمندان این عرصه نیز خواهد بود.
از آغاز فراخوان سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر اصفهان، 42 اثر صحنه‌ای و 59 اثر خیابانی توسط کارگردان‌ها به جشنواره ارسال شد که در نهایت 12تئاتر صحنه‌ای و 20 تئاتر خیابانی برای حضور در این رویداد هنری برگزیده شدند.
نکته قابل توجه در مراسم اختتامیه سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر اصفهان این است که در بخش نمایشنامه‌نویسی، هیچ‌یک از تئاترهای صحنه‌ای حاضر در جشنواره موفق به کسب رتبه اول نشده‌اند! نکته‌ای که نشان می‌دهد نمایشنامههای حاضر در جشنواره، نتوانسته‌اند قله کمال داوران را فتح کنند. به این ترتیب، می‌توان دریافت که نمایشنامه‌نویسی در اصفهان شایسته توجه بیشتری از سوی متولیان هنر نمایش است.
برای واکاوی بیشتر این موضوع مهم، به سراغ تعدادی از اساتید و نمایش‌نامه‌نویسان باتجربه تئاتر رفته‌ایم تا نظر آن‌ها را درباره محتوا و متن نمایشنامههای اجراشده در سی‌وپنجمین دوره از جشنواره تئاتر اصفهان را جویا شویم.
محمدرضا نریمانی:
بدون شک اصل و اساس یک نمایش ابتدا متن و محتوای آن است. انتخاب موضوع، طرح اولیه و متن نیمی از نمایش است. اگر بخواهیم نمایش اثرگذار باشد، باید متن خوب و مستحکمی داشته باشیم، باید نوشته و نویسندگان خوب را دریابیم و متوجه باشیم که نمایش از این‌ها شروع می‌شود.
مطمئنا نمایش‌هایی با متن ضعیف و نارسا جاذبه‌ای برای مخاطب ندارد. یک متن نمایشی ضعیف را حتی اگر یک گروه قوی کار کند، باز برای مخاطب قابل‌تحمل نیست.
در حال حاضر نمایش‌های خوبی در جشنواره اجرا می‌شوند. همچنین، اجرای «سندروم بولونیا» را که مهمان جشنواره بود، دیدم و به نظرم کاری قابل قبول در حوزه مفاهیم انسانی و فلسفی بود.
هوشنگ جمشیدیان:
نمایشنامههای این دوره تنوع بالاتری به نسبت سال‌های گذشته داشته‌اند و با توجه به اینکه قشر جوان خوبی در آن شرکت داده شده‌اند و در حال تجربه‌اندوزی هستند، موضوعات جدید و تازه‌ای را انتخاب کرده‌اند.
حضور این هنرمندان جوان بسیار باعث مباهات است. در سال‌های قبل بیشتر موضوعات نمایش‌ها تکراری بودند؛ اما در این دوره هر نمایشی که می‌بینیم موضوع نو و ویژه‌ای دارد.
نمایشنامههای امسال تقریبا بیشتر موضوعات اجتماعی و مسائل مختلف تربیتی، خانوادگی، اخلاقی و همچنین برخی موضوعات تاریخی را دربر گرفته‌اند. با وجود اینکه موضوعات ارائه‌شده دارای مضامین دشواری هستند؛ اما هنرمندان و مخصوصا جوانان تجربه‌گر ما توانسته‌اند از پس آن بربیایند.
احمد شاهین‌فر:
من اجراهای خیابانی را دیدم و به نظرم سطح نمایشنامههای این دوره نسبت به سال‌های گذشته بسیار بالنده‌تر و جلوتر بود. ما چیزی حدود 59 نمایش را در مرحله بازبینی دیدیم که بیشتر آن‌ها مباحث خلاق و به‌روزی را ارائه کرده بودند و محتوای جالب توجهی داشتند.
در نهایت هم 20 اثر برگزیده شدند که با یکدیگر به رقابت بپردازند. محتوای نمایش‌نامه‌ها شامل موضوعات روز اجتماعی، دفاع مقدس، وقایع غزه و همچنین روز خاص و تکرارنشدنی25 آبان بود که هرکدام ارزشمند هستند.
مهدی شهداد:
در این مدت به غیراز یکی‌دو اجرای خوب، چیز نوظهور یا بسیار تازه‌ای به چشمم نیامد. درواقع محتوا و فرم اجرایی چندان آش دهان‌سوزی نبوده‌اند. حتی پیش آمد که احساس کنم محتوای دو اثر بسیار شبیه یکدیگر باشند!
البته در این جشنواره من اجرای گالیله را دوست داشتم و به نظرم می‌آید نمایش قوی بود. در کل اصفهان نمایش‌نویس‌های بسیار خوبی دارد.
پنج‌شش نفر داریم که بسیار خوب می‌نویسند. نمایش‌نامه چیزی است که باید از مدت‌ها قبل آماده شده باشد و برای آن هزینه کرد؛ همچنین باید به خوبی تمرین شود تا به فرم اجرایی خوب برسد. در واقع اصول کار به این شکل است؛ اما بهای زیادی به این موضوع داده نمی‌شود.
محمدرضا رهبری:
با وجود تغییر و تحولاتی که در شیوه‌های اجرایی تئاتر در مدت اخیر رخ داده، هیچ‌گاه اهمیت نمایش‌نامه و محتوا از بین نرفته است. دنیای امروزی همواره پیشنهادهای جدیدی برای تئاتر و هنر نمایش داشته است؛ اما با این حال اهمیت وجودی نمایش‌نامه هرگز به طور کامل از بین نرفته است.
اصفهان نویسنده‌های خوبی دارد که نمایشنامههای خوبی می‌نویسند و هر کدام آثار خوبی در کارنامه خود دارند؛ البته فراموش نکنیم داشتن امکانات و سالن‌های نمایش پرتعداد می‌تواند دست نمایش‌نامه‌نویسان را بازتر کند تا بدون کمبود، به تولید محتوای مدنظر خود بپردازند.
شهرام نوشیر:
درباره نمایش‌نامه‌ها اتفاق ویژه‌ای که رخ داده، آمدن جوان‌هاست. این جوان‌ها نیرو و انگیزه خوبی دارند که بسیار خوشایند است. باید از این جوان‌ها مراقبت شود تا از پیش‌کسوت‌ها و اساتید کمک بگیرند. استان اصفهان میدان بسیارخوبی به جوان‌ها داده است. این بچه‌ها هرچه آموزش ببینند کم است.
محتوای جشنواره امسال نشان می‌دهد جوان‌ها جسارت خوبی در پرداختن به موضوعات اجتماعی روز پیدا کرده‌اند. این بسیار جای امیدواری دارد؛ اما همچنان انتظار بیشتری داریم.
ما در کل در رابطه با محتوا از بچه‌ها راضی هستیم؛ البته خود اصفهان زمینه‌های بسیار خوبی دارد؛ برای مثال موضوع شهدای 25 آبان واقعا ویژه است؛ با این حال من هنوز کاری درخور این واقعه ندیده‌ام.
شک نکنید اگر این واقعه و تصویر تابوت شهدا بر دستان مردم در کشور دیگری رخ داده بود، محتوای بسیاری از آثار آن کشور را شامل می‌شد.
