به گزارش اصفهان زیبا؛ در سال‌های جنگ، پشتیبانی و مهندسی توانست راه را برای پیشروی رزمندگانی که دلاورانه پیش می‌رفتند، هموار و گسترده کند و این امر به‌طورقطع جز با ابتکارها و فناوری‌های علمی میسر نمی‌شد.
نیروهای نظامی ایران برای عملیات‌های خود به نیروهای مهندسی برای پل‌سازی و زدن پل، جاده‌سازی، سنگرسازی و… نیاز داشتند و متخصصان ایرانی با تعهدی مثال‌زدنی، ایده‌های مهندسی خود را در این راستا به‌کار گرفتند.
حمیدرضا فولادگر، مدیر پروژه‌های مرکز تحقیقات مهندسی جنگ جهاد سازندگی، در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» توانمندی‌های فنی و مهندسی را که اصفهانی‌ها برای جبهه و جنگ ارائه کردند، شرح می‌دهد.
فولادگر صحبت‌هایش را درباره این خدمات فنی و مهندسی از بخش حمل‌ونقل و راه‌سازی شروع می‌کند:
از تأمین قطعات تا کارگاه‌سازی برای تعمیرات
حمل‌ونقل یکی از نیازهای مناطق عملیاتی بود. کامیون‌های باربری، ماشین‌های انتقال رزمندگان، ماشین‌های فرماندهی و ماشین‌های تدارکات در این مناطق تردد داشتند. برای این ماشین‌ها باید قطعات یدکی تأمین می‌شد و بعضا به تعمیرات هم نیاز داشتند.
در این زمان، افرادی که فعالیت‌های خدماتی و فنی انجام می‌دادند، داوطلبانه و نوبتی به این مناطق می‌رفتند و خدمت می‌کردند.
دراین‌بین برخی صنوف فنی پیشنهاد می‌دادند که اصناف یک‌سری دستگاه‌هایشان را به کارگاه خدماتی شهید ردانی‌پور منتقل کنند و در این کارگاه، تعمیرات ماشین‌های سنگین و نیمه‌سنگین و کامیون‌ها را که در مناطق عملیاتی تردد داشتند، انجام دهند؛ پس بخشی از اقدامات و خدمات اصفهانی‌ها برای مناطق عملیاتی در قالب تأمین قطعات و تعمیر خودروها با حضور در این مناطق انجام می‌شد و بخشی از خدمات تأمین قطعات و تعمیر خودروها نیز در کارگاه شهید ردانی‌پور واقع در اصفهان انجام می‌شد.
تأمین تجهیزات نظامی و جنگ‌افزارها
بخش دیگری از خدمات فنی و مهندسی که اصفهانی‌ها ارائه می‌دادند، شامل تأمین تجهیزات نظامی و جنگ‌افزارها بود. بخشی از این خدمات توسط نیروهای مسلح سپاه و ارتش انجام می‌شد. جهاد خودکفایی در ارتش و سپاه راه‌اندازی شد.
برخی از جنگ‌افزارها مثل خمپاره‌ها و… نیز در کارگاه‌های اصفهان تولید می‌شد؛ دراین‌بین برخی تجهیزات جنگی نیز زمانی به تولید نهایی رسید و آماده بهره‌برداری شد که دیگر جنگ تمام شده بود.
در سال‌های اول جنگ اما بخشی از این جنگ‌افزارها غیر از کارخانه‌هایی که نیروهای مسلح داشتند، مثل ارتش و وزارت دفاع در اصفهان تولید شد.
راه‌سازی، سنگرسازی و خدمات عمرانی
بخش دیگری از خدمات فنی‌مهندسی که توسط اصفهانی‌ها عملیاتی شد، ساخت راه‌های مواصلاتی و ارائه خدمات عمرانی، سنگرسازی و خاک‌ریزها بود.
یکی از خدمات مهم در زمان جنگ، راه‌های مواصلاتی و راه‌های تدارکاتی بود که بعد از عملیات نیز برای انتقال مجروحان عملیاتی می‌شد. قسمتی از این کارها توسط پشتیبانی نیروهای مسلح و بخشی هم از سوی جهاد سازندگی انجام شد.
انتقال سریع نیرو و تدارکات به‌واسطه پل‌سازی
در این زمان پل‌سازی نیز یکی دیگر از اقداماتی بود که صورت گرفت. ساخت پل در مناطق عملیاتی مانند حور، ساخت پل برای رودخانه کارون، ساخت پل برای عملیات والفجر، عملیات خیبر و عملیات محرم صورت می‌گرفت.
این پل‌های معروف توسط نیروهای پشتیبانی جنگ جهاد احداث شد و این یکی از عوامل تأثیرگذار بر پیروزی رزمندگان بود؛ چون اگر قرار بود تعدادی از گردان‌های عملیاتی شامل نیروهای رزمی و تدارکات از این‌طرف کارون به آن‌سوی کارون منتقل شوند، چون فاصله پل‌ها زیاد بود، همان موقع موردحمله دشمن قرار می‌گرفتند.
ساخت این پل‌ها کمک کرد تا انتقال نیرو و انتقال تدارکات سریع‌تر انجام شود. برخی از این پل‌ها موقت بود. اگر پل‌ها موردحمله دشمن قرار می‌گرفت نیز طی چند روز قابل‌بازسازی بود؛ درواقع این پل‌ها دائمی نبودند که بازسازی‌شان مدت زیادی طول بکشد؛ به‌صورت شناور ساخته می‌شدند.
در زمان جنگ طراحی یک‌سری ماشین‌آلات و تجهیزات نیز در شهرها انجام و سپس به جبهه منتقل می‌شد.
ماشین‌های ضدسلاح در زمان جنگ
در همین اصفهان زمان جنگ پشتیبانی جهاد بخش مهندسی تحقیقات جنگ داشت. ماشین‌های ضدسلاح شیمیایی به ساده‌ترین شکل ساخته شده بودند؛ ولی مهندسی تحقیقات جنگ دتکتورها را ساخت.
این دتکتورها در سریع‌ترین زمان تشخیص می‌دادند که الان در منطقه بمب شیمیایی یا خمپاره شیمیایی زده شده است.
هشدار می‌دادند که الان منطقه آلوده می‌شود تا افراد ماسک بزنند یا خنثی‌سازی کنند؛ پس یکی از فعالیت‌های فنی و مهندسی دیگر در زمان جنگ، ساخت همین دتکتورها، یعنی هشداردهنده‌ها و آشکارکننده‌های شیمیایی بود.
یکی دیگر از فعالیت‌های مهندسی تحقیقات جنگ ساخت خودروهای زرهی، شناور و نیمه‌شناور بود. در منطقه عملیاتی اصفهان خودروی ضد پاتک دشمن ساخته شد.
تولید تجهیزات هواپیما و هلی‌کوپتر
در این دوران صنایع هوایی، تجهیزات بخشی از هلی‌کوپترها و هواپیماها را تولید کرد. اصفهان غیرازاینکه نیروهای عملیاتی را به جبهه می‌فرستاد، چندین لشکر و گردان داشت و یکی از قوی‌ترین بخش‌های مهندسی رزمی را برعهده گرفته بود.
گروه ۴۴، گروه ۵۵ توپخانه و مرکز آموزش توپخانه در اصفهان از قوی‌ترین نیروهای اصفهان بودند. هوانیروز، پایگاه هوایی هشتم شکاری و پایگاه شهید بابایی یکی از قوی‌ترین پایگاه‌های هوایی کشور بودند.
اصفهان هم در بخش زمینی و هوایی ارتش و هم در بخش سپاه با داشتن لشکر امام‌حسین(ع) و لشکر حضرت اشرف و پشتیبانی جنگ جهاد اصفهان (در بخش اعزام نیرو، جهاد و پشتیبانی) در این زمان قوی عمل کرد.
در این دوران، بازسازی زرهی نیز در اصفهان انجام می‌شد؛ در بخش فناوری هم اصفهان در زمان جنگ پیشرفت خوبی داشت. اصفهانی‌ها کمک کردند تا ورق بدنه خودروها در برابر گلوله‌هایی که به آن‌ها می‌خورد، مقاوم باشد.
ضدزرهی‌کردن موادی که در بدنه خودروها به‌کار می‌رفت، از سوی اصفهانی‌ها انجام شد. تنوع بحث‌های فنی‌مهندسی بالا بود.
این خدمات در بخش‌های مختلف تدارکات، خدمات، تولید، تعمیرات و کارهای مهندسی انجام می‌شد؛ به همین دلیل عملیات موفقیت‌آمیز بود. پس از عملیات حصر آبادان، پیروزی‌ها شروع شد.
یکی از عوامل تأثیرگذار بر موفقیت‌آمیزبودن عملیات ثامن‌الائمه، عملیات فتح‌المبین و عملیات بیت‌المقدس ارائه همین خدمات فنی و مهندسی بود. به‌غیراز فعالیت نیروهای جهاد و سپاه و ارتش، بخش‌های مردمی نیز خدمات خوبی در زمان جنگ ارائه کردند.
برخی صنعتگران که عضو سپاه و بسیج هم نبودند، داوطلبانه امکانات کارخانه‌هایشان را در اختیار قرار می‌دادند یا امکانات کارگاه‌های صنعتی‌شان را ارائه می‌کردند یا نیروهای مهندسی‌شان یک دوره مأموریت اعزام می‌شدند تا بخشی از نیازها تأمین شود.
دانش‌های فنی زمان جنگ
شرکت فولادمبارکه سال 73 بهره‌برداری شد؛ درواقع فولادمبارکه زمان جنگ در حال احداث بود؛ ولی ذوب‌آهن کمک‌های فنی و پشتیبانی ارائه می‌کرد و اعزام به جبهه هم داشت.
تعداد زیادی از شهدای جنگ از شرکت ذوب‌آهن هستند؛ تعدادی از شهدا نیز از برخی شرکت‌های دیگر مانند شرکت‌های شهرک صنعتی بودند. ارائه خدمات فنی و مهندسی آن زمان به پیروزی‌های عملیات منجر شد.
از سوی دیگر، دانش‌های فنی که به دلیل نیازهای زمان جنگ ایجاد شد، در کشور شکل گرفت و باعث شد صنایع دفاع گسترش پیدا کند.
اوایل جنگ بیش از ۹۰درصد به وسایل و تجهیزات نظامی وابسته بودیم؛ اما الان بیش از ۹۰درصد خودکفا هستیم؛ درواقع دانش فنی، سرمایه‌ای شد که بعدها ادامه پیدا کرد و موجب تقویت صنایع دفاعی شد.
این دانش فنی به بخش‌های غیردفاعی هم کمک کرد. اپتیک و لیزر مربوط به بخش غیردفاعی می‌شود. آن موقع کارهای اپتیکی برای تانک‌ها انجام می‌شد. الان اپتیک و لیزر باعث شده است در بخش غیردفاعی هم کار کنیم.
اپتیک و لیزر در ساخت میکروسکوپ، تلسکوپ و عینک‌های طبی نیز به‌کار می‌رود. درواقع ریشه استفاده از لیزر و اپتیک برای صنایع دفاعی بود؛ اما به‌تدریج به سایر صنایع نیز تسری پیدا کرد.