به گزارش اصفهان زیبا؛ تاریخچه مجتمع مطبوعاتی اصفهان چیست؟ چه کسانی و با چه ضابطه‌ای ساکن این مجتمع هستند؟ چقدر رسانه‌های ساکن مجتمع مطبوعاتی اصفهان تأثیرگذار هستند؟ چقدر مجتمع به اهداف مندرج در اساسنامه نزدیک شده است؟ چقدر به رسانه‌ها، شهر و شهروندان خدمات اراده شده است؟ نظارت بر فعالیت‌های مجتمع چگونه انجام می‌شود؟ این‌ها سؤالاتی است که به دنبال پاسخ آن بودیم.
بهره‌برداری از ساختمانی چند طبقه که بانی ساختش شهرداری اصفهان بود و می‌توانست خانه اهالی مطبوعات اصفهان باشد، خبری خوب برای رسانه‌ها بود. برای آن‌هایی که با افزایش سرسام‌آور قیمت‌های اجاره واحد اداری، افزایش هزینه‌های چاپ، بار حقوق و دستمزد اعضای تحریریه نیز بر دوششان بود و اجاره واحدی هرچند کوچک اما ارزان می‌توانست بخشی از مشکلات مالی آنها را تحمل کند.
اما آن روزها، خبر برای خبرنگاران خبرگزاری ایمنا و روزنامه اصفهان‌زیبا که رسانه‌های تحت مالکیت شهرداری اصفهان بودند هم می‌توانست مسرت‌بخش باشد؛ چون رهایی از دو واحد اداری کوچک و نفس‌گیر در طبقات بالایی یک پارکینگ آلوده در مرکز شهر به خودی خود اتفاقی خوب بود.
دیگر قرار نبود دود خودروهای پارکینگ طالقانی میهمان صفحات روزنامه و ریه‌های خبرنگاران باشد…
مجتمع مطبوعاتی اصفهان چگونه شکل گرفت؟
سال‌ها پیش طرح ایجاد مجتمع مطبوعاتی اصفهان در حالی برای نخستین بار مطرح شد که حمایت از مطبوعات در ردیف وظایف اصلی و مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
اما دغدغه «شهرداری اصفهان» برای رسیدگی به وضعیت رسانه‌های شهر اصفهان باعث شد که این نهاد، پیش‌قدم شود و کلنگ احداث مجتمع مطبوعاتی استان اصفهان را بر زمین بزند.
این اقدام شهرداری نیز مانند دیگر اقداماتش بود؛ برعهده گرفتن بار وظایف دستگاه‌های دیگر که مدام از نبود بودجه و اعتبار برای پیشبرد کارها و اقدامات صحبت می‌کنند و کار امروز را به فردا و کار امسال را به سال آینده می‌سپارند.
شهرداری اصفهان که در دوران اوج ساخت‌و‌سازها و عمران شهری بود، کلنگ مجتمع مطبوعاتی را در نقطه‌ای دور از هیاهوی شهر بر زمین زد؛ میدان لاله، کندروی اتوبان شهید اردستانی. این مجتمع با 10 میلیارد تومان اعتبار در هشتم خرداد 1392 به بهره‌برداری رسید تا خانه رسانه‌های شهر آماده میزبانی از اهالی‌اش شود.
این می‌توانست فرصت را برای یک دورهمی بزرگ رسانه‌ای ایجاد کند؛ یعنی از گوشه‌ای در شمال شرقی شهر اصفهان، اخبار روی موج‌های رسانه‌ای در شهر حرکت کند و به اطلاع مردم برسد.
حالا نوبت به اسباب‌کشی ساکنان پارکینگ طالقانی به میدان لاله بود. مجتمعی که با هزینه شهرداری ساخته می‌شود، اول ساکنانش رسانه‌های شهرداری باید باشند.
زمزمه‌ها در میانی خبرنگاران ایمنا نشان می‌داد که عده‌ای از خبرنگاران از نقل مکان به ساختمان جدید راضی و عده‌ای ناراضی هستند. عجیب هم نبود، هرکس مسیر رفت‌و‌آمد خود را با میزان راحتی ترددش می‌سنجید…
به هر ترتیب ایمنا راهی مجتمع مطبوعاتی شد و اصفهان‌زیبا ادامه سکونت در پارکینگ طالقانی را انتخاب کرد. حالا نوبت سایر رسانه‌های شهر بود.
بعضی راضی، بعضی ناراضی
مدتی گذشت و واحدهای مجتمع مطبوعاتی یکی پس از دیگری از سوی نشریات و روزنامه‌ها اجاره می‌شد؛ اما صحبت اصلی این بود که جای روزنامه‌های بزرگ اصفهان و خبرگزاری‌ها کجاست؟
برخی از اهالی رسانه منتقد جمع شدن رسانه‌ها دور هم بودند. به دلایل مختلف. یکی می‌گفت اگر مسئولی را به عنوان میهمان دعوت کنیم، در راهروهای مجتمع قبل از رسیدن به دفتر ما، به دفتر رسانه دیگری می‌رود و این برای اهالی رسانه یعنی شکست!
خیلی‌ها می‌گفتند میدان لاله، دور از مرکز شهر است، چطور هر روز خود را برای نشست‌های خبری به ساختمان شهرداری یا استانداری در دروازه دولت برسانیم؟!
برخی از رسانه‌ها اما اوضاع مالی و اداری مناسبی داشتند و هیچ وقت به حضور در مجتمع مطبوعاتی فکر نکردند، روزنامه‌هایی مانند «نسل‌فردا» و «خبرگزاری ایرنا» و «ایسنا» و…
در هر حال، به جز خبرگزاری ایمنا که یک طبقه کامل از مجتمع را در اختیار گرفت سایر رسانه‌ها دفاتری کوچک و متوسط مجتمع را اجاره کرده و با رقمی پایین‌تر، به دعوت شهرداری برای دور هم جمع شدن رسانه‌ها جواب مثبت دادند.
10 سال بعد…
اکنون سال 1402، 10 سال پس از افتتاح مجتمع مطبوعاتی، 34 رسانه در این ساختمان ساکن هستند.
حالا دیگر خبرنگاران کمتر از مسیر دور و تردد سخت صحبت می‌کنند، شاید ناشی از یک عادت چند ساله باشد و شاید هم خبرنگارانی که تازه، کار خود را در رسانه آغاز می‌کنند با این شرایط کنار آمده‌اند.
روزنامه‌های مستقر در مجتمع مطبوعاتی شامل این اسامی هستند
روزنامه نوآوران، روزنامه مردم سالاری، خبرگزاری خبر آنلاین، روزنامه حسبان، روزنامه توریسم، هفته‌نامه والی، روزنامه سراج، هفته‌نامه هشت‌بهشت، هفته‌نامه صدا، روزنامه جهان اقتصاد، روزنامه سیمای شهر، خبرگزاری موج، روزنامه جوان، روزنامه اعتدال، هفته‌نامه پیام مبارکه، هفته‌نامه قاف قلم، هفته‌نامه میرزمان، خبرگزاری تسنیم، روزنامه مهد تمدن، هفته‌نامه کیاست، هفته‌نامه سیبه، روزنامه مواجهه، روزنامه هفت صبح، روزنامه راه مردم، روزنامه کیمیای ایران، روزنامه اسرار، نشریه گردشگران و فریاد کوهستان، هفته‌نامه ریاح، روزنامه کار و کارگر، روزنامه عصر ایرانیان، روزنامه اخبار صنعت و همدلی و روزنامه همشهری؛ به اضافه خبرگزاری ایمنا و فرهنگسرای رسانه شهرداری اصفهان
هدف اصلی ایجاد مجتمعی برای مطبوعات شهر چه بود؟
مروری بر نام رسانه‌های ساکن در مجتمع مطبوعاتی علامت سوال بزرگی در ذهن اهالی رسانه ایجاد می‌کند و قبل از پرسش آن، اهداف ایجاد مجتمع مطبوعاتی را بررسی می‌کنیم.
هدف اصلی ایجاد مجتمعی برای مطبوعات شهر چه بود؟ هدف اصلی و اولیه ساخت مجتمع مطبوعاتی ساماندهی انبار توزیع مطبوعات و ایجاد یک مجموعه کامل با امکانات و تجهیزات مناسب برای توسعه و رونق مطبوعات بوده است.
نشریاتی که پیش از این در واحدهای کوچک مستقر بودند و از زیرپله‌ها اقدام به توزیع نشریه می‌کردند، اکنون تا حدودی سامان یافته‌اند.
ایجاد فضایی مجهز و امن برای مطبوعات که توسط اهالی‌اش مدیریت شود و «خانه اهل رسانه شهر» باشد، رویکرد شهرداری اصفهان در جریان ساخت این بنا بود. استقرار این مجتمع در مسیر کمربندی شرق و حلقه سوم ترافیکی شهر اصفهان نیز توزیع مطبوعات را تسریع و تسهیل کرده است.
این مجتمع دارای اساسنامه، هیئت‌امنا و هیئت‌مدیره‌ای هفت‌نفره است. اعضای هیئت‌مدیره هر دو سال یک‌بار توسط هیئت‌امنا انتخاب می‌شوند و طبق قانون، اعضای هیئت‌مدیره نمی‌توانند بیش از چهار سال متوالی (دو دوره دوساله) عضو هیئت‌مدیره باشند. هرچند به دلیل عدم نظارت هیئت‌امنا، این نسبت گاهی رعایت نشده است.
مطابق اساسنامه، معاون فرهنگی‌اجتماعی شهرداری اصفهان به سمت ریاست هیئت‌امنا منصوب خواهد شد. در زمان مسئولیت آقای مجتبی شاهمرادی هیئت‌امنا یک‌مرتبه تشکیل جلسه داد و در زمان مسئولیت آقای کمال حیدری، هیئت‌امنا تاکنون جلسه‌ای تشکیل نداده است.
مجتمع مطبوعاتی اصفهان شامل هفت طبقه و هر طبقه ۱۰ واحد مستقل و مجهز به همه امکانات یک دفتر کار است. همچنین سالن ورزشی، موتورخانه، نمازخانه، پارکینگ، دو انبار و سالن بزرگ توزیع، از دیگر امکانات این مجتمع است.
مجتمع مطبوعاتی اصفهان در هیچ‌یک از استان‌های دیگر نمونه مشابهی ندارد و از این حیث خدمتی بی‌نظیر به اهالی رسانه این شهر به‌حساب می‌آید که البته اگر اهداف ایجاد این مجتمع پیاده‌سازی می‌شد، می‌توانست جایگاهی فراتر از یک ساختمان چند طبقه که محل استقرار چند رسانه است پیدا کند.
آنچه باید می‌شد و نشد
در اساسنامه مجتمع مطبوعاتی، مواردی به عنوان اهداف ذکر شده که شامل این موارد است:
امکانی جهت استقرار دفاتر روزنامه‌های محلی و سراسری، هفته‌نامه‌ها، خبرگزاری‌ها و نشریه‌های الکترونیکی در یک مجموعه واحد، ایجاد مکانی جهت توزیع متمرکز مطبوعات از یک محل مشترک، ایجاد پایگاهی فرهنگی در شهر و استان متشکل از اصحاب مطبوعات و رسانه‌ها، ترویج فرهنگ ارتباط با مطبوعات و رسانه‌ها در میان شهروندان، تأسیس موزه مطبوعات و نمایشگاه دائم سواد رسانه‌ای جهت بازدید عموم به‌ویژه دانشجویان، دانش‌آموزان و گردشگران، راه‌اندازی کتابخانه و سایت تخصصی سواد رسانه‌ای، تسهیل ارتباط و هم‌افزایی مطبوعات و رسانه‌های استان با یکدیگر، تسهیل ارتباط و معرفی ظرفیت مطبوعاتی و رسانه‌ای استان به سایر استان‌ها و به کشورهای دیگر، برگزاری سمینارها، دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی و ارتقای سطح علمی با هدف تربیت روزنامه‌نگار و خبرنگار و ارتقای سواد رسانه‌ای دست‌اندرکاران رسانه‌های مکتوب و مجازی.
فقط بخشی از اهداف…
مروری گذرا بر فعالیت‌هایی که در مجتمع مطبوعاتی در حال انجام است، نشان می‌دهد این مجتمع در سال‌های اخیر، فقط بخشی از اهداف خود در اساسنامه را مورد توجه قرار داده و از دیگروظایف شانه خالی کرده است.
به‌عنوان مثال ایجاد پایگاهی فرهنگی در شهر و استان متشکل از اصحاب مطبوعات و رسانه‌ها که از جمله اهداف مجتمع مطبوعاتی است آیا محقق شده است؟ اساسا این پایگاه چگونه و به چه وسیله‌ای ایجاد می‌شود؟
ترویج فرهنگ ارتباط با مطبوعات و رسانه‌ها در میان شهروندان نیز از دیگر اهدافی است که در اساسنامه ذکر شده؛ اما در عمل مغفول واقع شده است.
مجتمع مطبوعاتی امروز نه یک اداره‌ای با وظایف کاربردی است که شهروندان به آن مراجعه داشته باشند و نه براساس هدف دیگر اساسنامه، موزه‌ای است تا گروه‌ها و اقشار مختلف با بازدید از آن با دنیایی که در تحریریه‌های رسانه‌ای می‌گذرد آشنا شوند.
البته بازدیدهای دوره‌ای مسئولان و مدیران دستگاه‌ها از دفاتر ساکن در مجتمع مطبوعاتی انجام می‌شود، آن هم بیشتر در زمان‌های منتهی به روز خبرنگار.
در جست‌وجوی اهداف عملی‌شده در مجتمع مطبوعاتی شاید بتوان گزینه آخر را نام برد که در دوره جدید مدیریت، پررنگ‌تر از قبل شده است، همان دوره‌ها و کارگاه‌ها و نشست‌هایی که می‌تواند جامعه مطبوعاتی را برای ساعاتی گردهم آورد و آموزش‌های مختلف را به آنها ارائه کند.
مجموع تیراژ ساکنان مجتمع مطبوعاتی چقدر است؟
حالا به پرسش اصلی برگردیم؛ مجتمعی برای مطبوعات شهر چقدر به توسعه فضای رسانه‌ای کمک کرده است؟ آیا ساکنان مجتمع تأثیرگذاران خبری هستند؟ جای خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های روز استان و پایگاه‌های خبری اینترنتی کجاست؟
تیراژ برخی مطبوعات مستقر در مجتمع از انگشتان یک دست فراتر نمی‌رود! این را مدیران و مسئولان همان رسانه‌ها در جمع‌های خودمانی تصریح و در توجیهش دلایل زیادی مطرح می‌کنند.
این نشریات که مملو از خبرها و گزارش‌های رپورتاژی است به تعداد اندک برای رفتن روی میز مدیرانی که هزینه کرده‌اند تا خبرشان دیده شود چاپ می‌شوند.
نشریات از پول رپورتاژ تغذیه می‌کنند و جایگاهشان در ساختمانی که با هزینه‌های اندک برایشان تدارک دیده شده محفوظ است.
اسامی در میانه‌های همین متن مرور شد، نام‌هایی که فقط در نشست‌های خبری شنیده می‌شوند و تولیدات آنها در مقابل چشم مردم کوچه و خیابان نیست.
نگاهی به شیوه‌نامه واگذاری دفاتر
این رسانه‌های کم‌سر‌و‌صدا و بی‌خبر چگونه در مجتمع مطبوعاتی همسایه شده‌اند؟ براساس یک شیوه‌نامه که بخشی از بندهایش به شرح زیر است:
«واگذاری دفاتر توسط هیئت‌مدیره و در چارچوب سیاست‌های هیئت‌امنا… هیئت‌مدیره بار اول برای واگذاری دفاتر طی انتشار آگاهی فراخوان از طریق چاپ در روزنامه‌های محلی (نصف‌جهان و اصفهان‌امروز) اطلاع‌رسانی خواهد کرد. متقاضی باید دارای دفتر مستقل در اصفهان باشد… اولویت واگذاری به ترتیب با نشریات فعال محلی از 40درصد ظرفیت قابل واگذاری، روزنامه‌های سراسری دارای دفاتر سرپرستی در اصفهان (حداقل از سه سال قبل) با 40 درصد ظرفیت قابل واگذاری، دفاتر خبرگزاری‌های محلی و خبرگزاری‌های سراسری با 20 درصد قابل واگذاری است…» که البته اسامی نشان می‌دهد این آمار به صورت دقیق حاکم نیست و جای پایگاه‌های مختلف خبری نیز خالی است.
«دفاتر صرفا به نشریه یا خبرگزاری واگذار می‌شود و به هیچ وجه واگذاری به اشخاص امکان نخواهد داشت. اولویت با دفاتری است که در حال حاضر استیجاری هستند. هرگونه فعالیت مطبوعاتی و رسانه‌ای که در آن دفتر انجام می‌شود، باید مربوط به رسانه و نشریه‌ای که نامش در قرارداد اولیه قید شده، باشد و چنانچه فعالیت رسانه‌ای جدیدی به نشریه اضافه شد، مراتب باید به اطلاع هیئت‌مدیره برسد. امکان واگذاری تمام یا بخشی از دفتر به افراد غیرمطبوعاتی به هیچ عنوان وجود ندارد…»
سوالات ما بی‌پاسخ ماند
آقای احمدرضا دهانی، سال‌ها مدیریت مجتمع مطبوعاتی را برعهده داشت و بالاخره در اسفند 1401 جای خود را به حجت‌الاسلام میثم ریاحی داد.
ریاحی جوان پرشوری است که در روز قبول مسئولیت گفت: «دغدغه اهالی رسانه را دارد، حال که دریای مشکلات کمی آرام گرفته باید با کمک و مشورت پیش‌کسوتان، این کشتی را تبدیل به ناو جنگی کرد تا بتوانیم به فرموده رهبرمان به جنگ رسانه‌های دشمن برویم.»
اما برای تکمیل این گزارش و پرسیدن چند پرسش مطرح‌شده در گزارش، با مدیریت مجتمع مطبوعاتی تماس گرفتیم و ضمن ارسال سوالات خواستار دریافت نظرات او درخصوص چگونگی عملکرد مجتمع شدیم. متأسفانه سوالات ما بی‌پاسخ ماند!
«شهرداری اصفهان که در دوران اوج ساخت‌و‌سازها و عمران شهری بود، کلنگ مجتمع مطبوعاتی را در نقطه‌ای دور از هیاهوی شهر بر زمین زد.»
یکی از تحلیلهای نادرست به نفع شهرداری، بهتر بود می زدید «شهرداری اصفهان روغن ریخته را نذر امامزاده کرد»و ساختمانی که مربوط به کار دیگری بود و پایان ساخت نداشت را به جای ساخت مجتمع در مرکز شهر و آمادگاه به نام مطبوعات زد!! آن هم در بیابان و یکی از بدنام ترین نقاط شهر ( در زمان افتتاح) و دلیل عدم رویکرد رسانه های مطرح به این مجتمع نیز همین بود.
این تنها یکی از باگهای این گزارش سرتاسر قضاوت است.
خبرگزاری ایمنا تنها چند سال است که یک طبقه را در اختیار دارد، محض اطلاع جناب جلوانی!
رسانه های تاثیرگذار زیادی با گزارش های تولیدی در مجتمع فعالیت دارند که خود اصفهان زیبا گاهی جوابنامه های شهرداری درباره گزارش آنها را منتشر می کند!! این هم نوعی رپرتاژ است برای روزنامه ای که از دور و بدون فعالیت در مجتمع مطبوعاتی رپرتاژ گرفتنهایش مشهور است و پر سند!!
هزاران باگ و اشکال در این گزارش هست!! انصاف کجاست که آدم بدون اطلاعی که حتی از تاریخچه حضور ایمنا آگاهی ندارد، دست به قلم برای نگارش شده است؟؟!!