دکتر مهدی جمالینژاد (معاون عمرانی وزیر کشور)، عزیز کوجا اوغلو (شهردار اسبق ازمیر ترکیه) و پروفسور جعفر جعفری (استاد دانشگاه ویسکانسین استات آمریکا) از جمله سخنرانان این همایش بودند و در پنل تخصصی، مخاطبان صحبتهای داغ مسعود صرامی (فعال اقتصادی)، دکتر محمد زاهدی (استاد دانشگاه)، کریم بیگی (کارآفرین صنعت هتلداری) و مهندس محمدعلی ایزدخواستی (مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان) را شنیدند.همایش
جان کلام همایش را هم میتوان در سه جمله خلاصه کرد: «تا رواداری نباشد، توسعه پایدار گردشگری و درآمدزایی در این حوزه رخ نمیدهد»، «شهرداریها نباید سرمایهگذار مستقیم در حوزه گردشگری باشند بلکه باید بتوانند از عهده تسهیلگری و ارتقای فضاهای شهری با هدف جذب سرمایهگذاران برآیند.» و اینکه «ترسیم اصفهانِ آینده بر محور حفاظت از میراث فرهنگی و محیط زیست در عین صورتبندی شهر هوشمند، یک ضرورت است.»
«دنیایی که ما برای خودمان میسازیم، به رؤیاهای ما بستگی دارد. ما رؤیاها را به واقعیت تبدیل میکنیم… خانمها و آقایان، به آینده سفر کنید! این اصفهان هست نصفجهان… نمایشی از تاریخ، تکنولوژی و هنر… اصفهان شاهراه معماری، تجارت، تمدن، صنعت و تکنولوژی در ایران… ما صنعت را گره میزنیم به دورهای جدید از تاریخ و هنر… و اینک این رؤیا به واقعیت تبدیل شد.»
این متن زیرنویس ویدئویی با عنوان «اصفهان آینده» بود که در همایش اقتصادیگردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان نمایش داده شد. من در حالی که در خیابان پرترافیک بزرگمهر به سمت محل همایش میرفتم، از طریق پخش زنده پنل وبینار سایت اتاق بازرگانی اصفهان، همایش را دنبال میکردم. فیلم از روی ابرها و با نمای بسته صورتهای پیر و جوان و زن و مرد آغاز شد.
چشمهایشان را بستند تا اصفهانِ آینده را ببینند. فرودگاه مجهز و شیک بینالمللی اصفهان، اتوبوسهای هوشمند، تاکسیهای هوایی، آسمانخراشهایی در دو جبهه شمالی و جنوبی پل خواجو، زایندهرود زنده، اتوبانهای عریض و طویل و نماهایی دبیگونه، به انضمام تصاویری از فولادمبارکه، متروی اصفهان، سیتیسنتر، شرکت اسنوا، رباتهای متحرک در چهارباغ رسید به نمای حرکت گردشگرانی که به مرکز همایشهای بینالمللی اصفهان رسیدند تا فیلم پیشرفتهای محققشده اصفهان را تماشا کنند.
همه اینها در کنار نماهای فریزشده از میدان نقشجهان، کلیسا وانک و… نمایش داده شدند و فیلم با نمایی از گردشگرانی که ایستاده تشویق میکنند و نمای بسته چهرههای ابتدایی فیلم در حالی که چشمهایشان را آرام و بالبخند به روی اصفهانِ نو باز میکنند، به پایان رسید. اما سوالی در ذهنم نقش بست؛ اصفهانِ درست آینده چه شکل و شمایلی باید داشته باشد؟! در این «ترسیم» کجاها باید از تجارب دبی و قطر استفاده کنیم، کجاها باید به ریشهها و داشتهها و بوم خودمان تکیه کنیم؟ کجاها میتوانیم از ایتالیاییها و آلمانیها کمک بگیریم؟ و از همه مهمتر چطور میشود حال اصفهان آینده خوب شود؟!
جمالینژاد: داستانهای ناگفته اصفهان را بگویید همایش
در کنداکتور همایش یک شعار به عنوان هدف برگزاری ذکر شده بود: «ارتقای بینش و مهارت جذب سرمایه در پروژههای گردشگری مدیریت شهری» و سخنران اول مراسم مهدی جمالی نژاد، معاون عمرانی وزیر کشور و رئیس سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور بود که درباره «ظرفیتهای مدیریت شهری در توسعه اقتصاد گردشگری» نکاتی را بیان کرد.
جمالی نژاد با تأکید بر این که گردشگری در حال تبدیلشدن به بزرگترین و پردرآمدترین صنعت جهان است، گفت: «در سال 97، بیش از هفتمیلیون گردشگر خارجی داشتیم و بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در آن سال به عنوان دومین کشور با رشد سریع گردشگری معرفی شدیم. چرخش تحولآفرین در حوزه گردشگری قابل دستیابی است و در این حوزه نیازمند توسعه محصول و مقصد، تنوعبخشی به محصول، تغییر رویکردها و راهبردهای این حوزه و تحول طرحهای جامع گردشگری هستیم.»
مهدی جمالینژاد که در زمان خدمتش بهعنوان شهردار اصفهان، پروژه داستانهای ناگفته اصفهان کلید خورده بود و سال گذشته در پاویون اصفهان در نمایشگاه بینالمللی گردشگری تهران هم از پروژه تولید دویست ویدئوی داستانهای ناگفته اصفهان با عنوان «اصنهان»، تقدیر کرد، یک بار دیگر در این همایش از این پروژه حمایت کرد و خواستار ادامهیافتن جریان بهاشتراکگذاشتن داستانهای ناگفته اصفهان شد.
جمالی نژاد تصریح کرد: «در سالهای اخیر از جهت سند و قوانین بالادستی کمبودی در حوزه گردشگری وجود نداشته است. باید به شهرداران و فرمانداران حاضر در این همایش بگویم که اگر میخواهید شور و نشاط در شهرها وجود داشته باشد و بیکاری کاهش یابد، لازم است به صورت اعتقادی به حوزه گردشگری ورود کرده و با کاهش بروکراسیهای پیچیده اداری و اهتمام در تهیه و اجرای طرحهای جامع گردشگری، به توسعه این بخش کمک کنید و دستبوس سرمایهگذاران باشید.»
مهدی طغیانی (نماینده مجلس شورای اسلامی)، مهران زینلیان (معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان) دو سخنران دیگر همایش بودند و بهنام ابراهیمی، دبیرکل اتاق بازرگانی اصفهان، از مطلوبنبودن شاخص سرمایهگذاری استان به ویژه در حوزه گردشگری گلایه کرد و خواستار چارهاندیشی برای این موضوع شد. روحالله میرزاامیری، مدیر امور کمیسیونهای اتاق بازرگانی اصفهان هم در صحبتهایش «نوآوری در کشف فرصتهای جدید سرمایهگذاری در حوزه گردشگری شهری، برنامهریزی عملیاتی برای طراحی و تدوین برند شهری و طراحی و اجرای رویدادشاخص شهری را از دستور کارهای این همایش عنوان کرد.»
اما یکی از پرحاشیهترین سخنرانیها، صحبتهای عزیز کوجا اوغلو، شهردار اسبق ازمیر ترکیه، با عنوان «الزامات توسعه گردشگری در شهرها» بود که باعث شد سخنرانان بعدی بارها به برخی از صحبتهای او اشاره کنند.
ایزدی: آقای شهردار ازمیر، کو هشت هزار سال تاریختان؟! همایش
«ما ایرانیها عادت کردهایم به سخت فکرکردن برای بهانه تراشیدن برای انجام ندادن!» علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی اصفهان، صحبتهایش را با این حکم کلی عجیب آغاز کرد و ادامه داد: «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، شهرداریها، دفاتر امور شهری، معاونت عمرانی، استانداری، وزارت کشور و اتاق بازرگانی باید به این فهم مشترک برسند که راهی جز توسعه پایدار صنعت گردشگری برای رسیدن به توسعه اقتصادی جامعه نداریم».
او افزود: «درباره سند توسعهای که آقای دکتر جمالی نژاد فرمودند، باید به عنوان فردی که دو سال درگیرش بودم بگویم که وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان مدیریت و برنامهریزی در بحث کلان، خودشان مانع اجرا شدن این سند شدند!» ایزدی به فیلم «اصفهان آینده» هم اشاره و تأکید کرد: «موقعی میتوانیم رؤیای شما را محقق کنیم که بین گذشته و آینده پلی بزنیم. ما امارات نیستیم که بخواهیم از هیچ همه چیز بسازیم بدون هویت! ایران یک سرزمین باهویت است.
ازمیریها را میبینید که چطور تاریخ دنیا را برعکس میکنند؟! هشت هزار و پانصد سال تاریخ دارند؟! ایران از نئاندرتالها داشته تا به الان… اصفهان تپه اشرف و بناها و محوطههای تاریخی 2600 ساله دارد و تاریخ مستند. کجا ازمیر 8 هزار و پانصدساله بود که ما ندیدم؟!» اشاره ایزدی به صحبتهای شهردار اسبق ازمیر در ابتدای همین همایش بود و عصبانیتش از «تاریخسازی» ترکهای همسایه و عربهای حاشیه خلیج فارس برایم قابل تأمل بود. طبیعی است که او و همه ما از برخی صحبتها و دیدن برخی دستاوردهای کشورهای دیگر برآشفته شویم.
ولی انتظار نمیرود که «تقبیح» و «تحقیر» را به جای «احترام» و «آموختن» از آنها و «معرفی درست داشتههای خودمان» جایگزین کنیم! بعد، پیش خودم فکر کردم من اگر جای او بودم به جای اشاره به «تپه اشرف»، به «کاوشهای قلعه بزی» اشاره میکردم!ایزدی تصریح کرد: «گردشگری شهری میتواند بسیاری از ضعفهای حوزه اقتصادی شهری ما را مرتفع کند؛ اما به شرطی که به فهم مشترک برسیم. کار سختی هم نیست. کافی است لودر در بافت تاریخی نبرید و با هم به تعامل و توافق برسیم تا توسعه اتفاق بیفتد!»
به روایت مشاور وزیر میراث، ایران وقتی متوجه سهم مهم گردشگری در اقتصاد کشور شد که کرونا اتفاق افتاد و ایرانی که در سال 2019 تا ابتدای اسفندماه تقریبا 8میلیون گردشگر و 11.8 میلیارد دلار درآمد کسب کرده بود، ناگهان با توقف گردشگری روبهرو شد.او دوباره طعنهای به رویکرد اماراتیها در میراثسازی و کشورداری زد و افزود: «ما باید آنچه در گذشته داشتهایم به واسطه اسمارتسیتیها (شهر هوشمند) جبران کنیم.
این تفاوت نگاه ما با اماراتیها، قطریها و کشورهای تازهبهدورانرسیدهای است که به واسطه دلارهای نفتی به دنبال پیشرفت هستند آن هم فارغ از نگاههای هویتی اصیل و درست.» مدیرکل میراث اصفهان راهکار حال خوب اصفهان را در تبدیلش به «شهر هوشمند» و تقویت «معماری هوشمند» و دستیابی به «گردشگری هوشمند» دانست.
فضاهای شهری را ارتقا دهید، سرمایهگذاران خودشان مسیر را پیدا میکنند! همایش
آخرین بخش همایش، پنل «تجربهنوردی سرمایهگذاری در حوزه گردشگری» بود که با حضور محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان، دکتر محمد زاهدی، استاد دانشگاه در حوزه اقتصاد گردشگری، مسعود صرامی، فعال اقتصادی و کریم بیگی، کارآفرین صنعت هتلداری، با مدیریت دکتر سحر امینی برگزار شد و نکات بسیار قابل تأملی داشت.
ایزدخواستی صحبتهایش را اینگونه آغاز کرد: «وقتی حدود هشت، نه سال پیش وظیفه تأسیس کمیته گردشگری شهرداری اصفهان را به من سپردند، اولین سوالی که در ذهنم شکل گرفت این بود: وظیفه شهرداری در قبال گردشگری چیست؟» محمدعلی ایزدخواستی با تأکید بر این که «شهرداریها نباید در حوزه گردشگری سرمایهگذاری مستقیم انجام دهند» و همه باید این نکته را به عنوان الفبای فعالیت بپذیریم، تصریح کرد: «شهرداری باید سرمایهگذاری کند تا شهر سرمایهپذیر شود اما سؤال این است که این سرمایهگذاری در کجا باید صورت بگیرد؟ پاسخ، سرمایهگذاری غیرمستقیم است.
مهمترین سرمایه اولیه که ما در شهرداریها داریم، فضاهای شهری هستند. اگر شهرداریها سطح کیفی فضاهای شهری را ارتقا دهند و خیابانها، گذرها، ایستگاههای مترو و اتوبوس و پارکها و… ارتقا پیدا کنند، شبکه مطلوبی برای سرمایهگذاران مهیا میشود. شهر خاطرهانگیز میشود و گردشگر هم با خودش خاطراتش را از این شهر میبرد.»
او افزود: «انتخاب مقصد، نقطه آغاز گردشگری است. وقتی فردی شهر ما را برای سفر انتخاب کرده اگر فضاهای شهری مهیای حضور او باشند و برایش خاطرهسازی کنند، این گردشگر میتواند دهها نفر از افراد پیرامونی و دوستان خودش را برای سفر به شهر ما ترغیب کند. پس شهرداریها باید برای ارتقای فضاهای شهری سرمایهگذاری کنند؛ چون سرمایهگذاران خودشان رصد میکنند و اگر ببینند در شهر محیطی فراهم شده که فضایی مناسب گردشگری است، حتما فرصتهای مناسب را رصد و سرمایهگذاری میکنند.»
محمدعلی ایزدخواستی که مدیریت دفتر نمایندگی کمیسیون ملی یونسکو در استان اصفهان و مسئولیتهای مختلف مشاوره و سیاستگذاری در حوزههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را برعهده دارد، تصریح کرد: «ارتقای فضاهای شهری باعث میشود، لایههای پیرامونی فضاهای منتخب هم ارزش بیشتری پیدا کنند. شهرداریها میتوانند فضاهای شهری را با پروژههای بازآفرینی و توجه به مسئله گردشگری ارتقا بخشند.
بنابراین باید بهوسیله همفکری با نخبگان جامعه سناریوهایی برای فضاهای شهری داشته باشند و حتی برای مسیر حرکت گردشگران در شهر هم سناریوسازی کنند. وقتی اینگونه روی شهرها سرمایهگذاری کنند، شهرها سرمایهپذیر و جذاب برای سرمایهگذاران میشوند». مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان که دانشآموخته کارشناسی عمران و کارشناسی ارشد تاریخ تمدن است، افزود: «بیست و چند سال پیش، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان طی یک مجموعه فعالیت شروع به تقویت فضاهای شهری محله جلفا کرد، پیادهروها را سنگفرش کرد، شریانهای ارتباطی محله را تقویت کرد، نورپردازیهایی را انجام داد و این باعث شد سرمایهگذاران به خریدن بناهای تاریخی و احیای آنها به منظور بهرهبرداری در حوزه گردشگری بپردازند.»
او در بخش آخر صحبتهایش چند پروژه موفق جهانی را که ایدههای ارزشمندی در حوزه ارتقای فضاهای شهری داشتند، به حضار معرفی کرد.
صرامی: نگذاشتند اصفهان خط هوایی و ترمینال استاندارد بینالمللی داشته باشد!
مسعود صرامی، به عنوان فعال و کارآفرین اقتصادی صحبتهایش را با تشبیه خودش به مورچهای آغاز کرد که 70 بار تلاش میکند تا بالاخره موفق میشود دانهای را به سرمنزل مقصود برساند. او با اشاره به شش دهه فعالیتش، تصریح کرد: «کار ما تولید است و تا امروز 24 واحد بزرگ صنعتی شهرمان را مدیریت میکنیم و یکی از موفقترین کارهای تولیدیما برناباتری است.»
صرامی از راهاندازی فدکمال به عنوان پروژهای با هدف توزیع عادلانه ثروت و احیاکردن و ارزشافزودهبخشیدن به یکی از مناطق محروم اصفهان یاد کرد و افزود: «در دوره آقای رضایی قرار شد خط هوایی برای اصفهان بزنیم ولی متأسفانه بعضی آدمهای نابخردی که قرار بود شریک باشند باعث شدند خط هوایی راهاندازی نشود.
به آقای مهرعلیزاده هم پیشنهاد دادیم که ترمینال بینالمللی استانداردی برای اصفهان بسازیم. گفتیم خودمان سرمایهگذاری میکنیم و بودجه دولتی نمیخواهیم. مجوز میخواهیم و راه عبور که بتوانیم این مسیر را طی کنیم. فقط هزینه خروج عوارض مسافران را تا زمان برابرشدن سرمایه با میزان درآمد به ما بدهید. بله با هزینه عوارض خروج مسافر میشود ترمینال ساخت. اما دولتمردان ما همیشه فکر میکنند خارجیها باید بیایند پول بیاورند. از سرمایهها و نیروهای داخلی استفاده نمیکنند.»
صرامی از 11 ابرپروژهای که 25 تا 40 هزار شغل پایدار ایجاد میکند، گفت و بر اهمیت دادن به توریسم سلامت در اصفهان تأکید کرد. او افزود: «این اطمینان را میدهیم که شهر ما در سال 1405 نیازی به بودجه عمرانی از طرف کشور نداشته باشد؛ البته اگر توریسم سلامت را به طور جدی دنبال کنیم. وقتی توریستی را به اصفهان دعوت میکنید، او باید مورد رضایت چند مسئول استانی باشد، مثل آنها فکر کند، مثل آنها لباس بپوشد، غذا بخورد و راه برود.
اگر نه، اجازه عبور به او نمیدهند؛ ولی همین آدمهای مخالف، به توریسم سلامت و گردشگر که برای درمان بیماریاش آمده، اجازه حضور میدهند. اگر یک توریست بیاورید و راضی باشد، میتواند 5 تا 17 نفر اشتغال را در پی داشته باشد. ولی یک توریست سلامت میتواند 30 تا 300 نفر را شاغل کند و این اشتغالی است که میتواند امنیت ایجاد کند.
وقتی توریستی برای عملهای زیبایی به اصفهان سفر کند، بین 1 تا 3 روز در این شهر میماند ولی وقتی توریست سلامت سرطانی باشد باید 45 تا 60 روز بماند و خانوادهاش را هم بیاورد؛ بنابراین حدود 4.5 میلیارد تومان برای اصفهان درآمدزایی میکند.»او البته تأکید کرد: «تا زمانی که به این بلوغ نرسیم که سیاه و سفید، سرخ و زرد و بنفش و آبی باید دست به دست هم بدهیم و با هم برای این مملکت کار کنیم، این کشور پیشرفت نمیکند.باید یاد بگیریم داراییهایمان را خوب معرفی کنیم.»
بیگی: برای کیش هتل ساختم چون در اصفهان مانع زیاد بود!
سخنران دیگر پنل، کریم بیگی بود که تصریح کرد: «سرمایهگذاران بخش گردشگری قبل ازهر کاری محاسبه میکنند ببینند سرمایهگذاری منفعت دارد یا خیر. البته الان و با این روند گردشگری، سرمایهگذاری مطلقا جوابگو نیست.» او مثال عینی بسیار جالب و قابل توجهی هم در زمینه سرمایهگذاری گردشگری در اصفهان بیان و تصریح کرد: «تصور کنید که بخواهید طی یک پروژه کوچک سرمایهگذاری، یک هتل سه ستاره با 4هزار مترمربع زیربنا بسازید.
حداقل هر مترمربع تجهیزکردنش 20 میلیون تومان هزینه دارد و در کل 80 میلیارد تومان باید هزینه کنید. 20 میلیاردتومان را هم برای پروانه و زمین و غیره کنار بگذارید. شما از این 100 میلیارد تومان فقط 5 میلیارد تومان را میتوانید از طریق مشارکت با بانک (وام) محقق کنید. البته در عمل معمولا سرمایهگذار فقط 30 تا 40 درصد سرمایه را دارد و بقیه به امید سرمایهگذاری مشارکتی است.
بنابراین ماهانه 190میلیون تومان باید اقساط وام بدهید و این تازه وقتی است که هتل بتواند هزینههای خودش را تأمین کند. ببینید اعداد و ارقام چقدر عجیباند. پس برای این که سرمایهگذار را برای فعالیت در حوزه گردشگری جذب کنیم، باید زمینه مساعد برای درآمدش ایجاد کنیم.»
او اضافه کرد: «شهردار ازمیر گفتند من 15 سال است که شهردارم. این خیلی مهم است که کسی این همه سال در رأس کار باشد و چم و خم کار را بداند. متأسفانه ما مرتبا تغییر تفکر و سیاست داریم و این بالاترین ضربه را به سرمایهگذاران میزند، اعتماد را از بین میبرد و سرمایهگذار را فراری میدهد.» مؤسس هتل آسمان در اصفهان از مشکلاتی که هتلهای موجود اصفهان را گرفتار کردهاند هم صحبت و به خواست هتل سوئیت برای راه اندازی کافه در تراس اشاره کرد که با ممانعت شهرداری منطقه و جریمهکردن هتل روبهرو شده است.
بیگی صحبتهایش را اینگونه به پایان برد: «من هتل 300 اتاقی را در کیش ساختهام که حدود دو ماه دیگر افتتاح میشود. هر موقع به این هتل نگاه میکنم، افسوس میخورم که چرا این هتل نباید در اصفهان باشد؟ دلیلش همین تفکراتی بود که مانع شدند.»
زاهدی: شهرداری فقط باید «تسهیلگر» سرمایهگذاری گردشگری باشد
دکتر محمد زاهدی هم در این پنل حرفهای قابل تأملی را از زاویه نگاه یک استاد دانشگاه و فعال عرصه گردشگری بیان کرد. او تصریح کرد: «وقتی سند گردشگری کلانشهر اصفهان را مینوشتیم، یک وظیفه اصلی داشتیم که تکلیف شهرداری را روشن کنیم. در تمام اسناد فرادستی که مطالعه کردیم، فقط یک کلمه درخصوص نقش شهرداری در گردشگری وجود داشت و آن عبارت «تسهیلگری» بود.
من به شهرداریها تأکید میکنم که تلاش نکنید به حوزه گردشگری به عنوان فعال اقتصادی یا شریک اقتصادی وارد شوید، تلاش کنید و زیرساختها را آماده کنید تا بخش خصوصی بتواند کار کند. بعد، شمای دولت و شهرداری هم میتوانید از راه عوارض و مالیات ارزشافزوده و موارد دیگر سر سفره بنشینید و این روند مشکل ما را در حوزه اشتغال هم حل میکند.»
به گفته زاهدی، حتی وقتی همه امکانات و زیرساختهای گردشگری مناسب و عالی باشند اگر فضای پیرامونی برای سفر مناسب نباشد، اتفاقی نمیافتد. اهمیت گردشگری داخلی در جابهجایی و بازتوزیع منافع بین بخشهای کشور است اما عایدی اصلی از راه گردشگری خارجی به دست میآید که داستانش، «داستان مدارا» است.