به گزارش اصفهان زیبا؛
سال‌ها در صفحه فرهنگ شهروندی روزنامه بر طبل استفاده از حمل‌ونقل عمومی کوبیدم و بر این فرهنگ‌سازی اعتقاد داشته و هنوز هم دارم.
آن روزها دلم خوش بود که به سمت توسعه فرهنگ شهروندی و استفاده از حمل‌ونقل عمومی پیش می‌رویم و توصیه‌ام برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی بود با آنکه خبری از مترو نبود و این اتوبوس‌ها بودند که نقش ایفا می‌کردند.
امروز اما بعد از گذشت سال‌ها وقتی در ترافیک سرسام‌آور خیابان‌ها گیر می‌افتم و تک‌سرنشین‌ها را می‌بینم، افسوسی جانکاه به جانم می‌افتد که پس این همه فرهنگ‌سازی چه شد؟ اما بااین‌حال وقتی چشمم به ایستگاه‌های شلوغ می‌افتد به خودم امیدوار می‌شوم که هنوز رغبتی وجود دارد و مردم حمل‌ونقل عمومی را ترجیح می‌دهند، اگر سریع ،به‌موقع و زود برسد.
بعضی معتقدند وقتی ترافیک شدید است، بهترین راه حمل‌ونقل عمومی است و بعضی عکس آن فکر می‌کنند. دیروز وقتی توی ایستگاه اتوبوس داشتم به مرز کلافگی می‌رسیدم، خانمی که کمی موهایش سفید شده بود گفت: «شما هم خیلی وقته منتظری؟ این چه وضعیه آخه کلی وقته وایسادم.»
خانمی دیگر درددلش شروع شد که «حالا اگه کارت نزنی کلی غر می زنن ؛ ولی به‌موقع نمی آن.»
اتوبوس آمد و کمی پر بود. مسافرها غززنان وارد شدند. خانمی کارتش شارژ نداشت و با تذکر راننده مواجه شد و او هم گفت، جایی نبود شارژ کنم و باید پول نقد می‌داد.
در خطی دیگر کمی در حومه شهر، سوار اتوبوسی شدم که انگار سال‌هاست شسته نشده و فرسودگی از سر و رویش می‌بارید. صدای عجیب موتور اتوبوس، سر آدم را گیج می‌کرد و سوز از تمام درزها داخل می‌شد. با خودم گفتم راستی اتوبوس‌های نو کجا رفتند مگر مناطق محروم اولویت نداشتند؟
دیر آمدن اتوبوس، اتوبوس‌های کثیف و خراب، آلاینده بودن بعضی از آن‌ها، معطلی بیش‌ازحد، طول کشیدن مسیر و در دسترس نبودن ایستگاه شارژ شاید بیشترین گلایه مردم باشد که در گفت‌وگو با بهنام جلیلیان مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی شرکت واحد اتوبوس‌رانی شهرداری اصفهان به آن‌ها پرداختم.
سرفاصله رسیدن اتوبوس بین 20 تا 30 دقیقه است
طولانی بودن سرفاصله رسیدن اتوبوس‌ها و معطلی که بیشترین سهم اعتراض شهروندان و البته بیشترین دلیل کم‌رنگ شدن رغبت آن‌ها به استفاده از اتوبوس شده را در ابتدای صحبت مطرح کردم که جلیلیان این‌طور پاسخ داد: «طبق استانداردهایی که در بحث ارزیابی عملکرد سیستم حمل‌ونقل عمومی وجود دارد، یکی از پارامترها و مهم‌ترین آن سرفاصله است. این زمان از سطح A تا F رده‌بندی شده که سطح A در حمل‌ونقل عمومی، سرفاصله کمتر از 10 دقیقه و این حد مطلوب است. اما سطح اتوبوس‌رانی اصفهان الان D است و سرفاصله بین 20 تا 30 دقیقه است که با 800 دستگاه اتوبوس فعال به این حد رسیده‌ایم. در شهر اصفهان برای رسیدن به نقطه مطلوب به 1200 دستگاه نیاز داریم و تلاش مدیریت شهری هم رسیدن به حد مطلوب است و قراردادها هم انجام شده است.»
توسعه خطوط بی آرتی بر سرعت بخشیدن به حرکت سریع اتوبوس و کاهش زمان سفر کمک زیادی کرده است. جلیلیان از اضافه شدن خط پنجم بی آرتی تا انتهای سال خبر داد و گفت: «در مطالعات جامع شهر 12 خط بی آرتی برای شهر پیش‌بینی شده و با توجه به تغییرات حوزه شهر به‌مرور انجام خواهد شد. در حال حاضر با توجه به فرسودگی ناوگان بی آرتی، قرارداد خرید 50 دستگاه اتوبوس 18 متری به ارزش 750 میلیارد در مهرماه بسته شد که هفت دستگاه تا پایان سال تحویل داده خواهد شد.»
روان‌سازی حرکت در مسیر خطوط بی‌آرتی، نکته دیگری بود که جلیلیان به آن اشاره داشت و گفت: «با همکاری معاونت حمل‌ونقل ترافیک و پلیس راهور به دنبال این هستیم با نصب دوربین ثبت تخلف به ناوگان، مسیر را از ترافیک تخلیه کنیم و حرکت اتوبوس‌ها سریع‌تر اتفاق بیفتد.»
طبق گفته او افزایش تعداد اتوبوس، تنها عامل کاهش سرفاصله نیست و طبق برآورد‌ها کاهش سرفاصله بر اساس عوامل مختلف محقق می‌شود که مباحث ترافیکی در آن بسیارمؤثر است و ترافیک اجازه استفاده از حرکت روان را نمی‌دهد که خودش مانعی است و ممکن است با تأمین 1200 دستگاه به نقطه مطلوب نرسیم؛ مگر آنکه روان‌سازی ترافیک و حمل‌ونقل و توسعه بی‌آرتی و نظارت تصویری، تردد ناوگان و برطرف کردن نقاط کور ترافیکی که 50 درصد ماجراست، حل شود.
ناوگان اتوبوس‌رانی فرسوده است و سنش به 9 سال می‌رسد
پای آلودگی هوا که به میان می‌آید، در آن هیاهوی پیداکردن مقصر، انگشت برخی هم سمت اتوبوس‌های آلاینده می‌رود که سهمشان در این سال‌ها افزایش داشته است. طبق گفته جلیلیان میانگین عمر ناوگان اتوبوس‌رانی 9 سال است وعملا یک ناوگان فرسوده در شهر در حال تردد است. البته اتوبوس‌رانی وارد بحث نوسازی شده و با کمک دولت برای خرید اتوبوس یارانه‌ای اقدام کرده است.
30 دستگاه خریداری شده و قرارداد خرید 180 دستگاه اتوبوس با خودروسازان بزرگ منعقد و 40 دستگاه از این قرارداد جذب شده و شهرداری در این دوره مصمم برای سرعت‌بخشیدن به نوسازی ناوگان است.
او اضافه می‌کند: «با این خرید‌ها ما به میانگین هفت سال می‌رسیم. در حال حاضر بهسازی اتوبوس‌ها را هم داریم و امسال بیش از 60 اتوبوس بازسازی می‌شوند که پنج سال به عمر ناوگان اضافه می‌کند.»
او وقتی گفت بازسازی اتوبوس می‌تواند شامل اتوبوس‌های قدیمی هم بشود، پرسیدم یعنی تأثیری در کاهش آلایندگی دارد؟«بحث بازسازی فقط بدنه نیست؛ از بدنه و داخل اتوبوس تا تعمیر موتور. یک سری اتوبوس‌ها استانداردهای زیست‌محیطی دارند که بخش عمده ناوگان هستند. فیلتر دارند و مطابق با استانداردهای یورور 4 هستند. اما بخشی از ناوگان هم استاندارد پایین‌تر از یورو 3 دارند و نمی‌توان روی موتور آن‌ها فیلتر گاز واگزوز را قرار بدهیم و فقط تعمیرات اساسی می‌شود و این تأثیر زیادی در کاهش آلودگی محیط‌زیست دارد. بهسازی مصرف سوخت و به‌روزرسانی سیستم سوخت‌رسانی و استفاده از گازوئیل با گوگرد پایین هم کمک‌کننده است.
بالا و پایین نداریم، عدالت رعایت می‌شود
پای دل مردم مناطق کم‌برخوردار و گاهی حومه شهر که بنشینی از بی‌عدالتی دلخور و گله‌مندند، که چرا اتوبوس‌های نو پایشان به منطقه آن‌ها نمی‌رسد. مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی شرکت واحد اتوبوس‌رانی اما مخالف است و تأکید کرد در اتوبوس‌رانی هیچ زمانی جداسازی انجام نشده و منطقه بالای شهر و پایین شهر وجود نداشته است. او گفت: «ما همیشه سعی کرده‌ایم عدالت را رعایت کنیم و سیاست هم همین بوده است که توزیع عادلانه ناوگان صورت بگیرد و در حومه شهر هم از اتوبوس نو استفاده شود که شما در مناطقی مثل اصفهانک یا خوراسگان این را می‌بینید.»
او در ادامه به حضور بخش خصوصی در برخی خطوط کم برخوردار مثل زینبیه اشاره کرد که ناوگانشان در این سال‌ها فرسوده شده و مؤید حرف ماست. سال‌ها پیش طبق دستورالعمل هیئت‌وزیران سیاست واگذاری قسمتی از حمل‌ونقل به بخش خصوصی توسط شهرداری‌ها، اصفهان هم تصمیم به واگذاری 60 درصد از ظرفیت خودش می‌گیرد که خط 1 و 57 که در منطقه زینبیه هم سهم بخش خصوصی می‌شود و حالا بعد از سال‌ها این بخش توان نوسازی نداشته و فرسوده شده است.
او در پاسخ به این سؤال که چرا ضعیف‌ترین قسمت شهر سهم بخش خصوصی شده است، گفت: «در آن زمان قرارداد بسته شد و آن موقع بخش خصوصی توان اداره خط را کامل داشت. البته با حذف اتوبوس یارانه‌ای و افزایش هزینه‌ها بخش خصوصی با چالش مواجه شد. ما در سال 95 در حدود 530 دستگاه و نزدیک به 60 درصد را به بخش خصوصی واگذار کرده بودیم که در حال حاضر 150 دستگاه در اختیار بخش خصوصی است. با اتمام قراردادشان باید سند بزنیم و آن‌ها جایی دیگری خدمت می‌کنند و با توجه به افزایش هزینه‌ها، بخش خصوصی تمایلی برای کارکردن در خطوط داخل شهر را ندارد و اتوبوس‌ها خارج شدند.»
البته او از اصلاح آیین‌نامه واگذاری اتوبوس به بخش خصوصی خبر داد و گفت: «دستورالعملی برای نوسازی ناوگان خصوصی وجود نداشته است و این آیین‌نامه بازنگری شده و طبق دستور جدید که 18 آذرماه صادر شد، واگذاری اتوبوس‌های یارانه‌ای به بخش خصوصی با پرداخت 50 درصد هزینه آن به شهرداری و جبران 50 درصد مابقی با فعالیت در خطوط انجام خواهد شد. یکی از کارهای ما در حال حاضر واگذاری ناوگان یارانه‌ای به بخش خصوصی است و کمک‌کردن به آن‌ها برای نوسازی است. طبق ضوابط ابلاغ‌شده باید یک سری ناوگان یارانه‌ای به بخش خصوصی بدهیم. اگر بخش خصوصی به دلیل نداشتن توان مالی مراجعه نکرد، به‌محض تمام شدن مهلت قرارداد، خط توسط اتوبوس‌رانی اداره می‌شود.»
مونیتورینگ و کاهش زمان سفر
او در ادامه احداث و راه‌اندازی مرکز مونیتورینگ شرکت اتوبوس‌رانی را یکی از موفقیت‌های سازمان در کاهش ثبت شکایات در سامانه 137 دانست. جلیلیان استقرار خط 137 مخصوص اتوبوس‌رانی و رصد شکایات و مشکلات مربوط به اتوبوس‌رانی و رصد با مرکز مونیتورینگ را دلیل کاهش 25 درصدی از مجموع شکایت مردمی در خصوص اتوبوس‌رانی دانست. به نظر او، این نشان از این است که نظارت متمرکز و هوشمند سازی، چقدر می‌تواند در سرعت بخشیدن به خدمت‌رسانی موثرباشد. بنا به گفته جلیلیان، بخش عمده‌ای از شکایاتی که به 137 می‌رسد، زمان انتظار مسافر است که یکی از شاخص‌های تماس‌ها است، تا 35 درصد کاهش داشته است.
او تأکید کرد: «با کمک مونیتورینگ و نظارت در خطوط حومه‌ای، نزدیک به 4 دقیقه کاهش سرفاصله در حومه و در خطوط داخلی به دلیل نظارت، کاهش یک‌دقیقه‌ای داشته‌ایم که این کاهش، برابر است با افزایش 40 دستگاه اتوبوس است و این نظارت‌ها بسیار مؤثر و کمک‌کننده است. ما با تقویت مونیتورینگ و کنترل خطوط، تلاش می‌کنیم شکایت‌ها را به حداقل برسانیم و سرفاصله را به حد مطلوب نزدیک کنیم.
یکی از چیزهایی که مسافر از اتوبوس‌رانی توقع دارد، خدمات گرفتن از اتوبوس‌های شکیل و تمیز است، اما برخی اتوبوس‌ها در کنار فرسودگی نظافتشان اذیت کننده است. او مشکلات نظافتی برخی اتوبوس‌ها را تأیید کرد و این مسئله را بیشتر معطوف به اتوبوس‌های بخش خصوصی دانست که نظارتی بر نظافت اتوبوس ندارند. ولی بر نظارت مکرر سازمان اتوبوس‌رانی تأکید کرد و ادامه داد: «ما اتوبوس‌ها را برای نظافت از ساعت ده شب تا 4 صبح به محل مخصوص می‌بریم و عوامل بازرسی مرتب این موضوع را رصد می‌کنند و هر شب بسته به ظرفیت 40 اتوبوس نظافت می‌شود. البته با توجه به شکایت مردم و گزارش 137 موارد توسط ناظر بخش خصوصی هم پیگیری شده و در حال انجام است و ممکن است برخی از ناوگان هم تخلف داشته باشند.
