به گزارش اصفهان زیبا؛ رنگ صورتش زیر تیغ آفتاب زنگ زده و دست‌های کبره‌بسته‌اش پر از تاول. حرف که می‌زند بوی تند سیگار از دهانش به بیرون پرتاب می‌شود و لباس‌هایش با خاک یکی شده. می‌گوید ده سال است که در کوره آجرپزی کار می‌کند و دم و بازدمش با گردوخاک اخت گرفته.
خلیل، کارگر 28ساله افغان، روزانه حدود 9 ساعت کار می‌کند و شب‌ها هم همان‌جا در اتاقی سه‌چهارمتری همراه با دو نفر دیگر می‌خوابد. شمار جابه‌جایی تعداد آجرها از دستش دررفته.
سر ماه که می‌شود، هشت تا ده‌میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند؛ پولی که بیشترش را باید برای خانواده‌اش در افغانستان بفرستد. کار کردن در کوره، اما کار هرکسی نیست. تنها چند سال بعد از ساکن کوره‌شدن، بیماری‌های تنفسی و ریوی خودشان را نشان می‌دهند و مثل خوره‌ای می‌افتند به جان کارگران کوره‌ها. می‌گوید: «دیگر به سرفه‌های مدام و بی‌امان عادت کرده‌ایم. همه زندگی‌مان با خاک یکی است. از صبح تا شب گردوخاک وارد ریه‌هایمان می‌شود.»
حکایتی با طعم خاک!
حکایت خلیل، حکایت باقی کارگران کوره‌های آجرپزی هم است؛ همان‌ها که زندگی برایشان در خاک و گردوغبار معنا شده است و نفس‌هایشان رنگ خاک گرفته. ذبیح، پا به سن گذاشته و گرد پیری روی موهایش نشسته. پکی به سیگار می‌زند و می‌گوید که خیلی از کارگران کوره‌های آجرپزی بیماری‌های تنفسی و گوارشی می‌گیرند؛ اما چاره‌ای ندارند. برای گذران زندگی خود و خانواده‌شان ساکن کوره شده‌اند و چنین محیط آلوده‌ای را تحمل می‌کنند. می‌گوید خودش آسم گرفته و به خاطر همین، حالا پس از 18 سال، راننده شده و کارهای اداری انجام می‌دهد: «بیشتر کارگران افغانستانی هستند و کار می‌کنند تا بتوانند برای خانواده‌هایشان که بیشتر در افغانستان هستند، پول بفرستند. برخی‌هایشان هم با خانواده اینجا زندگی و کار می‌کنند.»
نوع سوخت مهم نیست؛ کوره‌ها خطرناک‌اند
کارگرهای کوره آجرپزی ریزودرشت هستند. لابه‌لایشان چشم که بگردانی، کودکانی 12 یا 13 ساله را می‌بینی که با لباس‌هایی چرک و کبره‌بسته و دستانی تاول‌زده در میان تلی از خاک مشغول به کار هستند؛ مثل جمعه که همراه با پدرش در کوره کار می‌کند.
پدرش می‌گوید که از وقتی کوره‌ها گازسوز شده‌اند، دیگر آلودگی چندانی ندارند: «خیلی سال پیش کوره‌ها با مازوت کار می‌کردند. آلودگی آن‌وقت بسیار زیاد بود و کارگران بیماری‌های زیادی می‌گرفتند؛ اما اکنون با گاز کار می‌کنند و آلودگی ندارند. فقط کارگران با خاک دست‌وپنجه نرم می‌کنند.»
مرد میان‌سال که از وقتی چشم باز کرده ساکن کوره‌های آجرپزی بوده و در چندین کوره هم سابقه کار دارد، درحالی این حرف‌ها را می‌زند که نمی‌داند حضور او و باقی کارگران در محیط بسیار آلوده کوره به چه میزان خطرناک است؛ این موضوع را حسین احمدی‌کیا، دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه اصفهان می‌گوید: «کوره‌های آجرپزی، در زمان سوزاندن خاک و عمل‌آوری آن در دمای بالا، موجب انتشار ذرات معلق ریز در جو می‌شوند و به خاطر همین هم حضور کارگران در آن‌ها بسیار خطرناک است.» او تأکید می‌کند که این کوره‌ها هر سوختی مصرف کنند، باز هم خطرناک است و نوع سوختشان مهم نیست.
فعالیت کوره‌های غیرمجاز در اصفهان
پرخطربودن کوره‌های آجرپزی و آلودگی ناشی از آن‌ها در حالی است که چندی پیش، احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با رسانه‌ها از فعالیت 50 کوره آجرپزی غیرمجاز در اصفهان خبر داد: «ما طی شش‌ماه گذشته سند بهسازی کوره‌های آجرپزی اصفهان را فعال کردیم و هفته گذشته با حضور نماینده قوه قضائیه جلسه‌ای برای ساماندهی این کوره‌ها داشتیم. نزدیک به ۵۰کوره آجر غیرمجاز در استان فعالیت دارند که قرار شد از طریق قوه قضائیه برخورد لازم با این مراکز غیرمجاز صورت گیرد.»
بیش از ۱۴ سال است که مسئولان محیط‌زیست، سازمان صمت استان اصفهان و استانداری ردای ساماندهی بیش از ۳۰۰ کوره آجرپزی را به تن کرده و بر این باورند که همه اقدامات برای خروج این کوره‌ها به خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان را پیگیری کرده‌اند و اخیرا برای خروج این اصناف و بارگذاری‌شان در محل تخصصی تعیین شده اولتیماتوم داده‌اند. به گزارش مهر، مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان دراین‌باره می‌گوید: «۵۰ کوره آجرپزی غیرمجاز در استان اصفهان وجود دارد که برای تعطیلی آن‌ها اقدامات قضایی انجام‌شده و تعطیلی آن‌ها در دستور کار است؛ همچنین به کوره‌های دارای مجوز که با روش سنتی فعالیت دارند نیز تا پایان سال جاری فرصت بهینه‌سازی تولید داده‌شده و تسهیلات لازم برای تغییر سیستم تولید آن‌ها در نظر گرفته شده است و در صورت عدم اجرای این مصوبه این واحدها نیز تعطیل خواهد شد.»
امـا بلاتکلیفی چهارده ساله کوره‌دارها در اصفهان گویا هنوز ادامه دارد. هرچند معاون امور هماهنگی استانــداری اصفهان سخـن از ایجاد همه زیرساخت‌ها برای جابه‌جایی کوره‌های آجرپزی دارد؛ امـا محمـدمهــدی هادیان جزی، عضو هیئت‌رئیسه انجمن صنفی تولیدکنندگان آجر و سفال استان اصفهان، به مصوبه سال ۱۳۸۸ در خصوص تعیین تکلیف کوره‌های آجرپزی اصفهان اشاره می‌کند و به مهر می‌گوید: «این مصوبه بدون هرگونه کار کارشناسی بود. تصویب آن به مدت ۱۰ سال فرصت‌های بهره‌برداری و هرگونه به‌روزرسانی را از ما گرفت. کوره‌های آجرپزی آلودگی بسیاری دارند و فراوانی آن‌ها در اصفهان، مزید بر علت شده تا نه‌تنها سلامتی کارگران، که سلامتی شهروندان دیگر نیز در خطر باشد؛ به‌ویژه اگر این کوره‌ها به‌صورت سنتی و با سوخت مازوت مشغول به کار باشند. نتایج پژوهشی تحت عنوان”بررسی پارامترهای اسپیرومتری و شکایات تنفسی کارگران کوره‌های آجرپزی”، نوشته عبدالله غلامی نشان می‌دهد که مواجهه با گردوغبار می‌تواند منجر به افزایش شکایات تنفسی و نیز اختلالات اسپیرومتری در کارگران شاغل در کوره‌های آجرپزی می‌شود.»
ابوالحسن حلوانی، فوق‌تخصص ریه نیز در این‌باره به رسانه‌ها می‌گوید: «در حال حاضر یکی از خطرناک‌ترین و کشنده‌ترین نوع سرطان در جهان، سرطان ریه است که باید توجه داشت 90درصد این افراد را افرادی تشکیل می‌دهند که در معرض انواع آلاینده‌ها هستند. افرادی که به‌واسطه شغلشان در تماس با فرآورده‌های نسوز ازجمله آزبست، پودر تالک و برخی مواد شیمیایی مشابه و همچنین ذرات معلق در هوا هستند، می‌بایست از ماسک‌های فیلتردار استفاده کنند؛ این در حالی است که حتی اگر این افراد با این گونه ذرات فاصله داشته باشند، استفاده از ماسک‌ها ضروری است.»
