به گزارش اصفهان زیبا؛ آذین‌بندی در مناسبت‌ها و مراسم مختلف جلوه ویژه‌ای دارد که بدون تردید در افزایش شادی و نشاط در شهر و میان مردم و نیز عمق‌بخشیدن به درک این مناسبت‌ها مؤثر است. اگر بخواهیم تنه‌ای به فرهنگ آذین‌بندی در میان ایرانیان بزنیم، باید خیلی به عقب برگردیم. آذین‌بندی در فرهنگ ما سابقه دیرینه دارد و نمادی از نشان‌دادن خوشحالی و بهجت در میان ایرانیان است.
اصطلاح آذین‌بندی در تاریخ و ادب فارسی به صورت‌های آذین‌نهادن، آذین‌زدن و آیین‌بندی آمده است.
فردوسی، خالق شاهنامه، بارها به آذین‌بندی شهرها به مناسبت‌های مختلف اشاره می‌کند؛ ازجمله آذین بستن رومیان شهر روم به مناسبت ورود شیروی (قباد دوم)، پسر خسروپرویز یا آراستن و آذین‌کردن شهر و بازار و بستن گنبدهای فراوان در هر کوی و پاشیدن مشک و گوهر از بالای گنبد بر سر مردم به هنگام ورود کیخسرو به نزد کاووس‌شاه.
حکایت تاریخ از خلاقیت ایرانیان در آذین‌بندی‌ها
خلاقیت و زیبایی مردم ایران‌زمین برای تزیین کوی و برزن به مناسبت‌های مختلف در لابه‌لای ورق‌های تاریخ می‌گنجد.
نخستین‌بار مردم عید غدیرخم را به دستور امیر آل‌بویه، معزالدوله با آذین‌بستن و چراغانی شهر و بازار و خانه‌ها، برپاکردن آتشی بزرگ، گشوده‌نگه‌داشتن بازار از شب تا صبح و نواختن طبل و شیپور جشن گرفتند.
در دوره صفوی هرگاه شاه‌عباس اول از اصفهان به شهری می‌رفت و یا از شهری به اصفهان بازمی‌گشت، در استقبال او شهر را با داربست‌هایی از گلبن‌ها و شاخه‌های سرو و چنار آذین می‌بستند و دیوار و سقف بازار و خانه‌ها را با تصاویر و نقوش چینی و فرنگی می‌آراستند.
از تشریفات دیگر مراسم آذین‌بندی در استقبال از شاهان صفوی، برپاکردن آتش‌بازی شبانه، مجسم‌کردن صحنه‌های جنگ با ساختن قلعه و نشاندن آدمک‌هایی ملبس به لباس‌های قزلباش بر برج‌های قلعه و شلیک توپ و تفنگ به‌سوی قلعه و آتش‌زدن آن بود.
در شب‌های جشن، شاه‌عباس همراه سران و سردارانش و یا سفرا و مهمانان خارجی خود از آذین‌بندی محله‌ها و بازار شهر دیدن می‌کرد. گاهی نیز دستور می‌داد که به هنگام بازدید بازار، مردان دکان‌های خود را ترک کنند و به جای خود، زنان یا دختران خود را بگذارند تا زنان نیز بتوانند آذین‌بندی و چراغانی بازار را تماشا کنند.
پس از صفویان نیز رسم آذین‌بندی همچنان ادامه یافت؛ مثلا در ۱۱۴۹ ق، شهر اصفهان را به‌مناسبت ورود نادرشاه افشار هشت شبانه‌روز آذین‌بندی و چراغانی کردند و مسیر عبور او را با پارچه‌های زربفت و اطلس فرش کردند و شعبده‌بازان و رقاصان به هنرنمایی پرداختند. بازاریان و اصناف نیز دکان‌هایشان را با اشیای رنگارنگ چینی و فرنگی و چراغ و مشعل آراستند.
به دستور شاهان قاجار در شب‌های چهارشنبه‌سوری و نوروز، در اعیاد مذهبی مانند غدیر، قربان و فطر و در میلاد پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و امام حسین (ع) شهرها و بازارها را آذین‌بندی و چراغانی می‌کردند.
در این دوره همچنین آذین‌بندی شهر و آتش‌بازی در میدان‌ها به‌مناسبت برخی رویدادهای سیاسی، مانند تصویب مکمل قانون اساسی در ۵ شوال ۱۳۲۵ ق و افتتاح مجلس شورای ملی در ۱۳۲۷ ق معمول شد. از دوره پهلوی به این‌سو نیز آذین‌بندی و چراغانی و آتش‌بازی در اعیاد مذهبی و برخی اعیاد ملی مرسوم بوده است. در این دوران، جشن مشروطیت، تولد شاه و ولیعهد را جشن می‌گرفتند و شهر را آذین‌بندی می‌کردند و آتش‌بازی به راه می‌انداختند.
بعد از آن و بعد از پیروزی انقلاب، آذین‌بندی به دهه فجر راه پیدا کرد و جشن انقلاب در تاریخ شادی و جشن وارد شد. دهه فجر نمادی از غرور ملی بود که آذین‌بندی در آن دهه با مشارکت زیاد مردم انجام می‌شد.
آذین‌بندی در دهه فجر باید به بدنه مردمی نفوذ کند
حالا اما این تاریخ غنی آن‌چنان‌که باید موردتوجه نیست. آذین‌بندی شهر در کنار مدیریت شهری باید به بدنه مردمی نفوذ کند؛ اتفاقی که در سال‌های اول انقلاب در شهرها به‌وضوح دیده می‌شد، شوری که در همه محله‌ها و کوی و برزن‌ها با کمترین وسیله رخ نشان می‌داد. اما در کنار کم‌رنگ‌شدن حضور مردم در آذین‌بندی شهر، باید به بی‌توجهی به تنوع تاریخی استفاده از وسایل برای تزیینات هم اشاره کرد.
استفاده از پرچم و ریسه‌های پارچه‌ای و لامپی نمادهایی است که پایه آذین‌بندی در سال‌های اخیر شده؛ اما می‌طلبد مسئولان شهری به تاریخ گذشته رجوعی داشته باشند و گزینه جدیدی از دل تاریخ غنی بیرون بکشند و با تکنولوژی روز در هم بیامیزند، تا شاهد اتفاقات مؤثرتری در حوزه آذین‌بندی در شهر اصفهان باشیم. دهه فجر فرصت مغتنمی می‌تواند باشد تا مدیریت شهری در کنار مردم، زیبایی و نشاطی عظیم را برای شهر فراهم کنند.
