به گزارش اصفهان زیبا؛ امروزه جمعیت بسیاری از کلان‌شهرها به ۱۰ میلیون نفر رسیده است. این تراکم بالای جمعیت به بروز مشکلات محیطی و کالبدی منجر می‌شود که در حوزه حمل‌ونقل با توجه به ظرفیت زیرساخت‌های موجود، مشکلات ترافیکی را به‌همراه خواهد داشت، مشکلاتی که امروزه به چالش‌های عادی تبدیل شده‌اند.
مترو یا قطارشهری، یکی از راه‌های نجات شهرهای بزرگ از آلودگی هوا و ترافیک است؛ چراکه با افزایش سرعت زندگی شهری و حجم ترددها، خطوط زیرزمینی می‌تواند بخش چشمگیری از عبور و مرور شهروندان کلان‌شهرهایی همچون اصفهان را کنترل کند و توسعه اقتصاد حمل‌ونقل را بهبود ببخشد.
نظریه ایجاد مترو در اصفهان به ۱۳۵۷ بازمی‌گردد که پس از کش‌وقوس‌های فراوان در ۱۳۸۰ طراحی تفصیلی خط شمالی‌‌جنوبی به طول ۱۲,۵ کیلومتر انجام و عملیات اجرایی حفر تونل آن آغاز شد؛ سپس با اضافه‌شدن خط ۷,۷ کیلومتر کاوه تا قدس، طول کل مسیر خط یک قطارشهری اصفهان به ۲۰,۲ کیلومتر رسید و سرانجام در ۱۳۹۴ به بهره‌برداری رسید.
دی ۱۳۸۸ بود که قرارداد خط دو قطارشهری به شرکت مهندسان مشاور ستیران تنفیذ شد و اجرای آن در دستورکار قرار گرفت و تا ۱۳۹۰ ادامه یافت. سال ۱۳۹۴ با تعیین مسیر عبور خط دو قطارشهری اصفهان، مهندسان مشاور زاینده آب به‌عنوان مدیر طرح مطالعات مرحله دوم و برگزارکننده مناقصات برای قطعه‌ای از مسیر خط دو از ایستگاه دارک تا ایستگاه کهندژ انتخاب و از ابتدای ۱۳۹۵ عملیات اجرایی آن آغاز شد. در این خصوص گفت‌وگویی انجام‌شده است با دکتر هادی کریمی، مدیرعامل شرکت متروی منطقه اصفهان که در ادامه می‌خوانید.
تفاوت مجموعه مترو با قطارشهری چیست؟ با توجه به اینکه این دو مجموعه از هم جدا هستند برخی از شهروندان کارکرد این دو مجموعه را باهم ادغام کرده‌اند؟
دو مجموعه به نام شرکت مترو منطقه اصفهان و سازمان قطارشهری در شهرداری اصفهان وجود دارد. سازمان قطارشهری از 1378 فعالیت خود را آغاز کرده که وظیفه اصلی آن ساخت خطوط مترو در داخل شهر است و شرکت مترو به‌عنوان بهره‌بردار اقدام می‌کند. مجموعه مترو در ساخت قطارشهری داخل شهر اصفهان، دخالتی ندارد؛ البته همکاری‌هایی بین این شرکت و سازمان قطارشهری وجود دارد و مشاوره‌هایی ردوبدل می‌شود، اما بهره‌برداری از خط یک، وظیفه اصلی مجموعه مترو است.
در 1370 شرکت مترو با هدف بهره‌برداری از خطوط مترو تأسیس شد و برخی مطالعات مختلف که در گذشته انجام شده است، اکنون به‌عنوان سندی برای این شرکت وجود دارد؛ البته چون ما شرکت متروی منطقه اصفهان هستیم، موضوع مطالعات و سیاست‌های کلی و نظام یکپارچگی بهره‌بردار در شهرهای اطراف مانند بهارستان، شاهین‌شهر، نجف‌آباد و خمینی‌شهر با نظارت این شرکت انجام می‌شود. گاهی شهروندان تصور می‌کنند که مجموعه ما با قطارشهری مرتبط است؛ درحالی‌که ما بهره‌بردار هستیم و سازمان قطارشهری اجراکننده خطوط شهری است.
طول خط یک مترو چقدر است و چه تعداد قطار در خطوط فعال هستند؟ درباره روند فعالیت مترو چه توضیحی دارید؟
طول خط یک که در حال بهره‌برداری است 2/20 کیلومتر است و 20 ایستگاه در روزهای عادی سال در این خطوط فعال هستند. به‌طور متناسب در هر کیلومتر یک ایستگاه وجود دارد. زمان فعالیت مترو از ساعت شش صبح تا 22 شب بوده و در نیمه دوم سال معمولا تا ساعت 9 شب است.
16 ایستگاه مترو، روزهای جمعه از ساعت 9 صبح تا 22 شب فعال است و خدمت‌رسانی به شهروندان انجام می‌شود؛ البته این زمان سرویس‌دهی مترو به مردم است؛ اما زمان فعالیت همکاران در این مجموعه شبانه‌روزی است؛ به‌طوری‌که هنگام اتمام فعالیت مترو، تیم‌های فنی و پیمانکاران به ایستگاه‌ها اضافه می‌شوند و نگهداری و تعمیرات و بازبینی‌ها از ساعت 22 شب تا چهار صبح انجام می‌شود و دوباره از پنج صبح راهبرهای قطار و امور مسافران وارد قطار و ایستگاه‌ها می‌شوند تا سرویس‌ها را از ساعت شش صبح به مردم ارائه دهند؛ برای همین شرکت مترو فعالیت شبانه‌روزی دارد.
14 رام قطار در خط یک وجود دارد که با فاصله زمانی 11 دقیقه به مردم خدمت‌رسانی می‌کند؛ البته در ساعات اولیه صبح که سفرها بسیار زیاد و از سمت شمال به جنوب است، با افزودن قطارهای رزرو، سرفاصله زمانی کمتر می‌شود. قرار است در سال آینده چهار رام قطار اضافه شود تا بتوانیم سرفاصله 11 دقیقه را به هشت دقیقه در گام نخست کاهش دهیم و اگر قطارهای موردنیاز تکمیل شود، این هشت دقیقه را به پنج دقیقه برسانیم؛ چون در حال حاضر ظرفیت و مسافر آن وجود دارد و در برخی از ساعات در طول روز، به‌خصوص صبح، با حجم زیادی از مسافر مواجه هستیم و گاهی با شرایط سختی سرویس‌دهی انجام می‌شود.
برخی اوقات درب قطار از حجم مسافری که وجود دارد، بسته نمی‌شود و شاهد تغییر حرکت قطار هستیم. امیدوارم با حمایتی که شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان دارند، بتوانیم در سال آینده چهار رام قطار اضافه کنیم تا فاصله زمانی موجود کاهش پیدا کند و بسیاری از مشکلات رفع شود.
روزانه چه تعداد مسافر در شهر اصفهان با وسیله نقلیه مترو تردد می‌کنند؟
در حال حاضر با همین سرفاصله 11دقیقه‌ای ورود قطارها روزانه 100هزار مسافر جابه‌جا می‌شود. از اول 1402 تاکنون بیش از 23میلیون سفر با متروی شهر اصفهان انجام شده و پیش‌بینی ما این است که تا پایان سال به عدد 27 تا 28 میلیون سفر برسیم و این در نوع خود کم‌نظیر است و به‌ندرت دیده می‌شود که شرکت یا سازمانی روزانه با این حجم از مواجهه مستقیم با مردم در ارتباط باشد.
آیا وجود مهمانداران در متروی اصفهان تثبیت شده یا به‌صورت مقطعی است؟
مهمانداران علاوه بر مباحث امربه‌معروف و نهی از منکر به بانوان و افراد توان‌خواه سرویس‌دهی می‌کنند و راهنمای مسافران هستند. این موضوع مربوط به زمان خاصی نبوده است و ان‌شاءالله بتوانیم با وجود آن‌ها خدمات بهتری به مسافران مترو ارائه دهیم.
با توجه به اینکه برچسب‌های بخش بانوان و آقایان در مترو نصب شده است، گاهی وقتی وارد قطار می‌شویم، آقایان و خانم‌ها در کنار هم نشسته‌اند. برای این موضوع چه تدبیری اندیشیده‌اید؟
جداسازی واگن‌ها اتفاق خوبی بود که در متروی شهر اصفهان رخ داد و واگن بانوان با رنگ صورتی مشخص شد. اوایل آقایان هم از واگن بانوان استفاده می‌کردند؛ اما شرایط کنونی بهتر شده است. بالاخره ممکن است فردی با دختر و همسرش وارد واگن شود و در کنار هم بنشینند. این موضوع بیشتر به فرهنگ استفاده از واگن‌ها توسط افراد بستگی دارد. اخیرا اغلب آقایان از واگن‌های مخصوص بانوان استفاده نمی‌کنند تا صرفا برای بانوان باشد.
آیا تدابیری برای افزایش قیمت بلیت مترو در سال آینده اندیشیده‌اید؟
در حال حاضر قیمت سه‌هزار و 100 تومان بلیت مترو برای افرادی است که از بلیت الکترونیکی استفاده می‌کنند و فردی که در ماه بیش از 20 سفر دارد، می‌تواند این بلیت را با تخفیف دریافت کند. شورای اسلامی شهر اصفهان این وظیفه را برعهده ما گذاشت تا این تخفیف را قائل شویم. امسال کسی که بیش از 20 سفر داشته باشد دوهزار و 800 تومان و کسی که بلیت تک‌سفره استفاده کند، باید سه‌هزار و 900 تومان برای یک سفر پرداخت کند.
پیشنهاد دادیم در سال جدید بهای بلیت از سه‌هزار و 100 تومان به پنج‌هزار تومان برسد؛ اما شورای اسلامی شهر با توجه به افزایش هزینه‌های بهره‌برداری مترو با 29درصد افزایش موافقت کرد و برای سال آینده بلیت مترو از سه‌هزار و 100 تومان به چهارهزار تومان افزایش پیدا می‌کند. هر سفری که با مترو انجام می‌شود، بین 25 تا 28هزار تومان هزینه‌بر است و فقط 15درصد این هزینه از مردم دریافت می‌شود.
کاهش آلاینده‌ها مهم‌ترین سودی است که سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهر دارد. شهرداری اصفهان در این زمینه به شهروندان یارانه پرداخت کرده و این موضوع را به‌عنوان یکی از وظایف اجتماعی در حوزه حمل‌ونقل عمومی تلقی می‌کند.
با توجه به نزدیک شدن ایام نوروز و هم‌زمانی آن با ماه مبارک رمضان چه برنامه‌های فرهنگی برای گردشگران و شهروندان در مترو دارید؟
گروه‌های فرهنگی در مناسبت‌های مختلف برنامه‌های خاصی اجرا می‌کنند و با توجه به اینکه ایستگاه امام‌حسین(ع) شلوغ‌ترین ایستگاه است، تعدادی از این برنامه‌ها در این ایستگاه متمرکز شده و در برخی از ایستگاه‌ها به‌تناسب برنامه‌هایی برگزار می‌شود.
برای ماه مبارک رمضان و در سال آینده اجرای برنامه‌های متناسب در دستور کار قرار دارد. برای ایام شعبانیه هم با گروه‌های فرهنگی مذاکره‌هایی داشتیم تا برنامه‌هایی در این ایام در مترو برگزار کنیم. برای برگزاری برنامه‌های ایام نوروز با اداره‌کل میراث فرهنگی جلسه‌ای برگزار شد تا در هر ایستگاه یکی از صنایع‌دستی اصفهان را به گردشگران معرفی کنیم و جدای از مزایای حمل‌ونقلی که برای شهر اصفهان دارد، مسافر در هر ایستگاه بتواند با یکی از صنایع‌دستی و مشاغل اصفهان آشنا شود. مقرر شده است این اقدام در ایام نوروز اجرایی شود و اگر بازخورد مثبتی داشت، ادامه‌دار باشد.
موضوع دیگر، موزه قرآن است که هم‌زمان با ماه مبارک رمضان در ایستگاه امام‌حسین(ع) برپا می‌شود. ممکن است برپایی موزه قرآن همیشگی باشد و اقلام فرهنگی متناسب با ماه مبارک رمضان در این ایستگاه ارائه شود. در ایستگاه امام‌حسین(ع) یک آبراه تاریخی وجود دارد که حفظ شده است.
طی مذاکره‌هایی که با متولیان میراث فرهنگی انجام شد، مقرر شد بیوگرافی این آبراه تاریخی در ایستگاه امام‌حسین(ع) نصب شود و علاقه‌مندان از آن مکان بازدید کنند و اگر شرایط مهیا بود، بازدید از این اثر تاریخی را برای عموم مردم فراهم کنیم.
اخیرا مشاهده‌شده که برخی از ایستگاه‌های مترو آب‌ریزش داشته است. درباره این موضوع توضیح دهید.
آب‌ریزش در ایستگاه‌های مترو یک مسئله طبیعی است؛ حتی برای احداث ایستگاه‌های جدید چون به عمق زمین می‌رسد، این اتفاق رخ می‌دهد. در برخی از شهرها که برای ساخت مترو با موضوع‌های تاریخی روبه‌رو نمی‌شوند، ایستگاه‌ها در سطح کارشده و مسیر در ارتفاع است و از این لحاظ مسئله‌ای وجود ندارد؛ اما در شهرهای تاریخی مانند اصفهان که 20 متر زیرزمین حفر می‌شود، به دلیل اینکه به چشمه‌های زیرزمینی می‌رسد، آب‌ریزش وجود دارد.
در برخی از ایستگاه‌های خط یک واقعا آب‌ریزش یک نقص است و ما معضل را پیگیری می‌کنیم. بودجه‌ای برای ترمیم تجهیزات و رفع نواقص در سال 1403 پیش‌بینی کرده‌ایم تا بتوانیم کم‌کم نقص‌ها را برطرف کنیم. در بعضی از نقاط هم لزوم همکاری برخی از بخش‌ها مانند سازمان پارک‌ها ضروری است.
به چه علت اخیرا مانیتورهای مترو خاموش شده است؟
از طریق مانیتورها سرویس خوبی می‌توان داد که اصلی‌ترین آن، نشان‌دادن زمان رسیدن قطار است تا مسافر زمان خود را مدیریت کند؛ اما این مانیتورها چند اشکال داشت: یکی اینکه، زمانی که نشان داده می‌شد، زمان درستی نبود و شهروندان این موضوع را در درگاه مترو به‌عنوان انتقاد ارائه می‌دادند که قطار با تأخیر وارد شد؛ درصورتی‌که قطار با تأخیر وارد نشده بود، مانیتورها زمان ورود قطار را اشتباه اعلام کرده بودند؛ یکی دیگر هم خطای عملکردی بود که قرار است اصلاح شود؛ البته این پروژه در اختیار سازمان قطارشهری بوده و هنوز به ما تحویل داده نشده است.
موضوع دیگر، مباحث امنیتی و دسترسی به شبکه است که پیگیر آن هستیم تا بتوانیم در اولین فرصت این سرویس را به مردم بازگردانیم؛ چون اگر سرویس درست باشد، یک سرویس کلیدی و مهم برای شهر اصفهان خواهد بود که به مسافران مترو خدمات می‌دهد.
آیا قرار است در شهرهای دیگر اطراف اصفهان هم مترو احداث شود؟
شرکت متروی منطقه اصفهان، یک وظیفه خارج از محدوده دارد. شهر بهارستان و شاهین‌شهر دو شهر آماده بهره‌برداری از مترو هستند که درصد زیاد مطالعات آن‌ها انجام‌شده است و پیشرفت خوبی داشته‌اند. پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک این دو شهر زودتر از بقیه شهرها به متروی شهر اصفهان متصل شوند. سیستم بهره‌برداری این دو شهر یک سیستم یکپارچه است و مسافر می‌تواند از شاهین‌شهر سوار مترو شود و خودش را به بهارستان برساند و مسیر شمال به جنوب شهر را طی کند.
بودجه این مجموعه چقدر است و در حال حاضر چه میزان از آن محقق شده است؟
بودجه‌ای که ما برای 1403 پیش‌بینی کرده‌ایم، حدود 800 میلیارد تومان است که در حدود 600 میلیارد تومان آن کمک‌هزینه یا همان یارانه‌ای است که شهرداری برای مسافرانی که شرکت مترو جابه‌جا می‌کند، می‌پردازد؛ مابقی آن‌هم بودجه‌ای است که باید از فروش بلیت و اجاره فضاهای تجاری پیش‌بینی‌شده و فضای تبلیغاتی به‌دست آید.
آیا ایستگاه‌های مترو به دوربین‌های نظارتی مجهز است؟
بله. پوشش بسیار مناسبی در خط یک مترو درزمینه دوربین‌های نظارتی وجود دارد. 700 دوربین برای نظارت ترافیک در شهر و 700 دوربین در خط یک مترو وجود دارد. برای این موضوع با توجه به تجربه‌ای که از خط یک وجود دارد، در خط دو هم با همان نگاه وارد عمل می‌شویم.
اهداف و چشم‌انداز شما در این مجموعه برای آینده چیست؟
ترویج حمل‌ونقل ترکیبی در مترو یکی از اهداف و برنامه‌های ماست. چون پوشش مترو بسیار کم است، می‌توانیم با برخی از تغذیه‌کننده‌ها وارد عمل شویم؛ به‌طور مثال، خطوط اتوبوس را بر ایستگاه‌های مترو منطبق کنیم یا اینکه برخی تسهیلات برای دوچرخه‌سواران قائل شویم؛ یعنی فردی که می‌خواهد با مترو تردد کند، دوچرخه‌اش را در محیط امنی که توسط سامانه‌های نظارت تصویری رصد می‌شود، پارک کند و سفرش را با مترو انجام دهد و دوباره برگردد. اخیرا هم جلسه‌ای با مسئولان اسنپ برگزار کردیم تا بتوانیم با آن‌ها تعامل داشته باشیم و هنگامی که این موضوع به نتیجه رسید، اطلاع‌رسانی می‌شود.
آیا برای استقرار دائمی فروشگاه‌ها در ایستگاه‌های مترو برنامه‌ای در نظر گرفته‌اید؟
در خط یک مترو برخی فضاهای تجاری با دو هدف پیش‌بینی‌شده است: یکی، درآمدزایی و کمک به مجموعه است تا بتوانیم سرویس بهتری به مسافران ارائه دهیم و دیگری، سرویس‌دهی به شهروندان است تا فردی که با مترو سفر می‌کند، نیازش را نیز تأمین کند.
برای اولین بار در کشور مترو مارکت اصفهان راه‌اندازی و در دو ایستگاه کوی امام (ره) و مفتح فضای تجاری به یک شرکت واگذار و مقرر شد در ایستگاه امام‌حسین(ع) نیز کافه کوچکی تعبیه شود. در روزهای پایانی سال هم با سازمان میادین وارد همکاری می‌شویم تا بتوانیم گل‌های تک‌شاخه و میوه‌های بسته‌بندی‌شده بفروشیم؛ اما با حضور دست‌فروش‌ها در ایستگاه‌ها مخالف هستیم؛ چون باعث اختلال در سرویس‌دهی منظم و دقیق به مردم می‌شود؛ اما درصددیم تا به‌صورت ساختاریافته با فروش برخی اقلام نیاز روزانه مردم را در مترو برآورده کنیم.
با توجه به اینکه احداث مترو در شهر به‌عنوان یک وسیله حمل‌ونقل پاک بسیار هزینه‌بر است، این وسیله حمل‌ونقلی چقدر برای شهر آورده دارد؟
ساخت مترو به دلیل اینکه تجهیزات و تکنولوژی آن وارداتی است، بسیار هزینه‌بر است؛ اما مترو یک آورده بسیار بزرگ دارد. طی محاسبه‌هایی که انجام داده‌ام، روزانه اگر 100هزار مسافری که با مترو تردد می‌کنند، با خودروی شخصی تردد کنند، سوخت بسیاری مصرف می‌شود و بخش زیادی از این سوخت، آلودگی ایجاد می‌کند؛ با این اوصاف روزانه حداقل یک‌ونیم میلیارد هزینه رفع معضل آلودگی در شهر کاهش پیدا می‌کند.
برخی از شهروندان از کمبود پله‌برقی در برخی از ایستگاه‌ها سخن می‌گویند. برای حل این مشکل راهکاری در نظر گرفته‌اید؟
ایستگاه‌های مترو چند برابر شهر اصفهان پله‌برقی و آسانسور دارد و نارضایتی برای پله‌برقی و آسانسور در این مجموعه در حد انگشتان دست است. تعمیرات پیشگیرانه‌ای که روی آن‌ها انجام می‌شود، شبانه‌روزی است. پله‌ها و آسانسورها فعال و بدون نقص هستند و ماهانه تعمیرات دوره‌ای روی آن‌ها انجام می‌شود.
کمک‌های دولتی برای ساخت مترو چگونه است؟
دولت باید از دو جنبه ساخت و بهره‌برداری به قطارشهری کمک کند. دولت در سال‌های مختلف برای ساخت مترو هیچ کمکی نکرده و حمایت‌ها در حد وعده‌ووعید مانده است. موضوع بعدی، کمک دولت در ارائه یارانه بلیت است. یک‌سوم دولت، یک‌سوم شهرداری‌ها و یک‌سوم مردم باید در ساخت مترو کمک کنند؛ این در حالی است که همه کار روی دوش شهرداری‌ها قرارگرفته و دولت کمک ناچیزی برای ساخت مترو کرده است.
