به گزارش اصفهان زیبا؛ وقتی توسعه و اتومبیل پایش به شهرها باز شد، شهرها از شکل قدیمی خودشان خارج شدند و در کنار محلی برای عبورومرور اتومبیل، محل رفت‌وآمد عابران پیاده شکل گرفت و پیاده‌رو هویت پیدا کرد. تاریخچه ایجاد پیاده‌روها به مفهوم امروزی آن به حدود 70 سال قبل بازمی‌گردد و شهرهای اروپایی، به‌ویژه دو کشور آلمان و هلند، در این زمینه در جهان پیشگام بوده‌اند. / پیاده‌روسازی
البته این پیاده‌روها صرف نه برای جداسازی محل عبور عابر پیاده و خودرو تعبیه شده باشند که به‌مرورزمان، در بررسی سیر تکامل پیاده‌روها در جهان می‌توان تغییر رویکرد از اهداف اقتصادی و کالبدی صرف به نگرش‌های رفاهی و اجتماعی را به‌مرورزمان در طراحی پیاده‌روها مشاهده کرد.
تا قبل از ورود خودرو و تحولات ناشی از آن در شهرسازی ایران راه‌ها و فضاهای شهری منطبق با فضاهای انسانی و نیازهای اجتماعی شهروندان شکل می‌گرفت؛ به‌طوری‌که تاریخ شهرسازی ایران نشان می‌دهد، در شهرهای کهن ایرانی نظام کالبدی شهر به‌طورکلی بر اساس مقیاس انسانی یا مردم‌واری استوار بوده.
این، به آن معناست که مردم‌محور بوده‌اند؛ اما با پیدایش حمل‌ونقل ماشینی بسیاری از فضاهای شهری که محل زندگی اجتماعی بود، به گذرگاه و توقفگاه وسایل ماشینی تبدیل‌شده و این توسعه به‌تدریج تمام ساختار کالبدی و اجتماعی شهر را زیر نفوذ برد. پیاده‌روها و آنچه امروز تعریف می‌شود در ساختار شهرها نفوذ و جا خوش کرد و جزئی از شکاله شهرها شد.
پیاده‌روها یکی از مهم‌ترین فضاهای شهری هستند
طبق تعاریفی که در شهرسازی آمده است، پیاده‌روها یکی از مهم‌ترین فضاهای شهری و عرصه‌های عمومی در شهرها هستند. پیاده‌روها نیز مثل بسیاری از جنبه‌های زندگی شهری، دارای ساختار اجتماعی و فیزیکی خاص خود هستند.
مسیر پیاده تجلی‌گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیت‌های اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری است؛ ازاین‌رو طراحی درست و گسترش آن نه‌تنها باعث غنی‌ترشدن زندگی اجتماعی و فرهنگی می‌شود، بلکه باتوجه به پیچیدگی‌ها و مسائل حمل‌ونقل شهری گامی درجهت حل معضلات ترافیکی و تردد برمی‌دارد و شهرها را به سمت حمل‌ونقل انسان‌محور سوق می‌دهد.
اجرای انقلاب پیاده‌روسازی با طرح مناسب‌سازی
باوجود این تعاریف، پیاده‌رو عمده‌ترین مکان جابه‌جایی افراد درون شهرهاست. این تعارف و اهمیت وجود پیاده‌روسازی در شهرها نقشه راهی برای برنامه‌ریزی شهری در شهرها قرار می‌گیرد و طی سال‌های گذشته شهرداری‌ها را به سمت تعیین و طراحی پیاده‌روها در شهرها حرکت می‌دهد.
البته اگر بخواهیم گذری به طراحی پیاده‌روسازی در شهر اصفهان داشته باشیم، در ابتدا طراحی خاصی برای پیاده‌روها متصور نبود. وقتی در اکثر پیاده‌روهای شهر اصفهان قدم می‌زدیم آسفالت روی بدنه پیاده‌روها بود. به‌مرور با گذشت زمان طراحی پیاده‌روها و سنگ‌فرش‌کردن آن‌ها پایش به میان کشیده شد.
سنگ‌فرش‌هایی که فقط آجرهایی هم‌شکل را کنار هم می‌چیدند و هم‌شکل‌شدن پیاده‌روها در معابر اصلی شهر را به نمایش می‌گذاشت. با تغییر شهرداران و تغییرات در زیباسازی شهرها و البته توجه به مبحث مهم مناسب‌سازی برای اقشار خاص، بازطراحی دیگری پایش به میدان باز شد و استفاده از سنگ‌فرش‌های مخصوص نابینایان که با رنگ متفاوتی بود، به عرصه آمد تا راه روان‌تر برای این قشر بشود.
این موضوع باعث شد تا سنگ‌فرش‌های سیمانی که بعضی از آن‌ها عمر زیادی هم نداشتند، جایشان را به سنگ‌فرش‌های جدید و با طراحی نو و مصالحی متفاوت‌تر بدهد. تلاش شده بود در طراحی و شیوه اجرا تغییراتی اعمال شود که در بسیاری از پیاده‌روها قابل‌مشاهده بود.
انجام پروژه‌های پیاده‌روسازی طی سال‌هایی در شهرداری اصفهان به‌عنوان انقلاب پیاده‌روسازی نام گرفت و تلاش شد تا تحولی بزرگ در پیاده‌روها در مناطق مختلف شکل بگیرد و تمامی معابر اصلی به سنگ‌فرش‌هایی هم‌شکل و مناسب برای اقشار خاص تغییر چهره بدهد. این تغییر رویه ،به طبع هزینه‌های سنگینی بر دوش شهرداری‌ها وارد کرد.
سال آینده روزانه 400میلیون تومان صرف پیاده‌روسازی می‌شود
بنا به گفته سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان، سال گذشته روزانه هشت‌میلیارد تومان بابت شبکه معابر و آسفالت و پیاده‌روسازی هزینه شده است و در بودجه سال آینده در حوزه شبکه معابر ۱۵۶ پروژه ساماندهی معابر، تکمیل و تعریض، همچنین ۷۶ پروژه پیاده‌روسازی شامل ساماندهی کف‌سازی و بهسازی و احداث پیش‌بینی شده است.
سال آینده در بودجه برای پروژه‌های پیاده‌روسازی ۱۴۶میلیارد تومان و هزینه روزانه ۴۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. آنچه در پژوهش‌ها به آن اشاره شده این است که پیاده‌روسازی‌ها باید طبق بافت محله‌ها و مناطق انجام بشود و این مهم هم در سال‌های گذشته مورد تأکید معاون عمران شهری اسبق شهرداری اصفهان بوده است.
او بر این نکته تأکید کرده بود که اصفهان از موقعیت تاریخی خاصی برخوردار است و پیاده‌روهای آن باید متناسب با بافت هر منطقه و محله باشد. در همان زمان استفاده از مصالح استاندارد و استانداردسازی پیاده‌روها به‌صورت سراسری ابلاغ شده و شهرداری و پیمانکاران موظف به رعایت این ضوابط بودند.
با وجود تأکیدات معاون عمران، اما در این سال‌ها می‌توان در برخی پیاده‌روها تخطی از ابلاغیه‌ها و استانداردها را دید؛ به‌طوری‌که بی‌کیفیتی در ساخت پیاده‌روها شهرداری‌ها را مجبور به ترمیم و اصلاح مجدد سنگ‌فرش‌ها در برخی معابر می‌کرد.
در این سال‌ها توجه به ایمنی معابر و مناسب‌سازی برای اقشار خاص هم اهمیت زیادی پیدا کرد و در همین راستا در سال 93 ستاد مناسب‌سازی در معاونت شهرسازی اصفهان تشکیل شده و این مسئله موردتوجه قرار گرفت. به‌طوری‌که شهرداری اصفهان را در زمره بهترین سازمان‌ها در اجرای مناسب‌سازی قرار داد. همین مسئله هم منجر به تحمیل هزینه‌های زیادی بر شهرداری شد.
طبق گفته معاون برنامه‌ریزی شهرداری اصفهان، قرار است امسال روزانه 400 میلیون تومان و چیزی حدود 146میلیارد تومان سالانه هزینه صرف ساخت پیاده‌روها شود. حالا سؤال اینجاست آیا برای استفاده از مصالح استاندارد و پیمانکار مجرب، نظارت درستی صورت می‌گیرد
در سال‌های گذشته به‌وضوح دیده می‌شد که به‌دلیل استفاده‌نکردن از مصالح مرغوب و پیمانکار متخصص، پیاده‌روها خیلی سریع رو به فرسودگی می‌رفت و کارکرد لازم را نداشت که اعتراض شهروندان را هم به‌دنبال داشت.
این مشکلات باعث می‌شد شهرداری مجددا طرح را با یک پیمانکار جدید پیاده کند و به‌وضوح دیده می‌شد که پیاده‌روها بعد از گذشت چندسال، دومرتبه تخریب و با یک پیمانکار جدید احداث می‌شد.
البته روابط عمومی معاونت عمران در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» تأکید داشت که در سال جاری تخریب و بازسازی در پیاده‌روها به‌دلیل نامرغوب‌نبودن مصالح و تغییر طرح اتفاق نیفتاده است.
ورود شهرسازی به حوزه نظارت بر اجرای پیاده‌روسازی‌ها
به‌دنبال تحقیق برای بررسی پیداکردن مشکلات حوزه پیاده‌روسازی به اطلاعاتی رسیدیم مبنی بر اینکه طبق ضوابط سازمان شهرسازی و معماری، رعایت استاندارها و قوانین شهرسازی متناسب با عرض گذر و حداقل عرض پیاده‌رو و نقش خیابان برای ساخت پیاده‌رو مهم است و نقش خیابان و کاربری‌های پیرامون آن هم در طراحی پیاده‌رو مؤثر است.
در کنار رعایت کاربری‌های مختلف خیابان و پیاده‌رو، رعایت ضوابط مناسب‌سازی برای ساخت پیاده‌رو بسیار مهم است تا پیاده‌روها با توجه به اینکه فرد چه محدودیتی داشته باشد، کم‌توان جسمی و یا نابینا، بتواند در پیاده‌رو عبور کند.
الزام رعایت اصول شهرسازی و مناسب‌سازی از سال‌های گذشته مطرح و با تشکیل کمیته مناسب‌سازی در شهرسازی با جدیت دنبال شده. این مسئله پیمانکارها را ملزم به رعایت ضوابط در ساخت پیاده‌روها کرده است؛ اما هنوز شاهد تخریب گوشه‌ای از پیاده‌روها و یا یک مسیر مشخص از پیاده‌روها به بهانه‌های مختلف هستیم.
در کنار انتخاب نامناسب پیمانکار و رعایت‌نکردن اصول مناسب‌سازی، فقدان مدیریت واحد شهری را هم باید به این دلایل اضافه کرد.
سازمان‌ها واداراتی که خدمات شهری ارائه می‌کنند، مثل برق، مخابرات، گاز و آب به دلیل نبودن نقشه واحد دست به تخریب پیاده‌روها در هر زمان می‌زنند و این ناهماهنگی بین‌سازمانی که سال‌هاست گریبانگیر شهر است، باعث افزوده‌شدن هزینه‌ها می‌شود و هدررفت سرمایه‌ها را به‌دنبال دارد.
به‌نظر می‌رسد باید با دنبال‌کردن و به تحقق رسیدن مدیریت واحد شهری بتوان جلوی بسیاری از این هزینه‌ها را گرفت.
انتخاب پیمانکار متخصص یعنی کاهش هزینه
انتخاب پیمانکار و نظارت بر اجرای پروژه‌ها مسئله مهمی در کنترل هزینه‌ها و جلوگیری ازهدررفت منابع می‌شود. سازمان شهرسازی تا پیش از این تنها بر آسیب‌شناسی و رعایت ضوابط مناسب‌سازی نظارت داشته و نظارتی بر نحوه اجرا و پیمانکار نداشته است.
طبق بررسی‌های «اصفهان‌زیبا» از امسال متولی پیاده‌روسازی، سازمان شهرسازی شهرداری شده و قرار است اتفاقات مؤثری در این حوزه بیفتد و شهرسازی برای ورود به حوزه نظارت بر اجرا اقداماتی انجام دهد تا در سال آینده نظارت بهتری بر اجرای پروژه پیاده‌روسازی داشته باشد.
به دلیل کاهش مشکلات در حوزه پیاده‌روسازی، شهرسازی در تلاش است تا با دریافت مجوزهای لازم، به لحاظ حقوقی در عرصه نظارت ورود کند و با روند اجرای بهتر پروژه پیاده‌روسازی مشکلات این حوزه را کاهش دهد تا اتفاقات مؤثری در این حوزه رخ بدهد.
حالا که شهرسازی متولی پیاده‌روسازی است، به نظر می‌رسد باید در این حوزه اختیارات بیشتری به آن داده شود تا بر روند اجرای پروژه‌ها توسط پیمانکاران نظارت مؤثری داشته باشد. این اتفاق می‌تواند هدررفت هزینه در شهر را کاهش بدهد و خروجی بهتری ازلحاظ طراحی و اجرا در حوزه پیاده‌روسازی داشته باشیم.
شهر اصفهان یک شهر تاریخی است و باید برای طراحی پیاده‌روهای آن وضعیت شهر و محله‌ها در نظر گرفته شود؛ اما با چرخی در شهر و اجرای پروژه‌های پیاده‌روسازی کمتر به این موضوع اهمیت داده شده است.
درنظرگرفتن بافت شهر و محله‌ها چندان‌تأثیری در پیاده‌روها نداشته است و به نظر می‌رسد پیمانکاران از یک قانون هم‌شکل استفاده کرده‌اند. به نظر می‌رسد کارشناسان شهرسازی باید کارکردهای مختلف شهر و پیاده‌روها را که باید متناسب با کارکرد خیابان‌ها و محله‌ها طراحی شوند، لحاظ کنند.
استفاده از مصالح و طراحی مناسب و پیمانکاران متخصص راهی به سمت کاهش هزینه‌های گزاف و تکراری در پیاده‌روسازی در سال‌های آینده می‌شود.
