وقت آن رسیده که مراکز پژوهشی شوراهای شهر بهعنوان مغز متفکر مدیریت شهری آستین بالازده و بستههای خروج از رکود، تورم و درآمدزایی را برای شهرها تعریف کنند. بستههایی که عملیاتی و کارا بوده و بتواند پویایی را به اقتصاد شهرها بازگرداند. میتوان گفت بهترین راه برای کسب درآمد شهرداری، ایجاد درآمد پایدار از طریق افزایش مشارکتهای مردمی و کاهش اتکا به درآمدهای ناپایدار است.
آلودگی زیستمحیطی
نظافت و پاکیزگی محیط زندگی انسانی یکی از مهمترین فاکتورهای زندگی مطلوب شهروندی است؛ ازاینرو یکی از مهمترین موضوعهای مطرح در مباحث شهری، آلودگیهای زیستمحیطی شامل آلودگی ناشی از تردد وسایل نقلیه، آلودگی ناشی از فعالیت صنایع و بنگاههای اقتصادی، آلودگی ضایعات شهری و انتشار گازهای گلخانهای است. مطابق بررسی مراکز تحقیقاتی شهری، شهرها بزرگترین تولیدکنندگان ضایعات در جهان بوده و مسئول تولید 80 درصد گازهای گلخانهای منتشرشده محسوب میشوند. با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی در جهان و اهمیت اثرگذاری آلودگیهای زیستمحیطی بر زندگی شهروندی، لازم است در این خصوص تدابیر ویژهای اتخاذ شود. طرحهایی چون توسعه فضای سبز شهری، توسعه بهکارگیری فیلترهای کاهنده آلودگی، توسعه بازیافت شهری، هوشمندسازی حملونقل شهری، گسترش حملونقل پاک، پروژههای تحقیق و توسعه در موضوع کاهش آلودگیهای زیستمحیطی و … ازجمله طرحهایی هستند که میتوانند در قالب بستههای خروج از رکود شهری تأمین مالی شده و علاوه بر اثرات مثبت در ایجاد محیطزیست پاک شهری، کمکهای شایانی در خروج از رکود و بهکارگیری ظرفیتهای اقتصادی شهرها داشته باشند.
حمایت از کسبوکار شهری
اقتصاد شهری در حجم وسیعی وابسته به اصناف و بنگاههای اقتصادی فعال در سطح شهرهاست. این بنگاهها یا توسط بخش خصوصی و تعاونی اداره میشوند یا وابسته به نهادهای مدیریت شهری هستند که تولید شهری، اشتغال شهری، تورم شهری، مصارف شهری و سرمایهگذاری شهری را بهشدت متأثر میکنند. حمایت از این بنگاههای اقتصادی و اصناف در حیطههای قانونی، اقتصادی و حذف فرایندهای دستوپاگیر اداری، مالی و … میتواند بر شکوفایی اقتصاد شهری و بالطبع اثرات مثبت بر اقتصاد ملی، بسیار مؤثر باشد.
افزایش خارج از تناسب عوارض بخشهای تولید شهری شاید در نگاه نخست باعث افزایش درآمد پایدار شهر شود، ولی در درازمدت از درآمد شهر میکاهد. یکی از مهمترین مسائل مطرح در سیاستهای خروج از رکود، بهبود محیط کسبوکار و حمایت از ایجاد، توسعه و رونق بنگاههای اقتصادی با تمرکز بر کسبوکارهای کوچک و متوسط و تحریک تولید و حمایت از طرحهای سرمایهگذاری تولیدی در ابعاد مختلف تأمین مالی، قانونی، بوروکراسی، استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی و… است. مدیران شهر میتوانند بستههای خروج از رکود شهر خود را با اولویت رونق اقتصادی اصناف و واحدهای تولیدی خرد، تدوین و نتیجه آن را پس از گذشت مدتی کوتاه مشاهده کنند.
تأمین مالی پروژههای شهری
یکی از مهمترین معضلهای نهادهای مدیریت شهری، عدم تکافوی درآمدهای پایدار شهری برای تأمین هزینههای پروژههای شهری است؛ بهطوریکه درآمدهای پایدار تنها برای حدود 20 تا 25 درصد تأمین مالی هزینههای پروژههای شهری کفایت میکنند. این رویکرد منجر به تأمین مالی پروژههای شهری از طریق روشهای ناپایدار و مخربی مانند فروش تراکم و تغییر کاربری اراضی شده است. مدیریت شهرهای توسعهیافته بیش از نیمی از هزینههای خود را با درآمدهای پایدار تأمین میکنند. در برخی کشورها مشارکت بخش خصوصی در پروژههای شهری، درصد بالایی از این نیاز را برطرف میکند. متأسفانه در ایران زیرساختهای کافی برای مشارکت بخش خصوصی در پروژههای شهری در نظر گرفته نشده است؛ ازاینرو استفاده از روشهای تأمین مالی در قالب انواع اوراق مالی میتواند در راستای جلوگیری از تخریب زیرساختهای شهری و کمک به توسعه پایدار شهری بسیار مؤثر باشد. بستههای خروج از رکود درآمدی شهرها با تکیهبر افزایش مشارکت بخش خصوصی و رشد اصولی درآمدهای پایدار شهر، زمینه مناسبی برای رفع مشکلات تأمین مالی، محسوب میشود.