بابک حقی، عکاس و مدرس عکاسی و از داوران نمایشگاه عکس تئاتر کانون عکس اصفهان درباره سطح کیفی آثار این نمایشگاه میگوید: «از لحاظ سطح کیفی، عکسها در سطحهای مختلفی هستند. هم عکسهای خوب در بین آثار رسیده دیده میشود و هم عکسهای با کفیت متوسط و حتی عکسهای ضعیف و تلورانسی از این باب در بین عکسها برقرار است.» او برگزاری آنلاین را تنها راه ممکن برای برگزاری نمایشگاه در دوران کرونا میداند و اضافه میکند: «هیچ وقت آنلاین بودن نمایشگاه نمیتواند کیفیت اصلی عکس را نشان دهد، با این حال چارهای جز برگزاری آنلاین در شرایط کرونا نیست. اصلا نمیشود در این شرایط غیرمعمول انتظار برگزاری حضوری و دعوت از عکاسان و مهمانان را داشت، کمااینکه گالریهای بسیاری به سمت برگزاری مجازی نمایشگاههای مختلف رفتهاند، اما نباید فراموش کرد که حسن برگزاری آنلاین نمایشگاه، فرصت دیدن و اظهار نظر در فضای مجازی را برای همه افراد در سراسر ایران به وجود میآورد و این امکان باعث افزایش دامنه مخاطبان میشود.»
نگاه کلی به عکاسی تئاتر ژورنالیستی است
حقی همچنین درباره رویکرد به عکاسی تئاتر در ایران و نگاه جامعه هنری به این مدیوم میگوید: «نگاه کلی به عکاسی تئاتر نگاهی ژورنالیستی است، در حالی که عکاسی تئاتر مدیومی است که نگاهی هنرمندانه هم در آن وجود دارد. در ایران با آمدن دوربینهای دیجیتال و روی صحنه رفتن تئاترهای مدرن و پستمدرن، ایجاد سالنهای خصوصی و آفرینش جذابیتهای بصری به اجراهای تئاتر، عکاسان مختلفی ترغیب به عکاسی تئاتر شدند و در این بین عکاسانی هم هستند که با زاویه دید خاص، عکاسی تئاتر را انجام میدهند و این نگاه خاص باعث بیشتر دیدهشدن و در معرض توجهبودن عکاسی تئاتر شده است.» او ادامه میدهد: «از منظر حضور در بازار هنر، فضای گالریها و در بین خریداران عکس به عنوان اثر هنری، عکس تئاتر هنوز ویژگی هنری پیدا نکرده است و هنوز در چرخه اقتصادی هنر وارد نشده است و هم چنان دید کلی افراد و گالری دارها بر جنبه ژورنالیستی عکاسی تئاتر است.»
عکاسی تئاتر؛ تابعی از تئاتر یا بازآفرینی مجدد؟
این مدرس سینما درباره رابطه میان عکاس تئاتر و تئاتری که از آن عکاسی میکند، میگوید: «وقتی عکاس چیزی را در هر مدیوم و شاخهای از عکاسی ثبت میکند روایت خودش را ارائه میدهد. عکاس از طریق ابزارش دوربین و محدودیتی به نام قاب نمیتواند همه چیز را نشان دهد و آن چیزی را که از طریق عکس ارائه میکند در واقع روایت عکاس به حساب میآید. بنابراین در مواجهه با صحنه تئاتر هم عکاس بخشی از صحنه را روایت میکند که این روایت لزوما بیانکننده روایت کارگردان نیست و اگر از این بعد نگاه کنیم میتوانیم عکس تئاتر را به عنوان یک اثر مستقل در نظر بگیریم.»
عکاس تئاتر نیاز به دانشهای تئاتری دارد
حقی عکاسی تئاتر را مدیومی قلمداد میکند که عکاس باید علاوه بر تسلط بر ابزار عکاسی،به هنر تئاتر و ظرایف و مختصات آن آشنا باشد: «عکاسی تئاتر نیاز به آموزشهای تخصصی خودش دارد و نمیشود انتظار داشت هر عکاسی یک عکاس تئاتر خوب باشد. یکی از معضلاتی که در این زمینه داریم این است که هر مجله و روزنامهای که بخواهد پوششی از یک اجرای تئاتر داشته باشد، همان عکاس خبری را برای این کار میفرستد. این در حالی است که ماهیت کار یک عکاس خبری بسیار متفاوت با یک عکاس تئاتر است. عکاس خبری از بین شات های زیادی که زده دست به انتخاب می زند، اما عکاس تئاتر اساساً نمیتواند در زمان اجرای تئاتر تعداد شات بالایی داشته باشد. عکاس تئاتر باید موقعیت را بهخوبی بشناسد، درام بداند، نمایشنامه خوانده باشد و میزانسن تئاتر را بفهمد تا بتواند در موقعیت درست دست به انتخاب بزند و عکاسی کند.»
عکاس تئاتر جزئی از گروه تئاتر است
حقی درباره روند حرفهای کار یک عکاس تئاتر در دنیا و مقایسه آن با ایران، نکاتی را بیان میکند: «در روند حرفهای عکاسی تئاتر در دنیا عکاس کاملا از ابتدا با گروه تئاتر همراه میشود. عکاس تئاتر تمام مسیر تمرینها را میبیند وعکاسی میکند و با توجه به تسلطش بر متن و میزانسن ها در اجراها از صحنههایی که انتخاب کرده است عکاسی میکند. رویه آفیشکردن عکاس برای یک جلسه بدون اینکه در جریان مسیر و داستان تئاتر باشد اساسا اشتباه است و این کار در نهایت به کار حرفهای عکاسان تئاتر هم لطمه میزند و به وجهه حرفهای عکاسهای تئاتر لطمه می زند. از اینها گذشته در دنیا قبل از اجراهای عمومی اجراهای جنرالی وجود دارد که عکاس یا عکاسها از اجرای تئاتر عکاسی میکنند و اساسا در اجراهای عمومی کسی از تئاتر عکاسی نمیکند، اما در ایران این رویه وجود ندارد و در اکثر موارد در اجرای عموم عکاسی از تئاتر انجام میشود.»
بی توجهی به عکاسی تئاتر در اصفهان
مهسا اتحادی، مسئول برگزاری نمایشگاه مجازی عکس تئاتر کانون عکس اصفهان، درباره برنامههای کارگروه عکاسی تئاتر کانون عکس اصفهان میگوید: «از سه سال پیش در کانون عکس اصفهان رفتهرفته توجه به عکاسی تئاتر بیشتر شد و بچههای کانون عکس تحت پوشش کانون از تئاترهای اصفهان عکاسی کردند و این یک تمرین بسیار خوب برای عکاسان اصفهان شد تا تجربه عکاسی از تئاتر را هم انجام دهند و چهبسا در همین تجربه افرادی بودند که علاقهمند به فعالیت در عرصه عکاسی تئاتر شدند و خیلی جدیتر این حوزه را ادامه دادند.» او برگزاری نمایشگاه به صورت مجازی را یک فرصت برای حضور عکاسان بیشتری از سراسر کشور در این رویداد میداند: «سال گذشته کانون عکس اصفهان یک نمایشگاه عکاسی تئاتر برگزار کرد و تمام عکاسانی که تحت پوشش کانون بودند و از تئاترهای در حال اجرای اصفهان عکاسی کرده بودند در این نمایشگاه شرکت کردند. با توجه به استقبالی که از نمایشگاه به عمل آمد، کانون تصمیم گرفت که این برنامه را در سال جاری هم ادامه دهد، اما شیوع ویروس کرونا برنامه را تا حدودی تغییر داد و به خاطر حفظ فاصله اجتماعی و عدم قرارگرفتن در یک محیط سرپوشیده، نمایشگاه را به صورت مجازی برگزار کردیم. البته برگزاری مجازی میتواند نکات مثبتی هم داشته باشد، از جمله اینکه برخلاف دوره اول که فراخوان نمایشگاه مخصوص عکاسان اصفهان بود در این نمایشگاه از تمام عکاسان ایران دعوت کردیم تا آثارشان در زمینه عکاسی تئاتر را برای ما ارسال کنند و این باعث شد از بسیاری از شهرهای ایران آثاری برای ما ارسال شود.»
اتحادی درباره بخشهای جشنواره اضافه میکند: «نمایشگاه در دو بخش برگزار میشود؛ بخش مردمی که بر اساس لایکهای اینستاگرام برای هر پست است و بخش داوری اصلی که سه نفر از متخصصان عکاسی خانم پریناز آل آقا، آقای بابک حقی و آقای کیارش مسیبی امر داوری آثار را در آن انجام میدهند.»
او به وضعیت عکاسی تئاتر در اصفهان هم اشارهای میکند: «در اصفهان به نسبت تهران تئاترهای کمتری روی صحنه میرود و به همین نسبت، به عکاسی تئاتر هم کمتر پرداخته میشود. گروههای تئاتر یک یا دو عکاس را در کنار گروه قرار میدهند تا تمام مراحل تمرین و اجرا را عکاسی کنند و اگر عکاسی را هم آفیش کنند در حد یکی دو اجراست. برای همین آنقدر که شایسته است، به عکاسی تئاتر اهمیت داده نمیشود و این بی اهمیتی، به اجراهای خوب تئاتر اصفهان هم از لحاظ متریال عکس و تبلیغات آسیب زده است.»
