در دوره‌های زمانی مختلف، گاهی نمودارها از اوج هیجان خرید در بازارها حکایت می‌کنند و در این زمان‌ها تحلیلگران انتظار افت بازار را دارند. یک زمان همانند دی‌ماه سال گذشته، دلیل افت شاخص کل، ترور سردار شهید سلیمانی و افزایش تنش‌های سیاسی بین ایران و آمریکا بود. زمانی دیگر بازگشایی نماد دو غول خودروسازی بهانه‌ای برای اصلاح شاخص‌کل شد؛ اما این بار اگرچه نمودارها احتمال افت دماسنج بازار را هشدار می‌دادند، اما سلسله‌اتفاق‌هایی باعث تعمیق ریزش بورس و ضرر فراوان به سهام‌داران تازه‌وارد شد. نکته قابل‌تأمل در اصلاح شاخص کل، تأثیر پررنگ اتفاق‌های سیاسی در افت شاخص کل است. به عبارت دیگر، در زمانی که مؤلفه‌های اقتصادی نظیر قیمت ارز، قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و میزان تولید و فروش و گزارش‌های مثبت شرکت‌ها، انتظار ادامه رشد بورس را در بین سهام‌داران ایجاد کرده بود، اختلاف‌نظرها و آزمون‌وخطاهای مسئولان در رده‌های مختلف، تیشه‌ای بود بر ریشه اعتماد مردم به بورس. از یک‌سو، وزارت نفت و اقتصاد وارد درگیری لفظی و به‌نوعی لجبازی شدند که متضرر اصلی آن سهام‌داران خرد بودند. در ادامه، شیوه عرضه سهام عدالت توسط کارگزاری‌ها، دوبخشی‌کردن معاملات بازار سرمایه، منفعت‌طلبی برخی سهام‌داران حقوقی و در نهایت اختلال‌های سامانه‌های معاملاتی یکی پس از دیگری ترکشی بر تن بازار سرمایه وارد کردند و شاخص را تا کف کانال یک‌میلیون و 600 هزار واحد پایین آوردند.
تلاش‌های نافرجام برای تغییر در روند بازار
نوسان‌های سنگین بازار سرمایه باعث شد این بازار در کانون توجه قرار گیرد؛ چه آن زمان که در حال صعودی پرقدرت بود و چه حالا که اصلاح سنگین داشته است. به اعتقاد برخی فعالان بازار سرمایه، اظهارنظرهای مختلف و توصیه‌های غیرمستدل، دلیل مضاعفی شد بر اینکه بازار سرمایه از نقطه اوج خود فاصله معنادار پیدا کند. از یک‌سو قریب‌به‌اتفاق اعضای هیئت دولت اظهارنظری درباره بازار سرمایه داشتند: برخی بر حمایت از این بازار تأکید کرده و برخی حتی پا را فراتر گذاشته و از سطوح حمایت تکنیکالی بورس سخن گفتند. کار به جایی رسید که گوینده خبر صداوسیما نیز روی آنتن زنده، موج‌های صعود و نزول را شمرده و وعده بازگشت بازار به روند صعودی می‌داد! با ادامه ریزش شاخص کل، نماینده‌های مجلس نیز وارد گود شده و از رصد و پیگیری نوسان‌های فعلی بورس خبر دادند. به گفته مهدی طغیانی، ســـخــن‌گــوی کمیــسیــون اقتصادی مجلس، اگرچه نوسان در بازار بورس به‌طورکلی طبیعی است، اما نوسان این بازار در روزهای اخیر با واقعیت‌های اقتصادی کشور هم‌خوانی ندارد.
طغیانی البته در روزهایی که همه، ضرر و زیان خود را در یک ماه
اخیر چرتکه می‌اندازند، دوباره از دریافت مالیات خبر داد و تأکید کرد: طرح‌هایی را با هدف کنترل سوداگری در بازار، همچون «طرح مالیات بر عایدی سرمایه» را دنبال می‌کنیم. سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب‌رئیس مجلس، نیز از این گفت که «از نزدیک و با جزئیات، اتفاق‌های بازار سرمایه را رصد خواهم کرد و در صورت لزوم به‌اتفاق همکارانم در مجلس، هر اقدام ضروری و لازم را برای صیانت از سرمایه‌های مردم انجام خواهم داد.» بااین‌حال ذات بازار سرمایه نشان داده است که اقدامات دستوری (چه در جهت حمایت و چه در جهت سرکوب) نمی‌تواند دوام داشته باشد و در نهایت بازار به روند عادی خود بازمی‌گردد. روند این دو روز اخیر نیز نشان می‌دهد قیمت‌ها به محدوده جذابی رسیده است که فارغ از دستورهای حمایتی به حقوقی‌ها، خریداران خرد نیز تمایل دارند در این قیمت‌ها به‌جای فروش، در سمت خرید بنشینند.
کف سازی بورس
در چند هفته اخیر شاخص‌کل دوبار به محدوده کف کانال یک‌میلیون و 600 هزار واحد نزدیک شده و از این محدوده دوباره اوج گرفته است. از نظر تکنیکالی می‌توان این رفتار شاخص را به الگوی «کف دوقلو» تشبیه کرد که نشانگر حمایت قوی بازار در این محدوده است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد با پایان آزمون‌وخطاهای مسئولان، روند بازار به مدار منطقی خود نزدیک شده است. ازاین‌جهت به منطقی بودن آن اشاره داریم که دیگر صعودی یا افت قیمتی به‌صورت دسته‌جمعی نیست. برخی نمادها به خاطر افت سنگینی که داشتند آماده صعودی هستند و برخی دیگر که سهام ارزنده‌ای هستند با استقبال خریداران همراه شده‌اند. در این شرایط ابتدا باید منتظر ماند تا عطش فروشندگان به‌طور کامل برطرف شود و به اصلاح بازار نقدشوندگی بالایی پیدا کنند. بعدازاینکه بازار به تعادل رسید، کم‌کم به شرایطی بازمی‌گردد که روند آن بر پایه تحلیل و ارزندگی نمادها باشد، نه رفتار دسته‌جمعی.
