شهر اصفهان در سال 2015 میلادی (1394 شمسی) از سوی سازمان جهانی یونسکو به شبکه شهرهای خلاق در جهان با عنوان «شهر خلاق صنایع‌دستی و هنرهای سنتی» پیوست و در همان دوران اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان نیز با هدف تمرکز بر ظرفیت‌های اصفهان در حوزه صـنـایع‌دسـتـی و البته دیگر فناوری‌های نوین و خلاقانه، روند تازه‌ای را آغاز کرد. وحید مهدویان به عنوان رئیس تازه این اداره دراین‌باره توضیح می‌دهد: «اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان از ابتدا فعالیت خود را در زمینه تأمین محتوا و مبانی نظری در زمینه بروز خلاقیت و استراتژی‌های مرتبط با حوزه صنایع‌دستی قرار داد و البته با گذر زمان به جز صنایع‌دستی، حوزه‌های دیگری را هم در این مسیر مدنظر قرار داد. امروز نیز آنچه مدیریت شهری از ما انتظار دارد پیشرو بودن در ارائه ایده‌های جدید در شهر است.»
گام اول: تعامل با شهرهای خلاق داخلی و خارجی
او از چهار حوزه اصلی برای معرفی برنامه‌ها و ایده‌های اداره خلاقیت و نوآوری یاد کرده و مـی‌گـویــد: «نخستین مؤلفه مدنظر ما برای تحقق اهدافمان، شهرهای خلاق در عرصه داخلی و جهانی هستند. شهرهای داخلی همچون رشت، بندرعباس و سنندج که در کنار اصفهان مجموعه چهار شهر خلاق جهانی در ایران را تشکیل می‌دهند و همـچـنـیـن خـواهـرخـوانـده‌هـای اصـفـهان که تـعـامـل با آن‌ها امتیازهایی برای اصفهان دارد. بر این اساس، پـروتکـل‌ها و مأموریت‌هایی را که یونسکو برای شهرهای خلاق تعیین کرده، سرلـوحـه کار قرار داده و تلاش می‌کنیم در حوزه شهرهای خلاق داخلی به‌عنوان یک مرجع و پایگاه عـمـل کـنـیـم تا الگویی برای بسیاری از شهرهایی باشیم که مـی‌خــواهـنـد به این شبکه بپیوندند.» او برقراری تعامل مستمر و پایدار با شهرهای خلاق داخلی و خارجی را با هدف بهره‌مندی از ایده‌های آن‌ها از عناصر اصلی این بخش می‌داند و تأکید می‌کند: «به این منظور برنامه‌های فصلی متعددی را تدارک دیده‌ایم که در صورت کم‌رنگ‌شدن بیماری کـرونـا با کیفیت خوبی برگزار خواهند شد. برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌های مشــتـرک داخلی و خارجی نیز با محوریت اصفهان به عنوان شهر پـیشرو در این زمینه از دیـگـر این بـرنــامه‌هـا خـواهـد بود.»
صنایع‌دستی، تکیه‌گاه اصلی مراودات با خواهرخوانده‌هاست
چـگـونـگـی مـراوده با شـهــرهــای خواهرخوانده اصفهان در شرایطی که صنـعـت گــردشگـری ایران به دلیل مسائل سیاسی و همچنین بحران کرونا در یک سال اخیر با مخاطراتی روبه‌روست، پرسشی است که رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان در پاسخ به آن چنین پاسخ می‌دهد: «طبعا بخشی از تعاملات ما با خواهرخوانده‌ها در اثر مسائل سیاسی کاهش یافته؛ ولی حوزه حـرکـتی ما در اداره خلاقیت با تکیه بر صنایع‌دستی و اقتصاد شهری است که اموری به دور از مسائل سـیـاسـی هستـنـد. تلاش ما بر این است که با استفاده از ظرفیت صنایع‌دستی، از ظرفیت شهرهای خواهرخوانده نیز بهره‌مند شویم.»
او می‌افزاید: «از آنجا که بیش از 600رشته صنایع‌دستی در جهان وجود دارد، یکی از پیشنهادهای ما در این زمینه، طراحی سایتی است که همه کشورها در آن عضو شده و ضمن معرفی صنایع‌دستی خودشان در آن به سفارش و خرید نیز بپردازند.»
مـهـدویـان اما معتقد است که بیش از اینکه استفاده از ظرفیت خواهرخوانـده‌ها در این زمینه مفید باشد، استفاده از ظرفیت عـضـویت اصـفـهـان در شـبــکـه شــهــرهــای خلاق قــادر است فــرصــت‌های تازه‌ای را پیش روی نصف جهان قرار دهد. او توضیح می‌دهد: «خواهرخوانده‌ها بحثی دوطرفه میان دو کشور و تا حدی نیز به مسائل سیاسی آغشته است؛ اما شبکه شهرهای خلاق که توسط یونسکو به صورت یک‌طرفه اداره می‌شود، پروتکل‌ها و چهارچوب‌هایی را طراحی کرده که شبکه شهرهای خلاق باید در مسیر آن‌ها حرکت کنند. اصفهان نیز که در حوزه صنایع‌دستی در این شبکه عـضـویت دارد، قادر است از ظرفیت‌های چشمگیری که چـه‌بــسا بـیـش از پـتـانـسیــل خواهرخوانده‌ها هستند، بهره‌مند شود.»
استفاده از ظرفیت خانه‌های فرهنگی
نـحوه تأمین هزینه‌های اجـرای بــرنــامـه‌هــای مـــرتــبـط بـا حـوزه صـنـایـع‌دسـتـی، مـــوضـوع دیـگـری است که رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان درباره آن می‌گوید: «یکی از امکانات موجود در حوزه صنایع‌دستی، خانه‌های فرهـنـگـی اســت کــه در شهــرهــای خلاق مختلف جهان وجود دارد و متأسفانه تاکنون استفاده مناسبی از آن‌ها نشده است. طی تعاملاتی که با اتحادیه صنایع‌دستی اصفهان داریم، درصدد هستیم تا بتوانیم از قابلیت این خـانـه‌ها استفاده کنیم. بر این اساس، خانه‌های فرهنگی، هزینه اسکان، حضور در نمایشگاه و… را برای هنرمندان صنایع‌دستی تأمین می‌کنند و هنرمند فقط ملزم به تـأمین رفت‌وبرگشت
است.» او در تکمیل سخـنـش مـی‌گـویـد: «برنامه ما نه اتکا به شهرداری و نه به نهاد دیگری است. شهرداری فقط مولد، شروع‌کننده و بسترساز این جریان است و قصد دارد با استفاده از قابلیت‌هایی که یونکسو و دیگر کشورها در اختیار این موضوع قرار می‌دهند، از آن اسـتفاده کند. بنابراین قرار نیست ما فکر کنیم که چه باید کرد، بلکه ما بستری را ایجاد می‌کنیم تا بـخـش‌هــای دیـگــر پیشنهادهایشان را ارائه کنند و بعد درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شود. در حقیقت ما از توانایی‌ها و برند شهرداری برای تسهیلگری استفاده می‌کنیم.»
گام دوم: نیازسنجی در مجموعه شهرداری
«گام و هدف دوم ما نیازسنجی در مجموعه شهرداری اصفهان است تا بدانیم چه روندهای خلاقانه‌ای را می‌شود برای اجرای کار در بخش‌های مـخـتـلـف آن در نـظـــر گرفت تا در نهایت شهرداری از این روند سنتی به یک شهرداری خلاق برسد.» این بخش آغازین توضیح مهدویان درباره گام دوم برنامه‌هاست. او می‌افزاید: «تبدیل برخی از فضاهای شهری به فضاهای خلاق شهری از جمله اهداف در این بخش است. مثلا در حوزه شهرسازی در زمینه نما، منظر، مصالح، فرایندها و فضاهای خلاق شهری مانند میدان عتیق، ارگ جهان‌نما و… که فضای شهری هستند ولی فضای خلاق شهری نیستند یا در حوزه عمران در مسائل اجرایی و فرایندها قادر به ارائه پیشنهادهایی هستیم تا بتواند چالش‌های موجود در این بخش‌ها را بررسی و برطرف کند.» او خــاطـرنــشــان مـی‌کــنــد: «آن‌ها چالش‌هایشان را اعلام می‌کنند و ما با مشورت با افراد خلاق به حل این چالش‌ها می‌پردازیم. اینکه بتوانیم با قرار دادن یک “چرایی” در روند فعالیت شهرداری، راهکارهای خلاقانه برای حل مشکلات ایـن مجموعه پیدا کنیم، مـنـجـر بـه ایجاد هم‌افزایی سازمانی خواهد شد.» به گفته او، ارائه راهکارهایی خلاقانه در تعامل با خانه خلاقیت کودک شهرداری یا تعامل با سازمان فرهنگی اجـتـماعی و ورزشی و همچنین دبیرخانه شهر دوستدار کودک برای پیشبرد اهداف طرح شهر دوستدار کودک می‌تواند از جمله این فعالیت‌ها باشد که منفعت آن در نهایت نصیب مردم خواهد شد.
گام سوم: تبدیل ایده‌های مردم به عمل
مهدویان در ادامه و در تشریح سومین حوزه رسالت‌های اداره خلاقیت و نوآوری، از مردم به عنوان بازوی سوم این اداره نام برده و می‌گوید: «استراتژی ما گرفتن ایده از مردم، پرورش و سپردن آن به دست اجراکننده مناسب است. در این زمینه با تشکیل باشگاه شهروندان خلاق سعی کردیم کم‌کم اعتماد مردم را برای شنیدن ایده‌هایشان جلب کنیم. تیم مُحلل ما افرادی را شناسایی کرده و با تشکیل باشگاه شهروندان خلاق باحضور مردم عادی و متخصصان، آن‌ها را با حوزه‌های مربوط درگیر و به آن‌ها برند شهروند خلاق اعطا می‌کند.»
گام چهارم: تعامل با نهادهای مرتبط با حوزه خلاقیت
چهارمین موضوعی که به عنوان رسالت دیگر اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان درنظر گرفته شده، ارتباط با سایر سازمان‌ها، اتـحـادیــه‌هــا، ســمـن‌هــا و حــتـی شرکــت‌هـــای حقیـقـی و حـقـوقــی است که در حوزه خلاقیت فعالیت می‌کنند. مهدویان تصریح می‌کند: «مثلا با شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان که اقدامات گسترده‌ای در حوزه نوآوری دارد تاکنون چند جلسه داشته و بررسی کرده‌ایم که نحوه کمک اداره خلاقیت به آن‌ها به‌خصوص در حوزه صنایع‌دستی چگونه باشد. ما برای بسترسازی زمینه‌هایی که مورد نیاز آن‌هاست، آمادگی‌مان را اعلام کرده‌ایم. فرهنگ‌سرای خلاقیت و نوآوری، پارک نوآوری و فناوری، مرکز رشد و… هم از دیگر مراکزی است که طرف تعامل ما قرار گرفته‌اند و در پی ایجاد هم‌افزایی با آن‌ها هستیم.» او خبر می‌دهد: «تفاهم‌نامه‌ای نیز میان ما و بنیاد نخبگان به عنوان نهادی تأثیرگذار در حوزه خلاقیت منعقد شده و در مرحله نهایی است تا به زودی توسط شهردار محترم امضا شود. بحث کارخانه نوآوری را که از سوی نهاد ریاست‌جمهوری پشتیبانی می‌شود، در اصفهان با مدیریت شهردار به پیش می‌بریم تا امکـان اســتـقـرار اســتـارتــاپ‌هــا دراینجا فراهم شود و محصول تولیدشده در اختیار صنعت قرار بگیرد.»
شهری مملو از ظرفیت‌های صنایع‌دستی
دوسوم رشـتـه‌هــای صـنـایـع‌دستی در جهان، در ایران و یک سوم آن‌ها نیز در اصفهان است. این مسئله مهم محور سخنان بعدی رئیس اداره خلاقیت و نوآوری قرار می‌گیرد و درباره آن می‌گوید: «تلاش ما بر این است که با اجرای برنامه‌های مختلف در زمینه رونق اقتصاد شهری و مشاغل خانگی در حوزه صنایع‌دستی اقدام کنیم. رویدادهایی که ترتیب داده‌ایم نیز قرار است این ظرفیت اصفهان را دست‌مایه خود قرار دهد.» او درباره محتوا و زمان برگزاری این برنامه‌ها هم توضیح می‌دهد: «برخی برنامه‌ها به صورت هفتگی تهیه شده‌اند تا ارتباط ما با مردم شکل بگیرد و مستمر باشد؛ چون کار اصلی ما جریان‌سازی در حوزه صنایع‌دستی و رونق آن و همچنین حرکت به سمت اقتصاد شهری است. بر این اساس، سرفصل برخی ازمهم‌ترین برنامه‌های ما شامل باشگاه بزرگ صنایع‌دستی خلاق اصفهان، تولید محتوا در حوزه صنایع‌دستی و معرفی 199 رشته آن در کل استان، ایجاد گذر صنایع‌دستی و استفاده از ظرفیت محور چهارباغ و شکل‌دهی گذر صنایع‌دستی در آن است. همچنین درخصوص بحث نوآوری که بخش دیگری از نام این اداره است، ایجاد گذر نوآوری و فناوری را در راستای جذب ایده‌های خلاقانه مردم در حوزه خدمات شهری و محیط‌زیست در خیابان چهارباغ‌بالا مدنظر قرار داده‌ایم.»
تهیه بانک اطلاعات از هنرمندان صنایع‌دستی
مهدویان تهیه بانک اطلاعاتی از هنرمندان صنایع‌دستی را از دیگر بــرنــامــه‌هــای این اداره می‌داند و می‌افزاید: «بــرگــزاری مســابـقـات عـکـاســـی، تـشـکـیـل اتاق فــکـر صنایع‌دستی با مشارکت اتحادیه صـنـایـع‌دســتـی اســتـان و نــشــان خلاقیت شهری از دیگر این موارد است.» او با تأکید بر اینکه هنوز اکثریت مردم اصفهان با انواع مختلف صنایع‌دستی این شهر آشنایی ندارند و با مرگ استادکاران بسیاری از این رشته‌ها هنرشان نیز از بین می‌رود، می‌گوید: «می‌خواهیم علاوه بر معرفی این رشته‌ها به مخاطبان عام، مـجـمـوعــه‌ای از اطلاعات مرتبط با صنایع‌دستی اصفهان و روایت‌هایش را آماده کرده و با داشتن بانک اطلاعاتی جامع از آن‌ها به برندسازی پرداخته و با قرار دادن کیوآر و اسکن آن، اطلاعات و جزئیات هر رشته را در اختیار مخاطبان قرار دهیم.» او ادامــه مـــی‌دهـــــد: «هـــمـچـنــیــن می‌خواهیم صنعتگران خلاقی را که در زمینه صنایع‌دستی نوین فعال هستند، در قالب یک مسابقه و تشکیل اتاق فکر به مشارکت بطلبیم تا در نهایت صنایع‌دستی را به زندگی مردم بیاوریم تا منجر به درآمدزایی نیز بشود.»
