نگاهی به روند انتخابات از مشروطه تا امروز

در قسمت قبل روند شكل‌گیری مجلس پنجم و اهمیت آن در میان دیگر مجالس را مرور كردیم، انحلال سلطنت قاجار و تأسیس حكومت پهلوی، مهم‌ترین رویداد مجلس پنجم بود. دوره ششم مجلس شورای ملی، اولین دوره قانون‌گذاری در عصردوم مشروطیت (۱۳۰۵- ۱۳۲۰ شمسی) است. مجلس ششم شورای ملی كه با انتخابات در تاریخ 5 تیر 1305 شكل گرفت، اولین جلسه خود را با حضور رضا شاه در تاریخ 19 تیر 1305 آغاز كرد. در این دوره محمدعلی فروغی به عنوان سرپرست نخست‌وزیری از سوی حزب تجدد به مجلس معرفی شده و پس از مدتی با انتخاب مستوفی‌الممالک در 15 خرداد 1305 رضا شاه اصلاحات ساختاری خود را در زمینه ارتش و زیرساخت‌های كشور آغاز كرد. عملا در این دوره به علت نفوذ رضا‌شاه و آغاز فعالیت‌های ملی دولت، مجلس كاركرد اساسی خود را از دست داد.

تاریخ انتشار: 08:44 - پنجشنبه 1399/06/27
مدت زمان مطالعه: 2 دقیقه

انتخابات دوره ششم در اقصی نقاط کشور مستقیما زیر نظر رضا‌خان قرار داشت. سران لشکر و نظامیان در همه جا در امر انتخابات دخالت آشکار داشتند و اسامی نامزد‌های سفارش‌شده از مرکز را از صندوق آرا بیرون می‌آوردند. اما در انتخابات تهران که تا حدودی به صورت آزاد برگزار شد و دخالت شاه کمتر بود، سید حسن مدرس نفر اول شد و از بین ۱۲ نماینده منتخب تنها سه نفر به طور مستقیم از فهرست دربار بودند. با این حال وکلای واقعی مردم اقلیت مجلس را تشکیل می‌دادند وتلاش گسترده آنان به ویژه مدرس برای مخالفت با اعتبارنامه‌های وکلای فرمایشی به جایی نرسید و نتوانستند مخالف مقاصد شاه کار چندانی صورت دهند. با توجه به صورت مذاکرات مجلس، می‌توان گفت دوره ششم آخرین دوره انتخابات مجلس در زمان رضا‌شاه بود که در مورد تصویب اعتبارنامه‌ها مذاکرات فراوانی صورت گرفت. پس از این دوره مجلس به صورت یک نهاد تشریفاتی درآمد و فعالیت احزاب و فراکسیون‌ها متوقف شد. در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۰۶، در پی تصمیم كمیسیون بودجه مجلس مبنی بر كاهش اشل حقوقی كارمندان به منظور صرفه جویی در بودجه مملكتی، كارمندان دولت دست به اعتصاب وسیعی زدند. روز بعد، پس از مذاكره مستوفی الممالک و تدین با برخی از كارمندان، مقرر شد كاركنان دست از اعتصاب كشیده و كمیسیون بودجه هم تصمیم خود را به مجلس نیاورد.

تحصیلات نمایندگان

۷ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم در حد اجتهاد بودند.
۲۴ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم در حد مدرسی بودند.
۳۱ درصد نمایندگان دارای تحصیلات قدیم بودند.
۳ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای دکترا بودند.
۹ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای لیسانس و مهندسی بودند.
۴ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و دارای دیپلم متوسطه بودند.
۲۲ درصد نمایندگان دارای تحصیلات جدید و در حد متعارف وابتدایی بودند.

مصوبات دوره ششم

در دوره ششم حدود ۲۰۰ فقره قانون به تصویب مجلس شورای ملی رسید که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1-عقد پیمان دوستی و امنیت متقابل بین ایران و دو همسایه غربی و شرقی (ترکیه وافغانستان) در ۲اردیبهشت ۱۳۰۵
2- قانون ساختمان راه آهن بین خورموسی، بندر محمره و بندر جز در ۱۴ اسفند ۱۳۰۵
3- قانون تأسیس بانک ملی ایران به منظور پیشرفت امور تجارت، فلاحت، زراعت در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۶
4- قانون محرومیت کارمندان دولت از انتخاب شدن به نمایندگی مجلس در ۲۲ تیرماه ۱۳۰۶
5-قانون مجازات مختلصان اموال دولتی در آذر ۱۳۰۶
6- قانون تعیین حقوق رتبه‌های قضایی در ۲۶ آذرماه ۱۳۰۶
7- قانون محاکمه وزرا و هیئت منصفه در ۱۶ تیر ۱۳۰۷
8- قانون انحصار دولتی تریاک مشتمل بر ۱۶ ماده در ۲۶ تیر ۱۳۰۷
9- قانون منع خروج طلا ونقره از سرحدات.
با پایان دوران مشروطه و ظهور رضاخان، فعالیت احزاب سیاسی، گروه‌ها، تشکل‌ها و جراید نیز متوقف شد. با آغاز اقتدار رضا شاه، بساط حزب و حزب‌سازی هم در كشور جمع شد و تقریبا در دوران حكومت مطلقه او هیچ جمعیت و حزب سیاسی علنی وجود نداشت. تنها چند گروه آن هم مخفیانه عقاید خودرا مطرح می‌کردند و از ابراز آن به صورت علنی و آشکار پرهیز می‌کردند. گرچه رضاخان خود با ائتلاف و ایجاد حزبی جدید، به قدرت رسید، اما پس از آن، مانع فعالیت احزاب در جامعه شد؛ زیرا حزب درصدد نفوذ یا كسب قدرت سیاسی است و این موضوع برای رضاشاه قابل پذیرش نبود و هر چه قدرت او بیشتر می‌شد، اقدامات قاطع‌تری در تعطیلی مجلات، توقیف افراد و انحلال احزاب به كار می‌برد. مجلس فوق در تاریخ 22 مرداد 1307 پایان یافت.
 

برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط