در این سال انقلاب میشل در آمریکا اتفاق افتاد و آمریکا توانست در مقیاس وسیع تولید نفت داشته باشد و از واردکننده نفت به بزرگترین صادرکننده نفت تبدیل شود و به این ترتیب، سهم بازار بزرگی برای خود ایجاد کند. در این شرایط، بهخاطر عرضه وسیع نفت در آمریکا قیمت نفت افت میکند که با افت قیمت نفت رشد اقتصادی کشور هم منفی شد. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: سال 95 ، زمان چیدن ثمره برجام بود و صادرات نفت به دوران قبل از تحریم بازگشت؛ به همین دلیل صادرات نفت افزایش یافت و درآمدهای کشور افزایشی شد. در این شرایط بخشی از پولهای بلوکهشده نیز بازگشت و رشد دورقمی اقتصادی را تجربه کردیم، با این حال، رشد سال 95 قابل استمرار نبود و در سال 96 به روند طبیعی اقتصادی بازگشتیم؛ تا جایی که رشد اقتصادی ما بالاتر از میانگین تاریخی شد. در سال 97 آمریکا از توافق خارج شد و افت 4درصدی اقتصادی را تجربه کردیم . او اذعان کرد: براساس گزارش مرکز آمار، در سه ماه اول سال افت منفی 5/3درصدی رشد اقتصادی با احتساب نفت و افت منفی 7/1درصدی بدون احتساب نفت را تجربه کردیم. براساس آمار بانک مرکزی نیز رشد اقتصادی با احتساب نفت منفی 8/2درصد و بدون احتساب نفت منفی 6/0 درصد شد. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: اقتصاد ایران قبل از تحریم سال 96 به تعادل نسبی رسید. در دوران تحریم شوک عرضه به اقتصادایران وارد شد و منحنی عرضه به سمت عقب بازگشت. در این شرایط بنگاههای اقتصادی با معضل واردات مواجه شدند و نتوانستند پاسخگوی تقاضای بازار باشند. این شرایط در صنعت خودرو بهخوبی نمود پیدا کرد. در این شرایط، تولید کاهش پیدا کرد و سطح عمومی قیمتها افزایش یافت. با این حجم از تورم فروش بنگاهها کاهش یافت و درآمدها کاهشی شد. با افت درآمدها حقوق کارگران کاهش یافت و قدرت خرید ذینفعان کاهش پیدا کرد . در این شرایط شوک عرضه به تقاضا تبدیل شد و قدرت خرید مصرفکنندگان کاهش یافت. افت تقاضا باعث افت تولید و تعمیق رکود میشود، اما با کاهش تقاضا فشار تورم کاهش یافت. او گفت: سهم بخش خدمات از اقتصاد ایران 45درصد ، کشاورزی 8 درصد و صنعت، معدن و انرژی 47درصد است که در طول زمان سهم بخش خدمات افزایش یافته است.
افت سرمایه گذاریها
سرزعیم اظهار کرد: شوک تحریم روی اقتصاد اثرگذار بوده است و اقتصاد کشور با این تحولات سازگاری پیدا کرده است. پیش بینی ما براین اساس بود که تاقبل از شیوع کرونا اقتصاد ایران با رشد صفر یا اندکی مثبت مواجه شود، اما باشیوع کرونا تصورات مابرهم خورد و شیوع کرونا اثرات وسیعی براقتصادایران گذاشت. او خاطرنشان کرد: الیاف اکریلیک ، کولرآبی و مس تولیداتی بودند که در سال 97 و 98 بیشترین رشد را تجربه کردند. درمقابل اما تولید کارتن، چرم، لاستیک، پاپوش و کفش رشد ناچیز را تجربه کرد و تولیدپودر شوینده، وانت و ماشین لباسشویی با افت قابل توجهی روبهرو شد. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در دهه 90، میزان سرمایهگذاریها کاهش یافت و نتوانستیم استهلاک سرمایهگذاری گذشته را جبران کنیم. به این ترتیب سرمایهگذاری جدید صورت نگرفت. برای اینکه رشد قابل توجه اقتصادی داشته باشیم باید طی 10سال آینده سرمایهگذاریها افزایش پیدا کند تا از سال 1410 با رشد زیاد مواجه شویم. سرزعیم بیان کرد: حتی با فرض رفع تحریمها، کشور در مسیر رشد اقتصادی پایین قرار دارد، مگر اینکه به واسطه تولید مناسب، سرمایهگذاری افزایش پیدا کند. در شرایط کنونی دولت با تنگنای مالی روبهروست و شرکتهای پیمانکاری دولت بامشکل مواجه شدهاند که سرمایهگذاری در زمینه کسب وکارها را متاثر کرده است.
شوک عرضه و تقاضا همزمان با شیوع کرونا
سرزعیم مطرح کرد: کرونا شوک قابل ملاحظه ای به اقتصاد ایران وارد کرده است. این وضعیت باعث شد اکثریت خانهنشین شوند و خریدها محدود شود، اتفاقی که منجر شد مردم هزینههایشان را به اقلام خوراکی و بهداشتی محدود کنند. در مقابل با شوک عرضه هم مواجه شدیم، به گونه ای که صنایع به صورت شیفتی فعالیت میکنند و زنجیره تامین بهنوعی گسسته شده است. سرزعیم اظهار کرد: در فروردین به دلیل اثرات کرونا براقتصاد با افت قابل توجه تراکنش ها روبهرو شدیم و در اردیبهشت و تیر مبلغ تراکنشها زیاد شد و خرید افزایش یافت. عضوهیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: کرونا روی وضعیت تجاری کشور نیز تاثیرگذار بود، در این شرایط مراودات ما با مشکل مواجه شد و در مقابل رشد اقتصادی کشورهای همسایه نیز به واسطه شیوع کرونا تحت تاثیر قرار گرفت و تقاضا برای واردات از ایران کاهش یافت. او بیان کرد: به دلیل استمهال و بخشودگیهای مالیاتی، استمهال و بخشودگی تعرفههای خدماتی دولتی مانند برق و آب، کاهش درآمد ارزی به واسطه افت قیمت نفت درآمدهای دولت کاهش یافته است. سرزعیم افزود: طی سال های 97 و 98 روند تورم صعودی شد. تورم 41درصدی برای سال 98 توسط بانک مرکزی پیشبینی شد. در مردادماه رشد تورم 5/3 درصدی را تجربه کردیم. تورم و نقدینگی رابطه مستقیمی باهم دارند. وقتی رشد نقدینگی افزایش پیدا میکند تورم هم افزایش خواهد یافت.
دولت به اندازه کافی اوراق منتشر کند
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: در سال 98 رشد نقدینگی بیش از 3 درصد افزایش یافت ، بانک مرکزی به ارز دسترسی نداشت و استقراض صورت گرفت، موج افزایش نقدینگی و دردسرهای کرونا درآمدهای دولت را تحت تاثیر قرار داد و در سه ماهه اول سال با موجی از تورم شدید مواجه شدیم. او تاکید کرد: اگر در سال 99 دولت اوراق به اندازه کافی منتشر کند و عملیات بازار باز را با موفقیت اجرا کند موفق به کنترل تورم میشود. سرزعیم عنوان کرد: در سال 97 و 98، رشد اشتغال را تجربه کردیم که رونق شرکتهای تولیدکننده محصولات رقیب واردات، رونق شرکتهای صادراتمحور، رونق شرکتهای مبتنی بر تکنولوژی و دانش بنیان فرضیههایی برای رشد اشتغال بدون رشد اقتصادی هستند. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اذعان کرد: اگر کرونا مهار شود در سال 1400 رشد اقصادی مثبت یاصفر میشود و اقتصاد به تعادل بازمیگردد. اگر هم تورم شدید شود روی رشد اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود، ونزوئلاییشدن اقتصاد ایران دور از دهن به نظر میرسد تورم افزایش یافته، ولی هنوز با ونزوئلایی شدن فاصله داریم. او گفت: دولت میتوانست به راحتی از طریق بازار بورس منابع جذب کند ولی فرصت سوزی کرد. اگر دولت اوراق منتشر کند میتواند کسری بودجه را جبران کند و با ابر تورم مواجه نخواهیم شد. این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: با شیوع کرونا صادرات نفت کاهش یافته و عرضه ارز افت داشته است، ولی رشد نقدینگی سنگین است و این باعث شده تقاضای دارایی افزایش پیدا کند. همچنین رشد زیاد بورس، افراد را وسوسه کرد که حساب خود را به سپرده های جاری تبدیل کنند و وارد بازار سهام شوند. در مجموع همه این عوامل منجر به بههمریختگی بازار دارایی شده است. به گفته سرزعیم، تورم تا آخر سال به 55درصد هم میرسد با این حال شرایط تورمی به نتایج انتخابات آمریکا نیز بستگی دارد.
