محمد هاشمی رفسنجانی، عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس سابق سازمان صداوسیما:
نزدیک به 50 سال است که سیاست خارجی آمریکا در رابطه با خاورمیانه حول محور امنیت اسرائیل میگردد. سیاست و استراتژی هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در رابطه با ایران یکی بوده است. رفتار این دو حزب با کشورهای منطقه خاورمیانه بر مبنای حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و عادیسازی روابط با آن است. سیاستی که همچنان تغییر نکرده است و ادامه دارد. با نگاهی به چهار سال اخیر آمریکا و رفتار ترامپ میبینیم که او بسیاری از کشورهای منطقه را وادار به عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی و رابطه نزدیک با آن کرد. چه ترامپ باشد چه بایدن، سیاست آنها یکی است. مسئله اصلی آمریکا در رابطه با ایران این است که کشور ما اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد. بنابراین هر کسی که بر سرکار آید، سیاست آمریکا همانی است که پیش از این بوده است. ممکن است بایدن یا ترامپ برای کشور آمریکا و یا دیگر کشورها متفاوت باشد، اما برای ایران و خاورمیانه هیچ تأثیری نخواهد داشت.
محمد کیهانی، رئیس حزب ندای ایران شعبه اصفهان:
نتایج انتخابات آمریکا و اینکـــــه کدام جناح پیـــــــروز این انتخاب شود، همیشـــــه روی سیاستگذاریهای کشور ما تأثیرگذار بوده است. عموما جمهوریخواهان ایالات متحده موضع تهاجمیتری نسبت به دموکراتها داشته و دارند. ایران نیز مسائل و معضلات بیشتری را در دوران تصدی جمهوریخواهان پیش رو داشته است. هر چند در دوران دموکراتها نیز مقاطعی هم بوده که ایران از آسایش و شرایط امنیتی خاصی برخوردار نبوده است. در حال حاضر نیز ما با یک کاندیدا از حزب دموکرات و یک کاندیدا از حزب جمهوریخواه طرف هستیم. کاندیدای جمهوریخواه، کاندیدایی است که حتی خود جمهوریخواهان به آن نقدهای فراوانی دارند. ما با پدیدهای به نام ترامپ طرف هستیم که اعتقادی به اصول و قواعد جاری بسیاری از قراردادها و پروتکلها ندارد و روش و منش خود را درپیش گرفته است. رویکرد کاملا خصمانه او در مقابل با ایران طی 4 سال گذشته کاملا مشخص بوده است. به عقیده بنده، برجام طی توافقاتی که ایران با دموکراتها در زمان باراک اوباما داشت به سرانجام رسید. بنابراین پیروزی بایدن منافع بیشتری را برای ما تأمین میکند تا ترامپ. در نهایت امیدوارم نتیجه به نحوی رقم بخورد که منافع مردم ایران در آن رعایت شود. هرچند که این امکان وجود دارد که در پیروزی یک دموکرات نیز منافع ایران بهصورت کامل تأمین نشود.
سید کمال طیبی، استاد روابط بینالملل و مدیر دفتر همکاریهای علمی و بینالملل دانشگاه اصفهان:
شیوه کار و استراتژی دموکراتها و جمهوریخواهان با یکدیگر متفاوت است. هر دولتی در آمریکا منافع مشترک خود را دنبال میکند. سعی دموکراتها در حوزه بینالملل بر پایه تنشزدایی است و پیروزی آنها بر جمهوریخواهان اثرت مثبتی را برای ایران به همراه خواهد داشت. در این شرایط سایه سنگین تحریمها بر ایران مقداری تعدیل میشود. آمریکا نیز طبق گفته و بایدن به برجام بر میگردد و صادرات نفت به روال عادی خود بر خواهد گشت و ایران از یک سری منابع ارزی نیز بهرهمند میشود. از طرفی، امکان برقراری تجارت با توجه به پتانسیلهای تجاری که بهواسطه تحریمهای سنگین در ایران قطع شده است، بهوجود میآید. که آثار مثبتی برای ایران است. شرایطی که از هماکنون قابل پیشبینی است. به نظر بنده، پیروزی دموکراتها عامل تعدیلکننده التهاباتی است که در بازار و اقتصاد ایران وجود دارد. در مجموع، پیروزی بایدن بر ترامپ خیلی به نفع ایران است. رفتار ترامپ در آینده به هیچ وجه قابل پیشبینی نیست و مشخص نیست که او پس از پیروزی به چه صورتی عمل میکند. حتی ممکن است شدت عمل بیشتری در رابطه با ایران از خود نشان دهد و سیاست جنگ را دنبال کند که این موضوع هزینههای جدیدی را برای ایران به همراه خواهد داشت. در نهایت، احتمال پیروزی هر دو گزینه بایدن و ترامپ هوشمندی و مدیریت ایران را میطلبد.
مهدی مطهر نیا، کارشناس مسائل بینالملل:
این پرسش خارج از جمعبندی سیاسی و از نظر ادبیات سیاسی است. آن چیزی برای ایران بهتر است که معطوف به منابع جدی و اهداف نسبی ملت ایران باشد. اگر بایدن یا ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده شوند، هر دو سیاست خارجی کلان نگاشته شده در آمریکا را در ارتباط با ایران دنبال خواهند کرد. پارادایمها، سیاستهای کلان و استراتژیها در آمریکا با تغییر و تحول رؤسای جمهور تغییر نمیکند. بیشتر تاکتیکها، تکنیکها و شاید استراتژی پذیرفتهشده از سوی رئیسجمهور آن هم در برخی شرایط تغییر میکند. استراتژی سیاست کلان، دکترین و پارادایم حاکم بر رفتار و کنش ایالات متحده علیه ایران چندان تغییری نخواهد کرد. شیوه بایدن و ترامپ بیشتر در سطح تاکتیکها و تکنیکها تفاوت خواهد داشت. ترامپ بر اساس آنچه تبیین کرده است، فشار حداکثری را بر اساس اقدامات محافظهکارانه و ادبیات تهاجمی خود علیه ایران با اعلام مذاکره دنبال خواهد کرد. این در حالی است که بایدن و دموکراتها نیز به واسطه جهتگیری جناح خود در عرصه همگرایی با اتحادیه اروپا در مسیری قرار میگیرند که زمینههای بیشتری را علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف ادامه تحریمها از یک سو و گسترش شعاع مذاکرات از آنچه در برجام مطرح است، از سوی دیگر دنبال میکنند. بدین ترتیب، باید گفت بایدن ادامهدهنده راه ترامپ خواهد بود. با این تفاوت که بایدن تلاش خواهد کرد که زمینههای همگرایی بیشتر اتحادیه اروپا با واشینگتن را در اعمال فشار علیه ایران بیش از گذشته فراهم سازد. ایران نیز باید بیش از اینکه به فکر ریاستجمهوری بایدن یا ترامپ باشد، باید به این فکر کند که چگونه میتواند مسائل موجود میان تهران و واشنگتن را به گونهای پیش ببرد که بتواند از فشارهای حداکثری خود را برهاند و در عین حال زمینههای حل و فضل مسائل خود را برای توسعه در نظام بینالملل فراهم سازد.
حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل بین الملل، منطقه خاورمیانه:
ما نباید منتظر این باشیم که چه کسی رئیسجمهور آینده آمریکا خواهد شد. یا بایدن خواهد شد یا ترامپ. تنها موضوعی که باید برای ایران اهمیت داشته باشد، وجود سناریوی لازم در برخورد با هر دو گزینه است. زمانی که ترامپ یا بایدن هرکدام انتخاب شدند ایران باید برنامههایی برای رویارویی با آنها داشته باشد. ما نباید به این موضوع بپردازیم که پیروزی ترامپ به نفع ایران است یا پیروزی بایدن. به نظر بنده این نفع و ضرر در سیاست خارجی ما نهفته است. از طرفی این موضوع دوطرفه است. پس خردمندانهترین کار پیشبینی اقدامات برای آینده است. برخی بر این موضوع اصرار دارند که عملکرد و شیوه این دو نفر یکی است. بنده معتقدم که رؤسایجمهور آمریکا با اینکه همگی اهداف آمریکا را دنبال میکنند اما دربرنامهریزیها و روشهایشان برای رسیدن به آن اهداف با یکدیگر متفاوتاند.
محمد جواد جمالی نوبندگانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی دوره دهم مجلس:
سیاستهای هیئت حاکمه آمریکا شامل استراتژیها و تاکتیکهاست. استراتژی دو حزب جمهوری خواه و دموکرات آمریکا در برخورد با جمهوری اسلامی ایران ثابت است. هر دوی آنها به دنبال اهداف برخوردی با ایران هستند. اما تاکتیکها در این دو جناح قطعا متفاوت است. منحصربهفردترین رئیس جمهور از حزب جمهوریخواه آمریکا، دونالد ترامپ بوده است. چراکه او ماسک سیاسی و دیپلماتیک را از اهداف آمریکاییها برداشت. دکترین آمریکا همه مجامع بینالمللی را در راستای اهداف خود میبیند، اما ترامپ از این موضوع پیروی نکرد. نوع برخوردهای شخصی او حالت دیپلماتیک ندارد. از طرفی او در مواجهه با هیلاری کلینتون گفت که دستهای خاصی در آمریکا هستند که رئیس جمهور را تعیین میکنند. در حال حاضر نیز خیلی نمیتوان به این نظر سنجیها و آمارها تا پیش از انتخابات آمریکا تکیه کرد. دموکراتها شاید در موضوع برجام انعطافپذیری بیشتری داشته باشند اما بایدن نیز اعلام کرده است که برخی موارد در خصوص ایران باید تعلیل شود. در هر حال ایران باید سیاستهای خارجی و داخلی خود را برای هر دو گزینه آماده کند. ما نیز نباید جامعه را نسبت به این موضوع شرطی کنیم و باید واقعگرایانه با این مسئله برخورد کنیم.
محمود میر لوحی، سیاستمدار اصلاح طلب و عضو شورای اسلامی شهر تهران:
شما بپرسید کدامیک از این دو بدتر هستند. به عقیده بنده حضور دونالد ترامپ به عنوان رئیسجمهور آینده آمریکا برای ایران ضرر بیشتری خواهد داشت. دلیل آن هم روشن است؛ ترامپ زمانی که رئیسجمهور آمریکا شد به شکل افراطی و حریصانه و با هدف خالیکردن جیب کشورهای منطقه و حمایت از رژیم صهیونیستی عمل کرد. البته این رفتار آمریکا با همه جوامع بینالمللی به همین صورت است و تنها با ایران این رفتار را ندارد. تفکر ما این است که از این ستون تا آن ستون فرج است. بایدن نیز اعلام کرده است که به برجام برمیگردد. لذا ایران بهتر میتواند با بایدن وارد گفتوگو، مذاکره و همکاری شود. روابطی که شاید از برجام هم فراتر روند. ایران با حضور بایدن میتواند از این شرایط نا مساعد فاصله بگیرد.
پژمان میرکریمی، کارشناس حقوق بینالملل:
به نظر بنده رئیسجمهوری بایدن و ترامپ برای ایران تفاوتی ندارد. در واقع با توجه به استراتژی حکومت ایران هیچکدام از این دو گزینه برای ایران مفید نیستند. ترامپ برای ایران بد است، به جهت اینکه ابزار دست کشورهای مخالف با ایران مانند عربستان، امارات، رژیم صهیونیستی که به همراه آمریکا کمپینی را علیه آمریکا ساختهاند، قرار گرفته است. این کمپین کاری با حاکمیت ایران ندارد، بلکه با افزایش فشارهای اقتصادی و تحریمها مردم را تحت تأثیر قرار داده است و با این شیوه میخواهد مردم را به سمت این کمپین در اعتراض به شرایط ایران بکشاند. اما ترامپ در مقایسه با بایدن برای ما کمخطرتر است. چون شخصیت و افکار او به گونهای است که امکان ایجاد اجماع بینالمللی علیه ایران را ندارد. همانطور که میبینیم بسیاری از کشورها و شورای امنیت سازمان ملل متحد، ترامپ را به دلیل عملکردش تنها گذاشتهاند. اما در اینکه چرا بایدن برای ایران بدتر است، باید گفت که او نیز قطعا خواستههای ترامپ را ادامه خواهد داد اما چون تخصص او در حوزه حقوق بینالملل، قطعنامهها و توافقات، مثبتتر است و برای اروپا و متحدانش قابل قبولتر، پس به راحتی میتواند همچون باراک اوباما یک اجماع بینالمللی علیه ایران ایجاد کند. در حالی که ترامپ قادر به تشکیل این اجماع علیه ایران نبود و نیست. پس خطر ترامپ کمتر است. اما هر دو برای ملت و حاکمیت ایران زیان بار هستند. اما زیان یکی کمتر و دیگری بیشتر است.
حسن هانیزاده، کارشناس مسائل بینالملل:
به لحاظ سیاست کلان و استراتژیک هیچ تفاوتی میان جو بایدن و دونالد ترامپ در رابطه با ایران وجود ندارد. در طول شش دهه گذشته همه رؤسای جمهور از حزب دموکرات و جمهوریخواه آمریکا هنگام نامزدشدن در انتخابات ریاست جمهوری به رژیم صهیونیستی تعهد میدهند که امنیت این رژیم را در اولویت سیاست خارجی خود قرار دهند. در رابطه با ایران نیز قطعا سیاستهای بایدن ملایمتر یا ادامه دهنده سیاستهای باراک اوباما که در رابطه با برجام عملکرد مناسبی داشت و ایران را از نظر خود را کنترل میکرد، خواهد بود. در حالی که تلاش ترامپ در طول چهار سال گذشته بر این بوده است که از طریق اعمال تحریمهای ظالمانه، شرایط ایران را به گونهای رقم زند که ایران را وادار به تسلیم کند. رفتار چکشی دونالد ترامپ کاملا هژمونی و غیر منطقی است اما جوبایدن ادامهدهنده سیاستهای اوباما و در راستای گشایش اقتصادی برای ایران است.
علی امیدی، استاد روابط بینالملل دانشگاه اصفهان:
به نظر بنده، جو بایدن به عنوان رئیسجمهور آینده آمریکا صددرصد برای ایران بهتر خواهد بود و در این موضوع شکی نباید کرد. معمولا تفاوت کاندیداهای رؤسای جمهور آمریکا در مقایسه با دیگر کشورهای جهان این است که شعارهایی که قبل از انتخابات سر میدهند، پس از پیروزی به فعلیت در میآوردند. یکی از قولهای بایدن برگشتن به برجام که البته نه بهخاطر ایران بلکه به خاطر رفع خطر فعالیتهای هستهای ایران است، خواهد بود. با عمل به این قول ایران نیز شاهد کاهش نرخ دلار در مقایسه با ریال خواهد بود و در پی این اقدام صادرات ایران جان خواهد گرفت و پولهای مسدودشده ایران نیز برگردانده میشود. البته این بستگی به این دارد که ایران در برابر رئیس جمهور آینده آمریکا چه واکنشهایی را از خود نشان دهد. از سویی با آمدن بایدن ایران یک آینده قابل پیشبینی را پیش رو خواهد داشت. اما مادامی که ترامپ بر این جایگاه نشسته باشد آینده مبهم و غیر قابل پیشبینی انتظار ایران را میکشد و فشارهای روانی بر گرفته از بحران اقتصادی نیز روزبهروز افزایش پیدا میکند.
حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی و معاون بین الملل حزب مؤتلفه:
تفاوتی بین بایدن و ترامپ نیست. به این خاطر که هر دوی آنها نسبت به جمهوری اسلامی ایران اتفاق نظر دارند و تنها روشهای متفاوتی دارند. این هیئت حاکمه آمریکاست که سیاستهای آنها را در خصوص ایران تبیین و تعیین میکند. درست است که چهره دموکراتها ملایمتر از جمهوریخواهان جلوه میکند، اما خنجری که آنها به ایران میزنند کمتر از موضع تند جمهوری خواهان علیه ایران نیست. بنابرین تفاوتی بین این دو وجود ندارد. جنگ فعلی میان دو جناح رقیب در آمریکا نیز یک جنگ واقعی نیست. آنها در مسائل کلان آمریکا با یکدیگر اتفاق نظر دارند و تنها در روش اداره کشور قدری اختلاف نظر دارند. در ضمن خیلی سیاست داخلی آمریکا تأثیری بر ایران نخواهد داشت. در سیاست خارجی آمریکا نیز تقریبا هر دو جناح به دنبال مهار، تضعیف و منحرفکردن مسیر انقلاب از آرمانهای ایران هستند.
احمد شیرزاد، فعال سیاسی اصلاحطلب و نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی:
فرقی میان دونالد ترامپ و جو بایدن وجود ندارد. در واقع سگ زرد برادر شغال است. به نظر بنده، باید به علامتهای بازار در این رابطه نگاهی انداخت. درست است که بازار بورس و دلار بیش از حد هیجانزده هستند، اما علامتهای بازار نشان میدهد که هرگاه صحبت از ادامه ریاستجمهوری ترامپ میشود، بازار عکسالعمل منفی نشان میدهد و وضعیت اقتصادی ایران بدتر میشود. سیاستهای ترامپ سختگیرانه تر بوده و او فشار بیشتری بر ایران وارد کرده است. اما در این میان تحلیلهایی وجود دارد که با ترامپ بیشتر میشود کنار آمد تا بایدن. چهار سال گذشته و پیش از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا نیز چنین تحلیلی وجود داشت که میتوان با ترامپ مذاکره کرد و عملا دیدیم که برخی کشورها بر سر میز معامله نشستند. صرفنظر از اینکه معاملهکردن با ترامپ درست است یا غلط، ممکن است ترامپ اهل معامله یا مذاکره باشد، اما طرف مقابل او نیز باید با این کار موافق باشد. به همین دلیل اهل معامله بودن رئیس جمهور آینده آمریکا نیز عملا راه به جایی نمیبرد. اسرائیلیها از یک سو و عربستان از سوی دیگر به عنوان رقبای منطقهای ایران در جهتی حرکت خواهند کرد که فشار بر ایران بیشتر شود. بایدن نیز به احتمال زیاد شرایط ایران را تا اندازه کمی بهتر میکند، اما معنی آن نیست که شرایط خوب میشود. بلکه تنها مقداری از فشار ها کاهش خواهد یافت.
محمودحسینی، فعال سیاسی اصلاح طلب و استاندار سابق اصفهان:
هر کسی میداند که جو بایدن برای ایران ضرر کمتری در مقایسه با دونالد ترامپ خواهد داشت. روحیات، روش و متحدان ترامپ همگی برای ایران ضرر دارند. البته حضور بایدن در این سمت نیز به نفع ایران نیست. اما او قابل محاسبهتر و پیشبینیتر از ترامپ است.
قاسم محبعلی، مدیر کل پیشین خاورمیانه در وزارت امور خارجه:
این موضوع بستگی بسیار زیادی به سیاستهای ایران و برخوردهای ما با آمریکا دارد. اگر ما از جهت برجام به این مسئله نگاه کنیم، طبیعی است که میبینیم ترامپ از برجام خارج شده است و دیگر بر نمیگردد. حتی در صورت شروع مذاکرات نیز یک توافق جدید رخ میدهد. اما بایدن مدعی است که برجام را قبول دارد وبا شروط جدیدی حاضر است به برجام برگردد و مذاکرات را بر پایه این قطعنامه و پیرامون مسائل موشکی، سیاستهای خاورمیانهای و حقوق بشر آغاز کند. بنابراین میتوان گفت که بایدن از جهت برجام میتواند نفع بیشتری برای ایران داشته باشد که در ادامه امکان رفع تدریجی تحریمها و حفظ برجام نیز دیده میشود.
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا:
به نظر بنده هیــــچکدام. اول اینکه بهترین و بدترین گزینه را باید در خصوص انتخابات آمریکا معنی کرد. دوم اینکه نه شخص ملاک است و نه حزبیبودن آنها. البته تفاوتهایی میان ترامپ و بایدن وجود دارد که نمیتوان منکر آنها شد. اما آنچه برای جمهوری اسلامی ایران مهم است، تنها عملکرد دولت آمریکاست. چراکه در دولتی که حتی رئیسجمهور آن دونالد ترامپ باشد منافع ایران میتواند تأمین شود و برعکس ممکن است در صورت ریاستجمهوری بایدن منافع ایران تأمین نشود. بنابراین تقلیل مناسبات ایران و آمریکا به شخص و اینکه به این موضوع صفر و صد نگاه شود که بودن یکی خوب است و نبودن یکی بد است، چندان کمککننده نیست.
احمد حکیمی پور، دبیر کل حزب اراده ملت و نماینده دوره چهارم مجلس شورای اسلامی:
در این مورد بنده نظر خاصی ندارم. در واقع فرقی میان دونالد ترامپ و جو بایدن نمیبینم. آمریکا یک کشور ساختارمند است و تنها روش اجرای سیاستهای این کشور به دست رؤسایجمهور آن فرق میکند و در سیاستهای کلان چندان اختلافی با یکدیگر ندارند. جمهوریخواهان در سیاستهای اقتصادی و خارجی تفاوتهایی با دموکراتها دارند. در واقع سیاستهای راهبردی آمریکا در خصوص اشخاص تفاوت چندانی ندارد.
احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلح نظام و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی:
«سگ زرد، برادر شغال است.»
حسین کمالی، وزیر اسبق کار و امور اجتماعی و نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی:
سود و ضرر این دو را برای ایران نمیدانم. اما این واقعیت که وجود دونالد ترامپ برای سیاستهای بینالمللی جهان خطرناک است، از چشم هیچکس پوشیده نیست. البته جو بایدن هم چندان گزینه بهتری نیست. تنها میزان خشونت دموکراتها به سایر کشورها کمتر از محافظهکاران و جمهوریخواهان است. در مجموع، ترامپ به عنوان یک شخصیت سیاسی معتدل و منطقی شناخته نمیشود و وجودش برای مردم جهان خطرناک است.
حسین کنعانی مقدم، دبیر کل حزب سبز ایران:
دونالد ترامپ هر آنچه گلوله در تفنگ داشت، شلیک کرد و در حال حاضر در مقابل ایران خلع سلاح شده است و اگر رئیسجمهور شود چیزی برای گفتن ندارد. سیاستهای ایران در مقابل آمریکا از موضع قدرت است. از طرفی مشخص نیست که چه در سر بایدن میگذرد و خواهان انجام چه اقداماتی در رابطه با ایران است. در جمعبندی نهایی باید بگوییم که ترامپ اگر رئیسجمهور شود، از نظر بنده بهتر است، چراکه ما میتوانیم انتقام سپهبد شهید قاسم سلیمانی را از او در حالی که رئیس جمهور است، بگیریم. بایدن هم اگر روی کار آید ایران چارهای ندارد جز اینکه از روزنه برجام وارد مذاکرات جدید با آمریکا شود.
عباس مقتدایی، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی:
مسائل داخلی ایالات متحده آمریکا به گونهای است که هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه سر سازش و همکاری با جمهوری اسلامی ایران ندارند و به دنبال آن هستند که ایران استقلال خود را از دست بدهد و حکومتی مردمسالارانه نداشته باشد. بنابراین دلبستن به مسائل داخلی آمریکا کاری است ناشایست. ما بیشتر از آنکه به این فکر باشیم که در آمریکا و درون این کشور چه میگذرد، باید به فکر تقویت بنیانهای درونی جمهوری اسلامی ایران در عرصههای مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، نظامی و فرهنگی، علمی و نظایر آن باشیم.
محمدعلی بصیری، استاد روابط بینالملل دانشگاه اصفهان:
آمریکا یک ساختار مشخص در سیاست و حکومت خود بهخصوص در موضوع انتخابات ریاستجمهوری، دو حزب اصلی و کاندیداهایش دارد. با تغییر رئیس جمهور آینده آمریکا که ترامپ باشد یا بایدن، سیاست خارجی ایالات متحده تغییر چندانی نسبت به ایران نخواهد کرد. تنها تاکتیکها در برخورد با ایران ممکن است عوض شود. سیاست کلی و استراتژیک آمریکا، مهار ایران، محدودکردن ایران و در بلندمدت نیز تسلیمکردن و فروپاشی حکومت ایران است. چه بایدن برسر کار آید چه ترامپ تفاوتی آنها در تاکتیکهای کوتاهمدت همچون تحریمهای اقتصاد، تعامل و چانهزنی است. شروط بایدن در برگشت به برجام تفاوت چندانی با خواستههای 12 گانه ترامپ در رابطه با ایران ندارد. بنابراین گرچه بایدن ممکن است باعث کاهش قیمتها در ایران شود اما از نظر پایهای تغییری در ایران رخ نخواهد داد.
اکبر منتجبی، فعال سیاسی و روزنامه نگار:
بنده که شخصا اعتقاد دارم که جو بایدن برای ایران مناسبتر است. دونالد ترامپ در مدتی که رئیس جمهور بود، سعی کرد از طریق تحریمهای اقتصادی بسیار دقیق، فشارهای داخلی را در ایران بیشتر کند و مردم را به سمت شورشهای اجتماعی سوق دهد. اما بایدن از همان ابتدا اعلام کرده است که اولا به برجام بر میگردد و ثانیا به دنبال براندازی حکومت ایران نیست و حاضر به مذاکره با ایران نیز است. نظر چارچوب دولت نیز بر این است که اگر بایدن بر سر کار آید میتواند مذاکرات با آمریکا را آغاز کند.
امیر مقامی، استاد حقوق بین الملل دانشگاه یزد:
از ابتــــــــدای انقلاب تصور بر این بود که دموکرات و جمهوریخواه تحت شرایطی ممکن است مطلوبیتهایی را برای ایران داشته باشند. از زاویهای نگاه بنده حکومت قانون در سطح بینالمللی است، انتخاب ترامپ با ادامه رویه دولت کنونی به انشقاق بیشتر دو سوی آتلانتیک منجر میشود و ممکن است در آینده تبعات جدیتری از سوی اروپاییها ایجاد کند. اروپا در دور اول ترامپ نتوانست در برابر رویکرد یکجانبهگرایانه و مرکانتالیستی او در سیاست و اقتصاد جهانی مقاومتی نشان دهد. اگر انتخاب ترامپ این جدایی را تشدید کند، شاید در بلندمدت عایدی نظام بینالمللی بیشتر باشد، اما در کوتاهمدت، فشار بیشتر بر ایران و تنگنای بیشتر برای اقتصاد ایران یک گزینه حتمی است و چهبسا تقابل اقتصادی ابعاد دیگری نیز بیابد. بعید میدانم این فشارها در دولت 1400 ایران به یک مذاکره جدی برای کاهش تنش دو کشور منجر شود. اما روی کار آمدن بایدن در بهترین حالت رسیدن به نقطهای است که اوباما، آمریکا را در آن نقطه قرار داد؛ یعنی ایجاد اجماع بینالمللی برای کسب امتیازات مطلوب آمریکا. در این شرایط، ایران نیز میتواند به سهم خود بازیگر باشد و چه بسا با بازگشت تدریجی آمریکا به برجام گشایش مختصری هم در روابط اقتصادی ایران حاصل شود. اما باز تجربه دوره اوباما نشان میدهد که برخی جریانهای داخلی ایران و جریانهای اصلی سیاست در آمریکا، اجازه نمیدهند مشارکت ایران در اقتصاد جهانی به سطح بازگشتناپذیری تحریمها برسد و رویکرد وزارت امور خارجه در راستای توسعه مبادلات اقتصادی به منظور بیاثرسازی نظام تحریم هم از اجماع کافی در کشور برخوردار نخواهد بود. بنابراین قبل از مواجهه با دو گزینه بایدن و ترامپ باید تصمیمات دیگری همچون اجماع درباره چگونگی مشارکت در اقتصاد جهانی اتخاذ شود. اما روی دیگر سکه، منازعات ایدئولوژیک، هژمونیک و البته نقش بازیگران ثالث ازجمله عربستان سعودی و رژیم اشغالگر است که در هر صورت باید به عنوان یک عامل فعال در تنظیم روابط ایران و آمریکا درنظرگرفته شوند. دولت بایدن احتمالا به نهادهای بینالمللی که ترامپ تحقیر کرده باز خواهد گشت و از آنها برای تأمین خواستههای آمریکا استفاده خواهد کرد اما دولت احتمالی ترامپ همچنان این نهادها را تضعیف و در بلندمدت آسیبهایی به نظام بینالمللی و نیز منافع بلندمدت هژمونیک آمریکا وارد خواهد آورد. چراکه او اصل همکاری بینالمللی را به طور عمده نادیده میگیرد.
علی اکبر جوانفکر، مشاور رسانهای محمود احمدی نژاد:
این پرسش شما از فعالان سیاسی در ایران اشتباه است، زیرا دارید مسئلهای را که مربوط به مردم آمریکاست و ارتباطی با ایران و مردم ایران ندارد، به یک مسئله ایرانی تبدیل میکنید. آنچه برای مردم ایران مهم است که تغییر کند، نه رؤسای جمهور آمریکا بلکه سیاست خارجی این کشور علیه ایران است که تا کنون تغییر آدمها منجر به تغییر سیاستهای آمریکا علیه ایران نشده است. به نظرم دادن آدرس اشتباه به مردم کار درستی نیست.
عباس عبدی، فعال سیاسی و پژوهشگر اجتماعی:
در مجموع میتوان گفت اگر کسی غیر از ترامپ در انتخابات حضور میداشت، شاید برای ایران خیلی فرق نمیکرد کدام نامزد روی کار بیاید. حتی میشود گفت فشار دموکراتها به دولت ایران میتواند بیشتر از جمهوریخواهان باشد. اما ترامپ فرق دارد و او حتی مسئلهاش فقط ایران نیست. با کل جهان به شکل جدیدی برخورد میکند و این اهمیت دارد و به نظرم نه فقط ایران بلکه کل جهان به این انتخابات حساس است. شخصا دوست دارم بایدن انتخاب شود، به دلیل اینکه نظام جهانی را به جایگاهی که قبلا بود برگرداند و کمی از این فضای تنش بیرون بیاورد. البته واقعیت این است که در زمان ترامپ در مقایسه با دوران بوش یا اوباما جنگی اتفاق نیفتاده است و شاید این نکته مثبت ترامپ باشد. نباید فراموش کرد که مردم جهان از تنش بیزارند.
حسین دهقان، مشاور امور دفاعی مقام معظم رهبری:
برای ملت شریف ایران هیچکدام به صلاح نیست.
محمد توسلی، فعال سیاسی:
پاسخ روشن است. تجربه تاریخی نشان داده اگر چه آمریکا و مدیرانش همواره به دنبال منافع خود در منطقه بودهاند، اما در دورانی که رئیس جمهورهای حزب دموکرات حاکم بودهاند، گشایشی در منطقه ما به وجود آمده است. در سال 1339 که جان اف کندی، رئیس جمهور آمریکا بود، فضای جهانی و ایران تا حدودی باز میشود و بعد از کودتای 28 مرداد تحولی به وجود میآید و شاهد تشکیل جبهه ملی دوم و نهضت آزادی ایران و ورود روحانیت به عرصه عمومی و رخدادهای بعدی هستیم. در سال 1356 و ریاست جمهوری کارتر «جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر» شکل میگیرد و جنبش اجتماعی میتواند زمینههای انقلاب ایران را فراهم کند. اما بعد از ریگان و همطیفهای او مانند بوش پدر و پسر، زمینههای ویرانی عراق و سوریه و بسیاری از کشورهای منطقه را فراهم کردند و هنوز نیز ادامه دارد. کاری که ترامپ با خروج از برجام انجام داد، اگر چه اعتبار خودش و آمریکا را در عرصه جهانی در معرض مخاطره قرار داده و مشکلاتی درونی در آمریکا ایجاد کرده اما هزینههای سنگینی نیز به کشور ما وارد کرده و با وجود واقعیتهای جامعه و پایداری داخلی توانستیم تا کنون مقاومت کنیم و انشاءلله یک واقع بینی در مسئولان به وجود بیاید که در روابط بین الملل سیاستهایی اتخاذ کنند که در راستای منافع ملی باشد. بنابراین برای آینده نیز اگر بایدن انتخاب شود بیشتر در راستای منافع ملی است، به شرطی که مسئولان بتوانند فرصتها را به موقع در راستای منافع ملی استفاده کنند.
سردار محسن رشید:
عملکرد ترامپ در دوره اول ریاستجمهـــوری بیاعتبار کردن نظام بینالمللی را در پی داشت و ادامه ریاست او به روند این بیاعتباری تداوم میبخشد. لذا جهان و تمامی کشورها از انتخاب مجدد ترامپ آسیب میبینند، حتی بهرهبرداری امثال اسرائیل و عربستان نیز موقت است و سود راهبردی برای آنها هم نخواهد داشت. طبیعی است که ایران هم از انتخاب مجدد او خشنود نباشد.
محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا:
تصور من این است که سیاستهای کلی آمریکا در حوزه دیپلماسی را رئیس جمهور تعیین نمیکند و ارکان دیگری آن را تدوین میکنند. به همین دلیل برای ما ایرانیها بایدن و ترامپ تفاوتی ندارند؛ چون استراتژیها واحد است. اما من شخصا دوست دارم ترامپ رأی نیاورد، زیرا او قاتل یکی از عزیزترین فرزندان این آب و خاک است. داغ شهید قاسم سلیمانی با رأی آوردن و نیاوردن ترامپ از بین نمیرود اما قطرهای است از آب که بر آتش دل ما ایرانیها ریخته میشود.
جواد امام، فعال سیاسی اصلاح طلب:
ترامپ یا بایدن عاشق ما نیستند و برای ما تأثیری ندارد. درست است که بحث بر روشهای این دو حزب در آمریکاست و رفتارهای نامناسبی که شاهدش بودیم و ترامپ به هر قیمتی سعی کرده متفاوت از همه ما را تحت فشار قرار دهد اما مسلم است تا زمانی که افراد منافع خود را مقدم بر منافع ملی بدانند، از بایدن و ترامپ انتظاری نیست که برای ما کاری بکنند و قاعدتا آنها که بیایند با رفتارهای خودشان سعی میکنند از این شکافهای داخل کشور و تنشها سوء استفاده کنند و به نفع خودشان موضوع را رقم بزنند ما باید به فکر منافع ملی و فراهمکردن انسجام و وحدت باشیم، به هر حال رفتارهای جمهوریخواهها باعث تنش و بالا گرفتن سطح خشونت در منطقه شده و رفتارهای ترامپ نیز در این دوره باعث بالارفتن تنش شده است و قبل از اینکه ترامپ بیاید، رفتارهای مخالفان برجام درداخل نیز باعث تقویت رفتارهای ترامپ شده است. خوشبختانه ما در گذشته نیز به علت رفتارهای تنشزدایی که در دوران بوش پسر داشتهایم و شاهد تحرکات نظامی بودهایم، ایران از آتش جنگ مصون ماند و بستگی دارد ما چه سیاستی اتخاذ کنیم. متاسفانه به جای مقدمدانستن دیپلماسی سیاسی، دیپلماسی نظامی تقدم پیدا کرده است. آنچه امام فرمودند آمریکا هیچ غلطی نمیکند دقیقا ناظر بر همین بود که مادامی که وحدت ملی حفظ شود، هیچ قدرت خارجی به خصوص آمریکا نمیتواند چشم طمع به ما داشته باشد. ایجاد طمع و فرصت برای دشمن در هر حال بخش جدی آن به ایجاد تنش و شکافهایی که در داخل ایجاد شده بر میگردد و باید این طمع را که ایجاد شده با تجدید نظر در سیاستهای داخلی از بین ببریم و حتما با این شرایط و تحریمهای ظالمانه اگر هم بایدن بیاید، سعی میکند به برجام برگردد وگرنه از فشارهای آمریکا چیزی کم نمیکند، مگر اینکه ما به فکر خودمان باشیم.
مصطفی هاشمی طبا، فعال سیاسی اصلاحطلب
ترامپ و بایدن برای ما فرق چندانی ندارند، نه آنکه آنها با هم تفاوت ندارند. اتفاقا تفاوت آنها با یکدیگر خیلی زیاد ست. ما چهل سال است مرگ بر آمریکا میگوییم و قصد داریم آن را ادامه دهیم. بنابراین هر رئیسجمهور آمریکا حتی اگر سیاهپوست هم باشد حتی اگر مسلمان هم باشد، در برابر ما موضع خواهد داشت. ما هم رسما بار ها اعلام کردهایم که با آمریکا مذاکره نخواهیم داشت. البته از حق نگذریم ما در برجام با آمریکا مذاکره کردهایم و نرمش هم نشان دادهایم، ولی ترامپ بدترین عمل را علیه ما انجام داد؛ آن کورسویی را هم که میتوانست بیشتر روشن شود بهکلی مسدود کرد. متاسفانه ما در سیاستهای داخلی اعم از سیاسی و اقتصادی در مقابل تحریمها سیاست مناسبی انتخاب نکردیم. پس ترامپ و بایدن دشمن ما هستند و باز هم میگوییم مرگ بر آمریکا.
مهدی طالقانی، فعال سیاسی:
من فکر نمیکنم تا به حال هیــــچ رئیسجمهــــــــوری در آمریکا همانند ترامپ اینچنین دشمنی با دولت و ملت ایران کرده باشد. ترامپ سیاستمدار نیست. او یک کازینودار و برجساز ثروتمند است که دنیای سیاست را هم از همین دریچه نگاه میکند، اما جو بایدن یک سیاستمدار بسیار باسابقه است که در کارنامهاش معاون اولی رئیس جمهوری به چشم میخورد و سیاسیتر از ترامپ است. ترامپ مهاجرت لاتین تبارها و مسلمانان را به آمریکا ممنوع کرده و در مقابل، بایدن قول داده که این ممنوعیتها را لغو کند. همین مثال میتواند نشان دهد که رویکرد بایدن به مسائل از تعامل بیشتری برخوردار است. ما در کشور خودمان هم باید یاد بگیریم خصومتها را کنار بگذاریم. تعامل سازنده با جهان به نفع ملتها خواهد بود. من قبول دارم با ترامپ نمیتوان مذاکره کرد اما با ریاستجمهوری بایدن شاید بتوان با در نظرگرفتن منافع ملی اندکی از بحران رابطه با آمریکا خارج شد.
مرتضی طلایی، فعال سیاسی اصولگرا:
بهیــــــاد دارم که چند سال پیش، در زمان رقابت اوباما و مککین همدر برابر این سؤال قرار گرفته بودم و در جواب گفتم در خصوص مسائل ایران در آمریکا، تصمیمات در سطحی بالاتر از افراد گرفته میشود و در واقع در هر دوره بنا به مصالح کلی سیاستهای خارجی راهبردی ایالاتمتحده، چه دموکراتها و چه جمهوریخواهان، چهره خشن یا نرم به خود میگیرند. البته مسئله ترامپ، نه فقط برای ما که برای خود آمریکاییها و متحدین این کشور هم تبدیل به مسئلهای پیچیده شده. عدمپایبندی به سنتهای روابط بینالملل، برهمزدن نظم و نظام سیاست داخلی، قلدری و زورگویی آشکار و کیش شخصیت وحشتناکی که این دیوانه به آن دچار است، همه دنیا را در برابر آمریکای ترامپی، به نقطه عدم تحمل رسانده. جامعه آمریکایی برای اولین بار در تاریخ جدید، در برابر احتمال جدی فروپاشی و جنگ داخلی قرار دارد و چندین متغیر ویژه دیگر. به هر حال، شاید در کوتاهمدت، پیروزی بایدن، بخشی از نظم جهانی سابق و سنتهای آن را بازگرداند، ولی از سوی دیگر، انتخاب مجدد ترامپ، قطعا میخ محکمتری بر تابوت هژمونی و سلطه جهانی آمریکا خواهد بود.
محمد غرضی، وزیر سابق ارتباطات و فعال سیاسی:
هر دو دشمن ایراناند. هر کدام به نوعی؛ یکی مثل ترامپ سخت افزاری عمل میکند و یکی مثل بایدن نرم افزاری عمل میکند. ما که این صد سال گذشته ایران و آمریکا را بررسی کردیم، هر جا که خواسته بخشی از منافع انگلیس را قطع و به نفع خودش عمل کند، با ما بوده است و هرگز مستقل و درمسیر حمایت از کشور ایران اقدام نکرده است. شما جریانهای مشروطه تا امروز را میدانید. آمریکاییها همیشه منافع ملت ایران را به نفع خودشان مصادره کردهاند و از دولتهایی حمایت کردهاند که توانایی خدمت به مردم را نداشتهاند.
الهه کولایی، فعال سیاسی اصلاح طلب:
برای ایران فرق ندارد. سیاست آمریکا مهار ایران در منطقه و مجبورکردن آن به پذیرش قواعد نظام بینالملل است. ترامپ و پومپئو با اعمالی سیاست فشار حداکثری، همان کاری را میکنند که اوباما و هیلاری کلینتون با اجرای تحریمهای بینالمللی، علیه ایران دنبال کرده بودند. هزینه این فشار ها را مردم ایران میدهند، فارغ از هر شعاری که جمهوریخواهان یا دموکراتها میدهند. فشارها تشدید میشود. تفاوت در روشهاست. فردای انتخابات آمریکا، تغییرها شروع میشود. چه بهتر که سنجیده، هشیارانه و برای حفظ ایران و ایرانیان و تأمین منافع مردم ایران باشد. تنها عامل خارجی مهم نیست، نقش و تأثیر عامل داخلی کمتر از آن نیست. دیریازود باید واقعیتهای بیرونی را شناخت و براساس آن رفتار کرد، زیرا فرصتها به سرعت در حال گذرکردن هستند.
فیض الله عرب سرخی، فعال سیاسی اصلاح طلب:
مشکلات ایران و آمریکا بسیار گستردهتر از آن است که با رفتوآمد رئیسجمهورها حل و فصل شود. اما حتما دوره ترامپ با دوره اوباما متفاوت بود. من معتقدم اگر بایدن بر سر کار بیاید وضعیتی مشابه دوران ریاستجمهوری اوباما حاکم میشود که وضعیت قابل تحملتری بود و شرایط گفتوگو نسبت به دوره دونالد ترامپ مساعدتر بود. اگر مبنا و سیاست ما عدم گفتوگو با آمریکا باشد، بخشهای مهمی از گرفتاریهای ما با سیاست آمریکا و طبیعتا کشورهایی که تحت شرایط آمریکا زندگی میکنند و اقتصادی وابسته به آمریکا دارند، با انتخاب مجدد ترامپ با مشکل مواجه میشوند.