موضوعی كه روز پنجم بهمن ماه در وبیناری با عنوان «توسعه فرهنگی در ژاپن از دریچه معماری و شهرسازی» به مدیریت «ابوالحسن خلج منفرد» رییس مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بررسی شد. تاكید سخنرانان وبینار بر تشابهات فرهنگی میان مردم ژاپن و ایران بدین معناست كه ایران و به وی‍ژه اصفهان به عنوان یك شهر فرهنگی و تاریخی می تواند از الگوهای ارائه شده از سوی ژاپن برای توسعه فضاهای فرهنگی خود بهره مند شود.
«فرهنگ» در ژاپن اقتصادی و درآمدآفرین است
اما بخوانید درباره اینكه در وبینار «توسعه فرهنگی در ژاپن از دریچه معماری و شهرسازی» چه گذشت. نخست «امین عارف نیا» مدیرعامل موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر با بیان اینكه ژاپن کشوری با فرهنگ و تمدن دیرینه است و از گذشته روابط فرهنگی خوبی با ایران داشته، تاكید كرد كه این كشور تجارب موفقی در روند توسعه فضاهای فرهنگی دارد و بررسی الگوی توسعه فضاهای فرهنگی و همچنین فعالیت های فرهنگی و هنری در ژاپن بسیار حائز اهمیت است. چرا که فرهنگ در ژاپن اقتصادی و درآمدآفرین است.
او تجربه ژاپنی‌ها در پروژه شهرهای میزبان را كه برای المپیك آتی طرح ریزی شده رویكردی كاملا فرهنگی به مقوله ورزش و اقدامی ابتكاری برای مردمی كردن فرهنگ دانست و از ضرورت تداوم برگزاری نشست‌های تخصصی در زمینه توسعه فضاهای فرهنگی در حوزه بین الملل سخن گفت.
وزارت اقتصاد ژاپن برای حمایت از فرهنگ برنامه دارد
پس از آن «حسین دیوسالار» رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ژاپن، ضمن سخت كوش دانستن مردم ژاپن، یادآوری كرد كه وزارت اقتصاد ژاپن و سایر دستگاه‌ها در این کشور برای حمایت از فرهنگ برنامه دارند و حوزه فرهنگ در ژاپن درآمدزا است. چنانكه در ژاپن به راهنمایی و اطلاع رسانی در خصوص فضاهای فرهنگی توجه ویژه‌ای می‌شود و این در حالی است که در ایران این طور نیست.
او ایجاد دسترسی عمومی مردم به فرهنگ و هنر و نیز ارزان‌سازی قیمت‌ها در این حوزه را از موضوعات بسیار جدی و قابل پیگیری برای دولت ژاپن و گفت: «در ژاپن شهرداری‌ها در تمام محلات متولی موضوعات فرهنگی و هنری هستند. همچنین دولت ژاپن نگاه حمایتی به حوزه فرهنگ و هنر دارد و از سخت افزارهای موجود و اماکن به دنبال ایجاد درآمدهای بزرگ برای دولت نیست و هزینه‌های حداقلی دریافت می‌کند.»
برگزاری رویدادهای فرهنگی متعدد در ژاپن
بعد از آن نوبت به «زهیر متکی» عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی رسید تا ضمن روایت خاطراتش از سفر به ژاپن، از تلاش ژاپنی‌ها برای تبدیل تلاش‌های کوچک بشری به نمایشگاه‌ها و فضاهای فرهنگی سخن بگوید. او همچنین جشن آتش بازی، شکوفه دیدن، گریم کردن و بسیاری موارد دیگر را اتفاقاتی دانست که موجب ایجاد رویدادهای فرهنگی در شهرهای ژاپن می‌شوند و بازدیدکنندگان بسیاری نیز دارند.
شهرسازی در ژاپن با تكیه بر سنت‌هاست
مریم فرهادی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی هم گفت كه حفظ سنت‌ها و سادگی در فرهنگ ژاپن یک ارزش است و حتی در قصرها فرم چایخانه سنتی ژاپنی حفظ می‌شود.
او با اشاره به معماری ژاپنی و مشخصات آن گفت: «معماری ژاپنی گرچه تغییر یافته است اما توانسته سنت‌ها را نیز حفظ كند و از آن‌ها نیز بهره ببرد. همچنین پروژه‌های بزرگ فرهنگی موظف هستند فضاهای بیرونی و آزاد را در کنار خود ایجاد کنند تا شهر فضای تنفس داشته باشد و یکی از همین نمونه‌ها حضور باغ ژاپنی سنتی در دل شهرها و در کنار ساختمان‌های مرتفع است.»
به گفته او، طراحی فضای فرهنگی در ژاپن الگوی ثابتی ندارد و معماری هر کدام با یکدیگر متفاوت است. در کنار این، از فضاهای قدیمی نیز با تغییر کاربری به عنوان مراکز فرهنگی استفاده می شود و در مراکز تجاری بزرگ نیز فعالیت‌های فرهنگی ادامه دارد.
نگاهی به سیستم آموزشی در ژاپن
تویوکو موریتا ایران شناس و استاد دانشگاه کاگوشیما ژاپن هم در این وبینار سخنانی را درباره سیستم آموزشی ژاپن بیان كرد و بخش عمده بار آموزشی در ژاپن را بر عهده مدارس دولتی دانست. او بیان كرد: «مدارس در شهرهای بزرگ مانند توکیو از معماری و کیفیت بالاتری برخوردارند و معلمان بهتری نیز در آن‌ها به تدریس می‌پردازند. همچنین تحصیل در دبستان و راهنمایی در ژاپن رایگان است و برای ادامه تحصیل در دبیرستان باید شهریه بپردازید.»
موضوع ژئوپارک‌ها در ژاپن و نحوه فعالیت آن‌ها موضوع دیگری بود كه در انتهای این جلسه قدرت‌الله ذاکری ژاپن شناس، استاد و عضو فعال کرسی ژاپن شناسی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران به تبیین آن پرداخت.
