روایت‌هایی از باغ‌شهر تاریخی نطنز

میراث‌فرهنگی ناملموس از جمله دستاوردهای معنوی اقوام مختلف در جوامع بشری به‌شمار می‌رود، به گونه‌ای که این میراث ارزشمند ریشه در بررسی سیر تطور هویت تاریخی آن مردمان دارد، لذا در دنیای امروز و با توجه به توسعه علوم مختلف به‌خصوص در حوزه علوم انسانی و با تلاش‌های محققان و معرفی بهینه آن‌ها، این میراث ارزشمند معنوی در کنار میراث ارزشمند کالبدی (ملموس) به تدریج در میان مردم جوامع مختلف و به‌ویژه نسل‌های جدید جایگاه خود را یافته و به‌عنوان ارزش‌های فرهنگی و تاریخی و حتی هویتی جوامع شناخته می‌شود.امروزه و با توسعه علوم انسانی، میراث ناملموس در رشته‌هایی همچون: جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی در شناخت آداب و رسوم اقوام مختلف یک جامعه، شیوه‌های مختلف حیات اجتماعی از جمله عرف و عادات و هنجارهای اجتماعی و حتی خرده‌فرهنگ‌ها در مراکز کوچک جمعیتی تبلور یافته و در نهایت به شناخت فرهنگ و تاریخ شفاهی مردم هر خطه و منطقه که به‌صورت سینه به سینه و در طی سده‌های متمادی منتقل شده منجر می‌شود.شهرستان نطنز در محور تاریخی شمال استان اصفهان با پیشینه تاریخی به بلندای حیات متمدنانه انسان، مهد آیین‌ها و سنت‌های اصیل ایرانی و اسلامی است که مردمانش همچنان در گذر زمان توانسته‌اند ضمن حفظ هویت فرهنگی خود در اشاعه و بسط فرهنگ‌های بومی و محلی خود نیز موفق شوند.شناسایی و ثبت آثار ناملموس این شهرستان با توجه به اهمیت آن‌ها در طی شش سال اخیر مورد توجه قرار گرفت، به گونه‌ای که در این راستا تاکنون افزون بر ۱۱ اثر  شهرستان در حوزه میراث ناملموس در حوزه‌های مختلف شهری و روستایی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.برخی میراث ارزشمند ناملموس نطنز از جمله: گویش مردم روستای ابیانه با پیشینه‌ای مربوط به دوران ساسانی،  مهارت هنر دستی خراطی سنتی، مهارت هنر ساخت سفال، مهارت هنر اجرای تعزیه محلی، آیین مذهبی نخل‌گردانی در شهر تاریخی بادرود و روستاهای ابیانه و وش، ثبت مراسم آیینی جقجقه‌زنی در روستای ابیانه، ثبت آیین مذهبی جل جلانی در روستای طامه، ثبت آیین مجمع‌گردانی مردم نطنز در نیمه شعبان و ثبت ترانه‌های محلی  قالی‌بافان در روستاهای نطنـــــز از جمله آیین‌های ناملموس ثبت‌شـــــده شهرستان نطنز در فهرست آثار ملی کشــور است.شایان ذکر است با توجه به بررســـی کارشناسان مـیــراث‌فـــرهـنـگــی، در حــــال حاضر در شهرستان نطنز بیش از یکصد اثر ناملموس و ارزشمند از ادوار مختلف تاریخی شناسایی اولیه شده که بسیاری از آن‌ها در معرض فراموشی هستند، لذا در تلاش هستیم مطابق با توان خود در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به مستندنگاری آن‌ها اقدام شود؛ زیرا معتقدیم  میراث نـامـلموس مهم‌ترین شاخصه فرهنگی در حفاظت فرهنگ‌های کهن بومی به‌شمار رفته، که باید با مستندنگاری و معرفی مناسب از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند.با توجه به فراوانی میراث ارزشمند ناملموس شهرستان که به آن اشاره شد، در حال حاضر کارشناسان این اداره در حال بررسی امکان مستندنگاری و ثبت آثار ناملموس مرتبط با حوزه صنایع‌دستی شهرستان هستند، آثار و هنرهایی که نطنز به واسطه آن‌ها دیر زمانی است مهد تهیه و تولید آثار مسگری، قلمزنی، آثار چوبی و انواع و اقسام هنرهای مختلف از جمله فرش‌بافی، گیوه‌دوزی، قلمزنی، منبت، خــراطـــی، چاقوسازی و فرش‌بافی در شمال استان اصفهان شناخته می‌شود. اداره میراث‌فرهنگی نطنز، شرایط پیش‌آمده در دوران شیوع بیماری کرونا را فرصتی مناسب برای انجام امور پژوهشی به‌ویژه در حوزه ثبت ناملموس دانسته و در راستای  اجرای یک طرح ابتکاری و موفقیت‌آمیز، هر همکار این اداره، یک اثر ناملموس را برای اولین بار در این اداره در ایام شیوع کرونا مستندنگاری می‌کند، لذا در طی دو ماه اخیر افزون بر ۱۵ اثر ناملموس در زمینه‌های مختلف تهیه شد.