درآمد نجات بخش
برنامه‌ریزی اقتصادی و مدیریت مالی و نیز فعالیت‌های مرتبط با این امر ازجمله وظایف ستادی شهرداری‌هاست که ماهیت و کیفیت انجام آن به‌ویژه در سال‌های اخیر از اهمیت و تأثیر بیشتری برخوردار بوده است. ضرورت نظری انجام این وظیفه به این دلیل است که شهرداری، به‌عنوان سازمان محلی مسئول اداره امور شهر، وظیفه مدیریت مالی شهر را ازطریق اعمال روش‌ها و مکانیسم‌های توسعه اقتصادی و گسترش سرمایه‌گذاری شهری نیز بر عهده دارد تا بتواند در همین چارچوب مدیریت و تأمین مالی شهرداری را انجام دهد. درآمد ناشی از عوارض بر کالا و خدمات نیز یکی از مهم‌ترین درآمدهای پایداری شهرداری‌ها محسوب می‌شود و نقش بی‌بدیلی در تقویت این دسته از منابع بر ترکیب درآمدهای شهرداری دارد.هرچند درآمد شهرداری‌ها در سال‌های اخیر ازطریق اخذ عوارض گوناگون و دیگر منابع از رشد چشمگیری برخوردار بوده، اما هزینه‌های آن نیز افزایش یافته و امروزه دستیابی به روش‌های جدید، پیش‌بینی منابع درآمدی مطمئن و پایدار و تعدیل هزینه‌های شهرداری دغدغه اصلی مدیران و برنامه‌ریزان امور شهری محسوب می‌شود. درآمد پایدار شهرداری‌ها در کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهند 50درصد درآمد پایدار آن‌ها از محل اجاره سهم شهرداری از پروژه‌های مشارکتی تأمین می‌شود. همچنین، امروزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و عمومی در حوزه خدمات شهرداری‌ها و دولت محلی بوده و رونق و افزایش روزافزون استفاده از سرمایه‌گذاری مرهون آگاهی هرچه بیشتر پژوهشگران اقتصادی و مدیران شهری با مزایا و تبعات مثبت حاصل از سرمایه‌گذاری در تولیدات مربوط به خدمات شهری و مشارکت در پروژه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه مدیریت شهری است. سرمایه‌گذاری یکی از عناصری است که می‌تواند شهر را نجات دهد و مشکلات اقتصادی را حل کند. در ایجاد درآمدهای پایدار باید برای سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌گذار و رونق کسب‌وکار بازار اقدام شود. مشارکت بخش خصوصی در اجرای طرح‌های کلان شهری برای ایجاد مکان‌های تفریحی و توریستی، هتل، سینما و واحدهای تجاری و خدماتی می‌تواند توسعه شهری و ارائه خدمات بیشتر به شهروندان را به دنبال داشته باشد و همچنین، شهرداری‌ها را در پیشبرد اهداف توسعه شهری توانمند کند.
منابع درآمدهای پایدار می‌توانند از محل‌هایی شامل تولید انبوه گل و گیاه و نهال و گیاهان گلخانه‌ای و فروش آن‌ها با توجه به اقلیم و آب‌وهوای منطقه، اجرای طرح تفکیک زباله‌های شهری، به‌کارگیری و اجرای روش‌های جدید مکانیزه در خدمات شهری، ایجاد صنایع تبدیلی همچون بازیافت کاغذ پلاستیک و احداث کارخانه سیمان با مشارکت بانک‌ها و بخش خصوصی، افزایش بهره‌وری و نیروی کار با استفاده از ارتقای آموزش و دوره‌های بازآموزی و دقیق و توجیه اقتصادی و فنی طرح‌های خدماتی مورد نیاز شهروندان ایجاد شود.
فرمول کسب درآمد
شهرداری‌ها برای تأمین هزینه‌های خود به شیوه‌های مختلفی متوسل می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها وضع عوارض جدید یا گسترش عوارض موجود همچون عوارض نوسازی، تفکیک اراضی، تراکم و ساختمان‌ها و جریمه تغییر کاربری اراضی، جریمه افزایش تعداد طبقات ساختمان، جریمه حذف پارکینگ از ساختمان و … است. در شرایط فعلی اقتصادی باید قوانین و آیین‌نامه‌هایی برای تقسیط این عوارض تدوین شود و قانون مجزایی برای اجرایی‌کردن آن در دستور کار شهرداری‌ها قرار گیرد. با توجه به میزان اهمیت به‌روزبودن بانک اطلاعات املاک شهرداری و نقش آن در اخذ عوارض، ستادهای ممیزی به‌جای هر چهار سال می‌توانند هر سال برای ممیزی املاک و شناسایی موارد مشمول عوارض اقدام کنند. برای کمک به پایداری درآمد در شهرداری‌ها می‌توان به توسعه و گسترش نظام تاکسیرانی در سطح شهر برای ایجاد درآمدهایی مانند عوارض پروانه تاکسیرانی برای شهرداری، گسترش و توسعه فضاهای ورزشی و تفریحی با توجه به فضاهای خالی موجود و بدون استفاده در شهر برای بالابردن سرانه‌های شهری و عوارض ناشی از پروانه کسب اماکن ورزشی و تفریحی و … توجه کرد.
یکی از ردیف‌های درآمدی که در ایران و سایر کشورها وجود دارد، اعانات و دارایی‌هایی‌اند که به موجب قانون به شهرداری تعلق می‌گیرند. شهرداری با استفاده از این دارایی‌ها و در قبال ارائه خدمت شهری به دیگر نهادهای دولتی و غیردولتی می‌تواند به‌گونه‌ای عوارض دریافت کند که بهای خدمات شهری در محل ارائه خدمات پرداخت شود و محل مصرف عوارض برای پرداخت‌کنندگان نیز مشخص باشد.برای افزایش درآمد حاصل از اموال شهرداری باید به سرمایه‌گذاری در ایجاد تأسیسات تفریحی و مسکونی و گردشگری، تبدیل زمین‌های وقف به زمین‌های قابل کاربرد و استفاده بهینه از اراضی و فضاهای شهری که در اختیار شهرداری‌ها قرار دارد، توجه شود.
منبع:
شناسایی و رتبه‌بندی مهم‌ترین روش‌های تأمین درآمدی پایدار شهرداری،روح اله سهرابی، آرزو صفری،1398
