نگاهی به انتخابات از مشروطه تا امروز

در قسمت قبل خواندیم مجلس ششم شورای اسلامی از ۷ خرداد ۱۳۷۹ تا چهار سال قانون‌گذاری ایران را برعهده داشت. این مجلس یکی از جنجالی‌ترین و بحث‌برانگیزترین مجالس بعد از انقلاب بود؛ مجلسی که برخی می گویند تماما درگیر سیاسی‌کاری و دعواهای جناحی بود یا دیگرانی که می‌گویند مجلسی کارآمد در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و… بود. مجلس ششم در تاریخ ششم خرداد 1383 پایان یافت. انتخابات مجلس هفتم در تاریخ اول اسفند ۱۳۸۲ برگزار شد. هفتمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در میانه اعتراض‌ها به رد صلاحیت‌ها و استعفای گروهی از نمایندگان اصلاح طلب مجلس ششم برگزار شد. بیش از 8هزار نفر در این انتخابات نامزد شده بودند، ولی صلاحیت بیش از ۳۶۰۰ نفر توسط شورای نگهبان رد شده بود.

تاریخ انتشار: 08:43 - شنبه 1399/12/23
مدت زمان مطالعه: 3 دقیقه

اصول‌گرایان حتی قبل از مجلس هفتم بر مدار پیروزی قرار گرفته بودند. در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا که در اسفند ۱۳۸۱ برگزار شد، اصول‌گرایان پیروز میدان بودند. در شهر تهران میزان مشارکت به حدود یک‌سوم دور قبل کاهش پیدا کرد و در غیاب رای‌دهندگان طرفدار اصلاح‌طلبان، فهرست ائتلاف آبادگران ایران اسلامی به پیروزی قاطع دست یافت. آن‌ها محمود احمدی‌نژاد را به عنوان شهردار تازه تهران انتخاب کردند.
 اصلاح‌طلبان پس از سه دوره پیروزی در انتخابات‌های ریاست جمهوری هفتم، شوراهای اول و مجلس ششم، نتوانستند نتیجه مطلوبی در انتخابات شوراهای دوم اسفند ۱۳۸۱ کسب کنند. تعیین صلاحیت نمایندگان شوراها برعهده مجلس بود، بنابراین طیف وسیعی از کاندیداهای شورا که شامل اعضای احزاب اصلاح‌طلب، نهضت آزادی و ملی‌مذهبی‌ها می‌شد، برای شرکت در انتخابات تأیید صلاحیت شدند. در این دوره از انتخابات مجلس، هر دو جناح به تشکیل ائتلاف روی آوردند. جامعه روحانیت مبارز، جمعیت مؤتلفه، جمعیت ایثارگران، جامعه زینب و جمعیت زنان انقلاب اسلامی که در دوره‌های گذشته انتخابات هرکدام لیست جداگانه‌ای ارائه می‌دادند، پیش از انتخابات مجلس هفتم از ائتلاف آبادگران انقلاب اسلامی حمایت کردند. در جناح مقابل، «ائتلاف برای ایران» به ریاست حجت الاسلام محتشمی‌پور، با مشارکت برخی از اعضای مجمع روحانیون، حزب کارگزاران سازندگی، حزب همبستگی، حزب اسلامی کار، خانه کارگر، مجمع اسلامی بانوان و مجمع نیروهای خط امام تشکیل شد. اعضای جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به اصلاح‌طلبانی که در رقابت باقی مانده بودند و از کاندیداتوری انصراف ندادند خرده گرفتند. بر اساس اعلام نهایی نتیجه هفتمین دوره انتخابات مجلس در تاریخ ۷ اسفندماه توسط وزارت کشور، ۲۵ نفر از نامزدهای شهر تهران توانستند آرای لازم برای حضور در مجلس را کسب کنند که عبارت بودند از: غلامعلی حدادعادل، احمد توکلی، امیررضا خادم، سیدمحمدمهدی طباطبایی شیرازی، احمد احمدی، حسین مظفر، سعید ابوطالب، نفیسه فیاض‌بخش، محمد خوش‌چهره جمالی، عماد افروغ، داود دانش‌جعفری، علیرضا زاکانی، لاله افتخاری، فضل‌الله موسوی، فاطمه آلیا، حسین شیخ‌الاسلام، حسین نجابت، الهام امین‌زاده، عباسعلی اختری، سیدعلی ریاض، فاطمه رهبر، الیاس نادران، حمیدرضا کاتوزیان، پرویز سروری و منوچهر متکی. این در حالی بود که ۱۹ روز بعد در ۲۶ اسفندماه شورای نگهبان اعلام کرد که پس از رسیدگی به شکایات و بازشماری ۱۰۰ صندوق، ۲۹ نفر از نامزدهای شهر تهران در مرحله اول انتخابات به مجلس شورای اسلامی راه یافتند. تفاوت لیست ارائه شده توسط شورای نگهبان و لیست وزارت کشور، حضور علی عباسپور، مهدی کوچک‌زاده، حجت الاسلام مصباحی مقدم و حسین فدایی در رتبه‌های ۱۲، ۲۶، ۲۸ و ۲۹ بود.
واجدین شرایط: ۴۶ میلیون و ۳۵۱ هزار و ۳۲ نفر (بدون احتساب حوزه انتخابیه بم)
شرکت‌کنندگان: ۲۳ میلیون و ۴۳۸ هزار و ۳۰ نفر (۵۰٫۵۷درصد)
تعداد شعب اخذ رأی: ۳۹ هزار و ۸۸۵
تعداد شعب شهرها: ۲۰ هزار و ۵۴۲ (۵۲درصد)
تعداد شعب روستاها: ۱۹ هزار و ۳۴۳ (۴۸درصد)
مرحله دوم انتخابات مجلس هفتم در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۳ برگزار شد که در نتیجه رقابت زینب کدخدا و علیرضا محجوب‌فر، افراد ۳۰ ام و ۳۱ لیست منتخبین مرحله اول، هیچ کدام از شهر تهران به مجلس راه نیافتند. اما در نتیجه حضور منوچهر متکی در دولت محمود احمدی‌نژاد و انصراف او از نمایندگی مجلس و برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای در ۲۴ آذر ۱۳۸۵، سهیلا جلودار زاده و حسن غفوری فرد توانستند پا به مجلس هفتم بگذارند. به لحاظ آماری، ۱۳ زن در این دوره از مجلس به عنوان نماینده حاضر بودند. از این مجموع، شش نفر نماینده شهر تهران (آلیا، افتخاری، امین‌زاده، رهبر، فیاض‌بخش و جلودارزاده) و بقیه از شهرهای کرج (فاطمه آجرلو)، اصفهان (نیره اخوان)، زنجان (رفعت بیات)، رشت (هاجر تحریری نیک‌صفت)، تبریز (عشرت شایق)، مشهد (عفت شریعتی) و خلخال (مهرانگیز مروتی) بودند. در این مجلس از شهر تهران
 ۴ و در کل ۴۳ نماینده روحانی توانستند به مجلس راه یابند. از مصوبات جنجالی مجلس هفتم که در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد انجام شد طرح سهمیه‌بندی بنزین و تثبیت قیمت‌ها بود که با انتقادات بسیاری رو به‌رو شد. مجلس فوق در تاریخ 6 خرداد 1387 به کار خود پایان داد.