در این صفحه «میراث و گردشگری»به ناچار باید بگوییم در این حوزه چه می‌توانیم بکنیم.
پیشنهاد اولم،«مطالعه تاریخ» است. پایه و جانمایه گردشگری فرهنگی، تاریخ است. بدون درک درست تاریخ و اینکه هر بنا و اشیا در چه دورانی و به دست چه مردمانی درست شده و متعلق به چند صدسال پیش است، ما از آن بنا یا عمارت چه می‌فهمیم؟ ما تا نفهمیم که دوران سلجوقیان چه خصوصیاتی داشته و چگونه به وجود آمده و چه پادشاهانی داشته است، نیز ندانیم که حدود و ثغور این امپراطوری از کجا تا کجا بوده است، هیچ نخواهیم فهمید که مثلا چرا مسجد جامع اصفهان این قدر وسیع و بزرگ با ایوان‌های غول‌آسا و حیاطی پهن ایجاد شده است. بی‌گمان اگر کسی شمایی هر چند کلی از «خط تاریخ» ایران نداشته باشد و این خط را در ذهن خویش ترسیم نکرده باشد و نداند اول صفویه بودند یا قاجاریه یا سلاجقه، نمی‌تواند درک درست و کاملی از ابنیه تاریخی کشور داشته باشد. اگر این موضوع را قبول دارید، پیشنهادهای کتاب را بررسی می‌کنیم. «انتشارات سمت» ایجاد شد تا برای دانشگاه‌ها کتاب درسی تولید کند. تاکنون حدود ده‌پانزده جلد کتاب در حوزه تاریخ ایران تهیه و چاپ کرده است. تقریبا هر سلسله را به کسی از خبرگان کشور داده است تا تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن سلسله را بنویسند و کتابی «دانشگاهی» برای آن تولید کنند. عصر مغول را به سرکار خانم شیرین بیانی داد و صفویه را به عبدالحسین نوایی و عصر پهلوی را به داریوش رحمانیان و به همین ترتیب کسانی که این کتاب‌ها را نوشته اند هر یک اهلیت این کار را داشته اند. به نظر من مطالعه این دوره کتاب‌های تاریخی به درک روشنی از کل تاریخ ایران کمک می‌کند؛ به‌خصوص اینکه نثر این کتاب‌ها و سندیت و اعتبار آنها از فیلتر چندین داور مختلف گذشته و تأییدیه گرفته است. البته «انتشارات دانشگاه پیام‌نور» هم مشابه این کار را انجام داده است، اما به اعتبار کتاب‌های سمت نمی‌رسند. از یاد نبریم که نویسندگان این کتاب‌ها فقط به تاریخ سیاسی و رفت‌وآمد پادشاهان التفات نداشته، بلکه اوضاع اجتماعی و فرهنگی آن دوره را نیز مورد مداقه و بازنویسی قرار داده‌اند. برای آنهایی که حوصله خرید این همه کتاب را ندارند و می‌خواهند در یک جلد همه چیز خلاصه شود، کتاب «روزگاران» اثر دکتر عبدالحسین زرین‌کوب پیشنهاد می‌شود که تاریخ ایران را از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی بررسی کرده است. برای مردم اصفهان که شهر خویش را حاصل دسترنج صفویه می‌دانند و بیش از آن قصد ندارند این طرف و آن طرف را بگردند نیز کتاب «ایران عصر صفوی» اثر ارزشمند «راجر سیوری» را مناسب می‌دانم. دومین پیشنهاد، خواندن «کتاب‌های گردشگری ایران» است. اگر کسی بخواهد یک «آمایش» سرزمینی در کل کشور انجام دهد و مجموعه‌ای از نقاط دیدنی و گردشگری ایران را ببیند من به او مجموعه کتاب‌هایی را که تحت عنوان «راهنمای جامع ایرانگردی استان…» توسط نشر «ایرانگردان» و با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌در دهه هفتاد به چاپ رسیدند، معرفی می‌کنم. این 28 جلد کتاب که توسط «حسن زنده دل» و همکارانش به شکلی نفیس از استان‌های کشور تهیه شدند، می‌توانند منبعی ارزشمند در این رابطه باشند. از یاد نبریم که در اواسط دهه هفتاد موضوع گردشگری کم‌کم در کشور در حال شکل‌گیری و تأسیس بود. به همین خاطر «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» که آن روز زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار داشت، دست به ابتکار جالبی زد. این سازمان از حسن زنده دل کمک خواست، کسی که خودش در مقدمه کتاب‌ها اذعان دارد از نوجوانی به سفر کردن علاقه داشته است، اما «جز تجربه‌های به ندرت مکتوب دیگران و نقشه‌های پراکنده این و آن، راهنمایی نیافتم. در خلال سال‌های طولانی سفر به شهرها و روستاهای ایران و دیگر کشورها و در پرتو دانش‌اندوزی در رشته‌های جغرافیا، جامعه‌شناسی، شهرسازی و برنامه‌ریزی منطقه‌ای جهانگردی، بیش از پیش به عظمت میراث تاریخی، فرهنگی، هنری و زیبایی‌های طبیعی ایران پی بردم و به فکر تهیه راهنمایی افتادم که مردم مهربان ایران و جهانگردان خارجی را از پرس و جوی فراوان در سفر بی‌نیاز کند و آنان را با میراث افتخارآمیز این مرز و بوم آشناتر سازد»؛ از این نگاه شخصی که بگذریم حسن زنده‌دل ضرورت تهیه این دست کتاب‌ها را چنین دیده است «در حالی که رویکرد کشور به استانداردهای صنعت جهانگردی به آرامی در حال شکل‌گیری و تکامل است، ضرورت انتشار کتاب‌های راهنمای جامع ایرانگردی که یکی از الزامات اساسی و مورد نیاز توسعه ادبیات این صنعت است، نباید نادیده گرفته شود.» او می‌گوید که این کتاب‌ها را در طی 12 سال سفر و تلاش و کوشش علمی و عملی تهیه و به دست انتشار داده است. درباره محتوای کتاب‌ها بهتر است به سراغ یک مقدمه دیگر این کتاب‌ها برویم که توسط «محمد معزالدین»، رئیس سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت نوشته شده است. او در معرفی این مجموعه کتاب‌ها می‌گوید «در هر کتاب این مجموعه، ویژگی‌های عمومی‌جغرافیایی، تاریخی، اجتماعی، اقتصادی هر استان همراه با توصیف جاذبه‌های طبیعی، باستانی، تاریخی، زیارتی، فرهنگی و سایر اطلاعات مورد نیاز جهانگردان، از جمله نشانی آثار دیدنی و شماره تلفن‌های ضروری بیان شده است. همچنین هر کتاب با تصویرهایی از آثار تاریخی و طبیعی و نقشه‌های راهنمای زینت‌یافته و فشرده از مطالب آن به زبان‌های عربی و انگلیسی برای استفاده ایرانگردان خارجی چاپ شده است.»
پس اگر کسی دوست دارد در این روزهای تنهایی و تأمل، گشتی در کل کشور بزند و آثار تاریخی و طبیعی کل استان‌های کشور را بررسی کند، کتابی که پیشنهاد می‌کنم همین مجموعه بیست و هشت جلدی است که البته نمی‌دانم چاپ جدید آن در بازار موجود است یا اینکه باید از کتابخانه‌ها سراغ آنها را گرفت. برای این روزها که بیرون رفتن از خانه اشکال دارد، یکی از بهترین راه‌های خرید کتاب از طریق پست است. انتشارات «مهکامه» بزرگ‌ترین نشری اســـت که در زمیـنـه گـردشـگـری مشـغـول فعالیت است.
این کتاب‌ها در سـایـت مهکامه معرفی شده و می‌توانید با توجه به علایق خود کتابی را انتخاب کرده که به صورت اینترنتی خریداری کنید. این را هم بگویم که این روزها کتاب‌هایش تخفیف خورده‌اند.
سیر جهان در روزگار بی‌سفری
یک ویروس کوچک جهان را به‌هم ریخته و در این میان گردشگری بد سرنوشتی یافته است. عظمت تخت‌جمشید و بناهای ایتالیا، جذابیت پارک‌های آلمان، جنگل‌های جنوب شرق آسیا، تاج محل هند، همه و همه بازیچه همین ویروس کوچک شده اند. چه باید کرد؟ فعلا باید در خانه ماند. اما برای درخانه ماندن چه برنامه‌ای داریم؟ از دیرباز بسیاری از فیلسوفانی که در باب زندگی اندیشیده‌اند، تلاش کرده‌اند تا به ما مهارت وشناخت لازم را بدهند تا چگونگی گذران تنهایی و باخود بودن را تمرین کنیم . این روزها فرصتی است تا به خود یاد بدهیم چگونه به دور از دیگران و در تنهایی خویش زیستن را معنادار کنیم. اگرچه بیشتر این فیلسوفان درخود سفر کردن و درخویش جُستن را پیشنهاد داده‌اند، همان که «سیر انفس» می‌گویند، اما ما در اینجا به اقتضای این صفحه می‌خواهیم «سیر آفاق» را پیشنهاد کنیم. سفر به دنیای پهناور و نایافته خارج از درون.
-
اصفهان زیبا
اصفهان زیبا
آرشیو کامل روزنامه
دوره ژورنالیسم سینمایی
