زویا خاچاطور، رئیس کارگروه پروژه تأسیس گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو درباره شکل گیری ایده تأسیس این گنجینه موسیقی می‌گوید: «دلایل متفاوتی منجر به شکلگیری این گنجینه شد. دلایلی که زمینه‌های فرهنگی هنری، اقتصادی و گردشگری داشتند. محل کنونی گنجینه موسیقی از سال 2004 به مدت هفده سال محل تمرین دو گروه معروف و بین‌المللی کر به نام‌های “کمیتاس” و “داتو” بود، اما مکانی برای اجرای این دو گروه وجود نداشت. بنابراین این مرکز تأسیس شد تا موقعیتی باشد تا هم این دو گروه به اجرای خصوصی بپردازند و هم مخاطبین بیش از پیش با فعالیت‌های این گروه‌ها آشنا شوند. از طرف دیگر در سال‌های 97 و 98 به نسبت 40 سال اخیر بیشترین توریست خارجی به اصفهان آمدند و در پی آن موجی برای خرید و فروش خانه‌های قدیمی و تغییر کاربری آن‌ها به خانه‌های بوم‌گردی و اقامتگاه‌های سنتی شکل گرفت. شورای خلیفه‌گری هم با بررسی شرایط تصمیم گرفت که در این مسیر قدمی بردارد و با بازسازی و مرمت ساختمانی که زمانی محلی برای نگهداری کودکان بی‌سرپرست بود گنجینه موسیقی ارامنه را تأسیس کند.»
او ادامه می‌دهد: «به دلیل حضور در معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی همیشه با این مسئله روبرو بودم که در ایران و به خصوص در اصفهان برنامه‌ای شبانه برای توریست‌ها وجود ندارد و وقتی اماکن تاریخی تعطیل می‌شوند توریست‌ها باید ساعات باقی‌مانده شب را در هتل بمانند. از این منظر هم ما به دنبال تأسیس مرکزی بودیم تا توریست‌های خارجی در ساعات شب که برنامه‌ای در شهر وجود ندارد به دیدن گنجینه بپردازند و به تماشای اجرای کلیسایی بنشینند.»
خاچاطور با اشاره به اینکه ارامنه نقش مهمی در موسیقی ایران داشتند از ضرورت شکلگیری این گنجینه صحبت می‌کند: «از بررسی تاریخ هنر موسیقی برمی‌آید ارامنه نقش بسزایی در گسترش موسیقی مدرن و ورود موسیقی کلاسیک جهان به ایران داشتند. در واقع ارامنه به‌دلیل سفرهای بسیار و نگاه وسیع خود توانسته‌اند آنچه در عرصه موسیقی جهان در حال رخ دادن بود را در ۴۰۰ سال پیش تا کنون به ایران آورده و با مردم کشورشان، ایران، سهیم شوند. هنرمندان موسیقی ارمنه از بنیان‌گذاران و مشارکت‌کنندگان مهم موسیقی پاپ ایران نیز محسوب می‌شوند. این ستارگان موسیقی فارغ از زادگاهشان در سراسر ایران آثار ماندگاری خلق کرده‌اند. ارامنه در کنار اجرا، تدریس و جمع‌آوری موسیقی فولکلور ایرانی، در شاخه‌های دیگر این هنر مانند ساخت سازهای ارزشمند و یا تربیت اساتید ارزشمند هنر موسیقی همچون “هوانس آبکاریان” معروف به “یحیی” نیز نقش چشم‌گیری داشته و خدمات ارزنده‌ای به موسیقی ایران ارائه کرده‌اند. بنابراین تأسیس “گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو” برای دوستداران موسیقی و جامعه ارمنی نه فقط لازم، حتی می‌توان گفت ضروری به نظر می‌رسد.»
او می‌افزاید: «با توجه به نکات ذکر شده و نقش ارامنه در ادامه حیات فرهنگی و تمدنی مردم ایران و به‌ویژه اصفهان، از اهداف شکلگیری گنجینه موسیقی جلفای اصفهان و همچنین مرکز موسیقی ارمنیان در جلفای اصفهان می‌توان به گسترش صنعت گردشگری در اصفهان به خصوص جلفای نو، معرفی دقیق و مدون تاریخ موسیقی ارمنیان، معرفی نقش موسیقی در فرهنگ ارمنیان جلفای نو، معرفی نقش و تأثیر موسیقی در مراسم مذهبی ارمنیان، تعریف کارکرد جدید و مناسب برای بناهای قدیمی جلفا به‌منظور حفاظت از این بناهای ارزشمند تاریخی و ایجاد مکانی مناسب برای پژوهش تخصصی در زمینه هنر موسیقی اشاره کرد.»
مدیر گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو به پیشینه ساختمان کنونی این گنجینه موسیقی هم اشاره می‌کند: «این ساختمان از سال ۱۹۵۸ توسط خانم خیّری با نام «یغی سابت» خریداری شده و در اختیار شورای خلیفه‌گری ارامنه اصفهان قرار گرفته بود تا از بچه‌های بی سرپرست و بدسرپرست مراقبت شود. این ساختمان تا سال ۲۰۰۴ با همین کاربری فعالیتش را ادامه می‌داد تا اینکه از آن به بعد به مدت هفده سال و با وجود نامناسب بودن برای فعالیت موسیقی به محل تمرین گروه‌های کر و همچنین برگزاری کلاس‌های موسیقی ارامنه، تبدیل شد و حالا هم در شکل و ساختاری تازه به گنجینه موسیقی تبدیل شده است»
او تمرکز بر میراث ناملموس را رویکرد اصلی این گنجینه می‌داند: «موزه ما برخلاف موزه‌های دیگر در ایران شیءمحور نیست و رویکردی موضوع محور دارد. گنجینه ما به نسبت موزه موسیقی ایران و موزه موسیقی اصفهان که سازهای بسیاری را در خودشان جای داده‌اند آنچنان از اشیاء و سازهای موسیقی برخوردار نیست. به‌همین‌خاطر رویکرد موضوع محور رویکرد مناسب‌تری برای شکلگیری گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو بود. درواقع کار ما برای تأسیس این گنجینه اقدام شجاعانه‌ای بود و این حقیقت را اثبات کرد که می‌توان با داشته‌ها و میراث ناملموس هم گنجینه‌ای را فراهم کرد. هدف ما نشان دادن نقش موسیقی در زندگی است. اینکه موسیقی در آداب و رسوم مسیحیت چه نقشی داشته و در آیین‌های مختلف مسیحیت چه سازهایی نواخته می‌شده است. این نزدیکی به جریان زندگی مسئله‌ای است که در بخش دیگری از موزه در نظر گرفته شده است. تجربه نواختن ساز در این موزه اتفاق تازه‌ای است که در موزه‌های مشابه امکان آن وجود ندارد. به احتمال فراوان هیچ کسی در زندگی‌اش نمی‌تواند یک ناقوس را به صدا درآورد اما در این مجموعه سه ناقوس وجود دارد تا گردشگران ناقوس را به صدا درآورند و از این اتفاق حس خوبی را تجربه کنند.»
او درباره بخش‌های مختلف این موزه هم می‌گوید: «در این مجموعه سه سالن نمایش وجود دارد. همچنین کارگاهی برای سازسازی در نظرگرفته شده است. دیگر بخش گنجینه سالن اجرا است که فعالیتش را بعد از اتمام دوران اپیدمی کرونا آغاز می‌کند. کلاسی را هم برای برگزاری مسترکلاس‌های موسیقی اختصاص دادیم و همچنین کتابخانه صوتی مجموعه هم در امر پژوهش به پژوهشگران موسیقی یاری می‌رساند. اختصاص چند اتاق مجموعه برای فروش صنایع‌دستی و آلات موسیقی هم برنامه‌ای دیگر است که در آینده نزدیک به دنبال تحقق آن هستیم.»
این فعال فرهنگی درباره استفاده ازعنوان گنجینه به‌جای موزه برای نامگذاری این مجموعه هم نکاتی را بیان می‌کند: «”گنجینه” واژه‌ای فارسی است و به نظرمان رسید که انتخاب آن به‌جای موزه می‌تواند اتفاق بهتری تلقی شود. همچنین این مفهوم را برساند که در این محل گنج‌های موسیقی ارامنه به نمایش گذاشته شده است. علاوه‌براینکه در محله جلفا موزه‌ای با نام موزه موسیقی اصفهان وجود دارد و انتخاب گنجینه می‌تواند باعث عدم تداخل و جلوگیری از پیش آمدن مشکلات برای بازدیدکنندگان و شهروندان باشد.»
