تعطیلی اصناف خطرناک مثل خشک‌سالی

سال گذشته در آستانه نخستین موج کرونا، کمپین‌های مردمی به راه افتاد تا مالکان اجاره یکی دوماه اصناف را ببخشند؛ ولی امسال مشاهده‌های میدانی از افزایش سنگین اجاره‌بهای املاک تجاری حکایت دارد. اگر مالک اجاره را افزایش ندهد یا حتی دریافت نکند، اصناف اصفهانی از ابتدای سال کاسبی نکرده‌اند. آن‌ها انسانند و مخارج زندگی دارند. وضعیت امروز اصناف اصفهان شبیه خانواده کارمندی است که دو ماه حقوق نگرفته است! مانند کشاورزانی که حقابه آن‌ها مشخص نیست، راه کشاورزی و تمام راه‌های کسب درآمد آن‌ها بسته شده و باید زندگی کنند.
وضعیت مشخص است؛ بازار اصفهان روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد و سنگینی ضرروزیان کرونا استخوان‌های مشاغل خرد را درهم می‌شکند. در این میان هیچ حمایتی از آن‌ها نشد: نه اقساط بانکی به تعویق افتاد و نه وام بدون بهره یا کم‌بهره‌ای به بازاریان رسید. از حمایت‌های بیمه‌ای و مالیاتی هم خبری نیست. درنتیجه امروز کاسب تنهاست و این تنهایی شاید ادامه‌دار باشد. از لحاظ اقتصادی ضربه سنگینی به مشاغل خرد وارد شد و این ضربه بخش‌های مختلف اقتصاد استان را دربر خواهد گرفت.
بیکاری نخستین نتیجه تعطیلات کرونایی خواهد بود؛ همین امروز هم آمار مختلفی از ورشکستی اصناف منتشر می‌شود. فقط کافی است چند دقیقه در سیتی‌سنتر قدم بزنید تا ببینید چه تعداد از فروشگاه‌ها یا غذاخوری‌هایی که سال‌ها با تعدادی کارگر کار می‌کردند، حالا تعطیل شده‌اند. در بهترین حالت ممکن اگر فروشگاه‌داران به سختی از موقعیت حساس کنونی عبور کنند، جمعیت بالایی از جوانان فروشنده ماه‌هاست کار خود را از دست داده‌اند.
با شیوع ویروس کرونا مغازه‌داران دیگر مانند قبل تمایلی برای استخدام فروشنده نداشتند و تقاضا برای کارگر در این بخش از بین رفت. اگرچه حقوق فروشنده‌ها زیاد نبود ومزایای خاصی نداشتند، فروشندگی شغل دوم در خانواده‌های زیادی بود و حذف آن (مستقیم و غیر مستقیم) بر خانواده‌ها و بخش‌های دیگر اقتصاد استان اثرگذار است.
بیکاری فقط یکی از آثار تعطیلی اصناف خواهد بود و کاسبان حالا باید با اقساط عقب‌افتاده و چک‌های برگشتی دست‌وپنجه نرم کنند. از طرفی، بیکاری اصناف برای دولت نیز هزینه‌بر است؛ زیرا سیاست‌های گردش پول و دریافت مالیات به مشکل بر می‌خورد. از همه مهم‌تر تعطیلی اصناف به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تولید ملی اثر منفی می‌گذارد.
حذف درآمد بخشی از جامعه تقاضا را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. در یک مثال ساده اگر جیب کاسب پرپول باشد، بیشتر هزینه می‌کند؛ ولی با جیب خالی مجبور است بخشی از هزینه‌های خود را کاهش دهد. بعضی از اقتصاددانان عقیده دارند تعطیلی‌های مداوم امروز اصناف چند سال بعد بر اقتصاد استان اثرگذار خواهد بود؛ به‌هرحال مشخص است که تعطیلی اصناف یک معضل بزرگ اقتصادی برای استان خواهد بود.
استانداران آینده در کنار مشکلاتی مانند سد خالی از آب، باید با رودخانه بیکاران دست‌وپنجه نرم کنند. البته سیاست‌مداران می‌دانند تعطیلی‌های مداوم به ضرر آن‌ها تمام خواهد شد؛ ولی آمار رو به رشد کرونا اجازه تصمیم دیگری را نمی‌دهد.
 مدیریت این وضعیت در شرایط حال حاضر به کار دشواری تبدیل شده است: از یک طرف آمار کرونا بالاست و از طرف دیگر، اصناف توان ادامه تعطیلی را ندارند؛ ولی اگر امروز از اصناف حمایت منطقی نشود، فردا کنترل اقتصاد استان کار دشواری خواهد بود.
امروز استانداری یا ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌توانند در ساده‌ترین حالت ممکن با صدور بخش‌نامه‌ای در مقابل افزایش اجاره مغازه‌ها بایستند یا دست‌کم در مدت تعطیلات از فروشگاه‌داران قبوض آب و برق دریافت نشود؛ اما تا کنون هیچ حمایتی از بازاریان نشده‌است؛ این در حالی است که هم در سطح کشور و هم در استان، سیاست‌مداران اهرم‌های مالی خوبی برای حمایت از کاسب در اختیار دارند.
کاسب تنهاست و اگر امروز سیاست‌مداران به فکر حمایت‌های واقعی نباشند، فردا باید هزینه سنگین‌تری بپردازند؛ دقیقا شبیه منابع آبی است که اگر سال‌ها قبل به شکل دیگری مدیریت می‌شد، امروز فلات مرکزی ایران در بحران کم‌آبی فرو نمی‌رفت. تعطیلی‌های بازار و بیکاری اصناف نیز این پتانسیل را دارد تا مانند یک خشک‌سالی روی سر اقتصاد ایران و اصفهان خراب شود: امروز تجمع کشاورزان و شاید اگر حمایتی صورت نگیرد فردا کاسب‌ها؛ پس تا دیر نشده باید نه در حرف، بلکه در عمل بازار حمایت شود.