اطلس «جنت نصف‌جهان» اثری بی‌نظیر برای ناژوان

در حال حاضرمحدوده طرح ناژوان 1200 هکتار وسعت دارد که متشکل از رودخانه و 10 مادی سرچشمه گرفته از آن، اراضی کشاورزی و عرصه‌های جنگلی است که از این مساحت، حدود یک‌چهارم آن یعنی 300 هکتار مربوط به فضاهای عمومی و زیر نظر مدیریت شهری است که شامل بوستان‌ها (پارک‌ها) و تفریحگاه‌ها و معابر یا مکان‌هایی است که فضای سبز نامیده می‌شود. همچنین حدود سه‌چهارم آن یا 900 هکتار نیز در مالکیت بخش خصوصی یا صاحبان اراضی است.

این طرح که با عنوان «طرح سامان‌دهی ناژوان» است نه تنها بخشی از اراضی ناژوان بلکه سایر محله‌ها یا روستاها و مناطقی دیگر از دستگرد، نصرآباد، قائمیه (دنبه)، زهران، آشنستان، باغ زیار و جلالان را نیز در بر می‌گیرد. موقعیت فوق‌العاده ناژوان، وجود مزارع و باغ‌ها و جریان آب رودخانه همواره و همیشه فضایی دل‌انگیز را در آن ایجاد کرده است. وجود چشمه‌سارها و انهار خصوصا در محوطه‌ای که فضاهایی مانند آسیاب و چند باغ از جمله باغ معروف به قالیباف‌ها در آن واقع شده است بسیار جذاب و دل‌پذیر است.
مادی فرشادی و نهر حاجی، باغ‌هایی با درختان زردالو، شلیل، هلو و مزارع برنج و صیفی‌جات از جمله هویج، جایگاه خاصی را به این ناحیه در بین دیگر مناطق شهر و اطراف شهر بخشیده است. «جنت نصف‌جهان» نام اطلس شماره 2 ناژوان است که نگاهی به پیشینه محله‌های منطقه ناژوان و این نگین زمردین شهر اصفهان دارد. نگارش مکتوب هویت تاریخی، وجه تسمیه، مشاهیر و نمادهای هویتی محله‌های 9 گانه منطقه ناژوان اثر ارزشمند و قابل توجه دیگری از مجموعه ناژوان است که به واسطه فرصت به وجود آمده در دوره کرونا گردآوری شده است.
هدف از تألیف و تدوین این کتاب، توجه به هویت قابل اعتنای تاریخی‌فرهنگی و قدمت آن و توجه به آثار و ابنیه فوق‌العاده‌ای است که در کنار حفظ طبیعت زیبا و وصف‌ناپذیر این محله‌ها وجود دارد. توجه به حفظ، ترمیم و بقای این مجموعه در کنار فضاهای گردشگری نیز بسیار اهمیت دارد. مطالب این کتاب که به کوشش استاد برجسته تاریخ اصفهان‌شناسی دکتر محمدحسین ریاحی تکمیل شده، تاکنون در هیچ کتاب و مرجعی گردآوری و منتشر نشده است. برای تدوین و نگارش این کتاب بیش از 60 ساعت مصاحبه با معتمدان و مطلعان از محله‌های ناژوان انجام و بیش از 50 کتاب مرجع تاریخی بررسی شده است.
در این کتاب که به معرفی شخصیت‌ها و عمارت‌های تاریخی محله‌ها نیز می‌پردازد، از اسناد رسمی ثبت‌شده در موزه تاریخ اسناد استفاده شده است. متأسفانه به واسطه وسعت و زیبایی طبیعت بکر ناژوان، تاریخ محله‌های این منطقه طی سال‌های سال مغفول مانده و در محله‌هایی همانند آشنستان یا ناژوان قدیم که مهد آبادانی و رونق شهر اصفهان در قرون گذشته بوده‌اند هیچ سند، اثر یا علائم تاریخی یافت نمی‌شود.
جایگاه تاریخی و جغرافیایی مناطق یا محله‌هایی که امروزه تحت عنوان محدوده سامان‌دهی ناژوان نامیده می‌شود نیز برای اصفهان از جهات متعدد مورد توجه بوده و هست. تعدادی از این محله‌ها در حوزه قلمرو ماربین و برخی در بلوک جی (برزرود) واقع شده‌اند.
 مثلا آشنستان، زهران، ناژوان و نصرآباد جزئی از ماربین محسوب شده‌اند و تعدادی روستاها یا محله‌هایی از جمله دستگرد خیار و دنبه (قائمیه) و حوالی آن‌ها بخشی از بررزود جی به حساب آمده‌اند که همه این به اصطلاح بلوک، اهمیت خاصی در تاریخ گذشته اصفهان دارند و البته در تبیین و بررسی هر کدام از آن‌ها مطالبی در این کتاب ذکر شده است. دراین کتاب سعی بر آن شده است با ترسیمی ولو کوتاه و مختصر به موقعیت، جایگاه وجه تسمیه، جغرافیای تاریخی و طبیعی، آثار و ابنیه، باغ‌ها و بوستان‌ها و مادی‌ها، مشاهیر و رجال و برخی مطالب مربوط به این محدوده که از مطلوب‌ترین نواحی اصفهان است اشاره و به جز ناژوان به دستگرد خیار، نصرآباد، قائمیه (دنبه) زهران، آشنستان، جلالان و باغ زیار هم پرداخته شده است. «جنت نصف‌جهان» از محله‌هایی سخن دارد که در ایامی نه چندان دور دل‌پذیری فضاهای طبیعی و زیباترین مناطق و منازل ایران زمین را تداعی می‌کند. برخلاف شکوه طبیعت و تجلی آیات الهی در آن، حتی در گذشته‌های نزدیک هر کدام از این محله‌ها در محصول‌ها، ثمره‌ها و طراوت نمونه بوده‌اند. این اثر در کنار سایر آثار تولید شده در حوزه ارتباطات و گردشگری ناژوان در مراسمی با حضور علیرضا نصر اصفهانی رئیس شورای اسلامی شهر و قدرت‌اله نوروزی شهردار اصفهان در اسفند 1399 رونمایی شد.