این شهرک‌ها عموما در مناطق خوش‌آب‌وهوا و به‌منظور فراهم‌کردن بسترهای لازم برای گذران اوقات فراغت ساکنان کلان‌شهرها احداث می‌شوند. احداث شاهین‌شهر در شمال اصفهان به‌منظور جذب بخشی از جمعیت شهر اصفهان، فولادشهر در غرب برای اسکان شاغلان کارخانه عظیم ذوب‌آهن و صنایع وابسته به آن و شهرک تفریحی چادگان در جنوب غربی نیز نمونه‌ای از شهرک‌های تفریحی و گردشگری است که عموما جهت بهره‌برداری ساکنان کلان‌شهر اصفهان احداث شده‌اند.
ردپای شهرک‌سازی در برنامه جامع اصفهان دهه 60
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در سال 1365 طرح جامع منطقه اصفهان که محدوده‌ای فراتر از شهرستان اصفهان را پوشش می‌دهد تهیه و در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به تصویب رسید. در این طرح پیش‌بینی‌شده که جمعیت شهر اصفهان تا سقف ثابتی حدود یک‌ونیم تا دو میلیون نفر باقی بماند و از بارگذاری بیشتر در آن خودداری شود؛ زیرا ظرفیت‌های زیست‌محیطی شهر اصفهان محدود بوده و بارگذاری بیشتر جمعیت به ساختار حساس و تاریخی آن آسیب می‌رساند. در مقابل چند شهرک اقماری در پیرامون آن شامل شاهین‌شهر، سپاهان‌شهر، بهارستان، فولادشهر و علامه مجلسی در نظر گرفته شد تا سرریز جمعیت شهر اصفهان را جذب کنند. این طرح اگرچه تا حدودی به اهداف اولیه موردنظر دست یافت؛ ولی آمار و ارقام پیش‌بینی‌شده در آن عجالتا با واقعیت‌های موجود فاصله قابل‌توجهی دارد. مثلا قرار بود شهر بهارستان در یک افق بیست تا سی ساله به جمعیت 300 هزار نفر برسد که در حال حاضر جمعیتی کمتر از یک‌صد هزار نفر دارد.
شهرک‌سازی موفق، مشروط به همکاری همه نهادهاست
اصولا شهرک‌ها موقعی به اهداف موردنظر دست خواهند یافت که مجموعه‌ای از سازمان‌ها، اداره‌ها و نهادهای خدمات‌رسان با این طرح همکاری کرده و با تأمین زیرساخت‌های لازم اعم از خدمات روبنایی و زیربنایی زمینه‌های لازم را برای اسکان جمعیت در آن‌ها فراهم کنند. از سوی دیگر، تأمین زمینه‌های اشتغال در شهرک‌های اقماری برای جلب و جذب ساکنان آن‌ها ضروری است تا این شهرک‌ها به‌مرور به کانون‌های زیستی مستقل و پویا تبدیل شوند. ازآنجاکه تأمین خدمات زیربنایی و روبنایی بسیار پرهزینه است، تأمین این خدمات در شهرک‌های اقماری اصفهان به‌کندی بسیار صورت گرفت؛ زیرا ازیک‌طرف امکانات مالی دولت‌ها محدود بود و از طرف دیگر ساکنان این شهرک‌ها که عموما از اقشار متوسط به لحاظ اقتصادی هستند، قادر به پرداخت هزینه‌های سنگین برای تأمین خدمات نبوده و نیستند. به همین دلیل رشد جمعیت در این شهرک‌ها هنوز تا رسیدن به حد موردنظر فاصله دارد.
باید برای سکونت در شهرک‌ها ایجاد انگیزه شود
در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت برنامه‌ریزی برای احداث شهرهای اقماری در پیرامون اصفهان قطعا ضروری و تا حدودی نیز در عمل موفق بوده است؛ ولی باید تلاش کرد تا اهداف طرح جامع منطقه اصفهان در خصوص این شهرک‌ها طبق پیش‌بینی‌های اولیه محقق شود. تأمین خدمات روبنایی و زیربنایی موردنیاز، تأمین دسترسی آسان و مطمئن به شهر اصفهان (مثل احداث مترو و…) و ایجاد زمینه‌های اشتغال و… فاکتورهای مهمی هستند که می‌توانند انگیزه‌های لازم را برای سکونت در این شهرک ارتقا بخشند. دراین‌صورت شاید اقشار قابل‌توجهی از شهروندان انگیزه پیدا کنند به‌جای خرید یک خانه کوچک و گران‌قیمت در شهر اصفهان به شهرهای اقماری بروند و با هزینه‌ای کمتر خانه بزرگ‌تری را برای اسکان خود خریداری کنند.
در پایان لازم به تأکید است که پویا و فعال‌شدن شهرک‌های اقماری قطعا به نفع شهر تاریخی اصفهان است و اجازه می‌دهد این شهر تاریخی با حفظ شاکله و ساختار زیبای خود مورد بهره‌برداری نسل‌های آینده نیز قرار گیرد.
