قراردادهای گذر فرهنگی پنج‌ساله است
سعید سهرابی مدیر پروژه‌های چهارباغ درباره مکان اختصاص داده‌شده به موزه موسیقی می‌گوید: «بخشی از گذر فرهنگی چهارباغ واقع در زیرزمین سرای قزلباش جزو مجموعه عمارت هشت‌بهشت به این موزه موسیقی اختصاص داده خواهد شد که نزدیک به چهارصد متر است و مصوبات آن گرفته‌شده و در شرف قرارداد است.» او می‌افزاید: «من از همان روزهای اول که در چهارباغ عهده‌دار مسئولیت شدم خیلی علاقه‌مند بودم که یکی دو موزه در چهارباغ شکل بگیرد؛ چراکه نام این قسمت را گذر فرهنگی گذاشته‌ایم و مردم باید کارکردهای فرهنگی چهارباغ را ببینند و اصلا هدف ما و شورای شهر این موضوع نبوده که در چهارباغ صرفا یک پیاده‌رو یا سنگفرش انجام شود؛ بر همین اساس اولین بار زمانی که هنوز کرونا وجود نداشت، کمیسیون فرهنگی شورای شهر از موزه موسیقی بازدید کردند و حتی آن زمان هم به مسئولان این موزه گفتم که چنین مکانی در چهارباغ وجود دارد؛ اما آن زمان خیلی تمایل نداشتند، چون امکان داشت مخاطبان خارجی خود را از دست بدهند.»
سهرابی تصریح می‌کند: «ما علی‌رغم اینکه درخواست‌های بسیاری برای استفاده از گذر فرهنگی چهارباغ داشتیم، خیلی با حساسیت و ظرافت توانمندی‌های پیشنهادهای موجود را بررسی می‌کردیم و دوباره به ذهنمان رسید که با موزه موسیقی صحبت کنیم. این گفت‌وگو در ابتدا به‌صورت تلفنی و بعد جلسه‌ای به‌صورت حضوری برگزار شد و خیلی استقبال کردند.آن زمان من متوجه شدم اتفاقا از نظر مکان مشکل پیدا کرده‌اند و مالک فشار می‌آورد که اجاره مکان فعلی موزه باید افزایش پیدا کند؛ درحالی‌که موزه به دلیل شرایط کرونا و تعطیلی‌های پیاپی نمی‌توانست از عهده این خواسته بربیاید و به همین دلیل مسئولان موزه موسیقی از پیشنهاد ما استقبال کردند و این موضوع در کمیته شش‌نفره چهارباغ که مرکب از سه نفر از اعضای شورای شهر، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر، دو نفر از معاونان شهردار بود، مطرح شد و از آقای شکرانی نیز دعوت کردیم در جلسه حاضر باشند. به‌این‌ترتیب مصوب شد فضایی در گذر فرهنگی در اختیار موزه موسیقی قرار بگیرد. خدا را شکر دوستان ما در این موضوع جلوتر حرکت کردند؛ یعنی ما به دنبال این نبودیم که یک فرد یا مجموعه با مشکل مواجه شود و بعد به سراغ او برویم و فکر می‌کنم این‌یک نکته مثبت برای ما بود.»
مدیر پروژه‌های چهارباغ درباره مدت اجاره گذر فرهنگی نیز می‌گوید: «قراردادهای واحدهای گذر فرهنگی چهارباغ طبق مصوبه شورای شهر پنج‌ساله است که دو سال اول به‌صورت رایگان، یک سال و نیم بعد نیم‌بها و یک سال و نیم آخر به‌صورت کامل است و امیدواریم موزه موسیقی در این مکان موفق باشد و به رونق چهارباغ هم کمک کند.»
حضور موقت در گذر فرهنگی چهارباغ
شهریار شکرانی، مدیر موزه موسیقی اصفهان نیز اظهار می‌کند: «در حال حاضر با شرایطی که برای ما ایجادشده، مسئولان شورای شهر و چهارباغ این لطف را کردند تا کار ما راه بیفتد و موزه به صورت کامل تعطیل نشود. طبیعتا آنجا شرایطی ندارد که ما بتوانیم به‌صورت دائمی بمانیم؛ ولی مصوبه شورای شهر نیز همین است و قسمت زیرزمین برای حمایت موقت از فعالیت‌های فرهنگی است تا بتوانند روی پای خود بایستند. موزه موسیقی قبلا سه خانه و در مجموع فضای بزرگی در اختیار داشت که حتی همان فضا هم برای ما کوچک بود ولی ما در حال رایزنی با سازمان میراث فرهنگی هستیم که یکی از مکان‌های تاریخی شهر را مرمت کنیم و بعد از دوران موقتی که در هشت‌بهشت هستیم به آن مکان برویم که فکر می‌کنم بین دو تا سه سال به طول می‌انجامد و امیدوارم تسهیلات روی بحث مرمت را بگیریم تا بتوانیم این مرمت را انجام دهیم.»
شکرانی در پاسخ به اینکه چرا از همان ابتدای تأسیس موزه نسبت به فعالیت در یک مکان وابسته شهرداری یا میراث فرهنگی اقدام نشد، می‌گوید: «این سؤال توسط دکتر جمالی نژاد شهردار سابق نیز از من پرسیده شد که چرا این‌قدر روی یک ملک اجاره‌ای هزینه می‌کنید که بعد معلوم نیست تا چه زمانی می‌توانید در این ملک بمانید؟ و من در جواب گفتم که اگر من به‌عنوان فردی که طرحی در ارتباط با موزه داشتم خدمت شما می‌آمدم و طرح را ارائه می‌کردم و می‌گفتم که می‌خواهم اولین موزه موسیقی خصوصی کشور را راه‌اندازی کنم و قرار است که این موزه یکی از بهترین موزه‌ها باشد، آیا شما همان موقع صحبت من را می‌پذیرفتید و فضایی را به من اختصاص می‌دادید؟ شهردار تأیید کرد که درست می‌گویی و به این سادگی هم نیست. در مورد بحث میراث فرهنگی هم همین‌طور است؛ ضمن اینکه پیشنهادهایی که قبلا از طرف میراث فرهنگی ارائه‌شده بود، خانه‌هایی بود که برای کار ما مناسب نبود؛ چرا که اولا این خانه‌های قدیمی در محله‌هایی از شهر واقع بودند که یک توریست خارجی خیلی راحت به آن‌ها مکان‌ها نمی‌رفت و در مسیر حرکت توریست‌های خارجی نبود و ما می‌خواستیم که موزه موسیقی حتما در مسیر توریست‌های خارجی باشد تا بتواند جذب بیشتری داشته باشد. به همین دلیل آن زمان من این کار را انجام ندادم، ولی در طول همان سال افتتاح موزه هم از طریق شهرداری و هم میراث فرهنگی پیگیر این موضوع بودم و چند ملک از طرف شهرداری و میراث به ما پیشنهاد شد؛ ولی هیچ‌کدام برای فضای این موزه مناسب نبود.»
مکان آینده موزه موسیقی یکی از بناهای تاریخی است
او می‌افزاید: «ما فضایی لازم داشتیم که بیش از مکان فعلی باشد تا بتوانیم بخش‌هایی از موزه را که نتوانستیم افتتاح کنیم به آن اضافه کرده و موزه را گسترش دهیم و به همین دلیل طبیعتا به فضای بیشتری نیاز داشتیم درحالی‌که تمام فضاهایی که می‌دیدیم کوچک‌تر از فضای فعلی بود یا امکان تبدیل آن به موزه موسیقی وجود نداشت، چون بیشترین بازدیدهای موزه موسیقی به‌صورت گروهی و اکثرا با تعداد خیلی بالا انجام می‌شود؛ مانند گروه‌های دانش‌آموزی، دانشجویی یا گروه‌های توریستی خارجی؛ بنابراین باید در فضایی که در نظر داشتیم امکان تردد گروه‌های بزرگ پنجاه و شصت‌نفری وجود داشته باشد. درحالی‌که خانه‌های تاریخی به‌صورتی هستند که از چند اتاق برخوردارند و از طرفی اماکن دخل و تصرف در خانه‌های تاریخی وجود ندارد؛ بنابراین ما نمی‌توانستیم فضایی را ایجاد کنیم که بازدیدکننده‌ها راحت در آن فضا عبور کنند.»
شکرانی درباره فضایی که در گذر فرهنگی چهارباغ به این موزه اختصاص داده خواهد شد نیز می‌گوید: «هنوز قراردادی با شهرداری امضا نشده است؛ ولی مذاکرات صورت گرفته و در مراحل نهایی است و به من اعلام کرده‌اند که به‌زودی بنده را برای امضای قرارداد مطلع خواهند کرد؛ ضمن اینکه امکان انتقال همه اشیای موزه موسیقی به گذر فرهنگی چهارباغ وجود دارد و اگرچه شرایط این مکان برای موزه مناسب نیست، اما لطف این عزیزان است که به ما در این شرایط بحرانی کمک کرده تا بتوانیم بعد از گذر از این دوران سخت مکانی در شأن موزه موسیقی اصفهان در یکی از بناهای تاریخی شهر داشته باشیم.»
کمک بلاعوضی که نرسید
مدیر موزه موسیقی اصفهان درباره عدم پرداخت کمک بلاعوضی که باید برای تجهیز و تکمیل موزه به آن پرداخت می‌شد، تصریح می‌کند: «اداره میراث فرهنگی اصفهان با ما صحبت کرده بود که با توجه به گسترش فضای نمایشگاهی این موزه یعنی بخشی که ما به موزه اضافه کردیم کمکی به ما پرداخت شود. با اینکه آن بودجه از تهران به اصفهان رسیده بود، اما به ما پرداخت‌نشده و ذی‌حساب مربوط تقریبا نزدیک به یک سال است که بودجه را نگه‌داشته و پرداخت نمی‌کند و خیلی جالب است که دلیل او اصلا برای من مشخص نیست و حتی مسئولان اداره میراث فرهنگی استان کاملا در جریان اقدامات موزه و تکمیل آن بودند و با توجه به بازدید کارشناسان از بخش‌هایی که هزینه شده بازهم ذی‌حــساب حــاضــر به پــرداخــت نشدند.»
او ادامه می‌دهد: «خیلی ناراحت‌کننده است که فکر کنید ما در طول یک سال گذشته بالای سیصد میلیون تومان روی موزه زیان دادیم و حالا بیست میلیون تومان کمکی که قرار بوده به ما بشود را دریغ کنند. عدم پرداخت این بودجه به نحوی است که برآورد ما حس عدم اعتماد یا تهمت زدن است که شما می‌خواهید سوءاستفاده کنید! آخر ما سوءاستفاده چه چیزی را می‌خواهیم بکنیم؟ ما که هرچه داشتیم را باختیم! البته در شرایط کنونی همه موزه‌های خصوصی دنیا در حال ورشکستگی هستند و فقط ما نیستم اما با کمک‌های مردمی یا دولتی سر پا ایستاده‌اند، در این شرایط باید همه کمک کنند تا حداقل چراغ مکان‌های فرهنگی خاموش نشود.»
شکرانی همچنین در مورد امکان دریافت کمک‌های خارجی می‌گوید: «در حال حاضر کمک‌های خارجی فقط سازمان آیسسکو است که قرار بود به موزه‌های کشورهای اسلامی کمک مالی کند که هنوز به هیچ‌کدام از موزه‌های ایران مبلغی پرداخت‌نشده، ولی باید این را متذکر شد که فعلا مشکلات زیادی دارد و بدل‌های مالی بین ایران و کشورهای دیگر وجود دارد.»
انتقاد به نگرش دولت در‌خصوص مشاغل آسیب‌دیده از کرونا
مدیر موزه موسیقی اصفهان با اشاره به همراهی اداره میراث فرهنگی اصفهان و تهران در تمامی مراحل فعالیت این موزه، تأکید می‌کند: «از همان ابتدا که شروع به کارکردیم، میراث فرهنگی حامی محکم ما بوده است. بخش موزه‌ها در تهران که آقای دکتر کارگر ریاست آن را به عهده‌دارند و اصفهان که خانم مهندس حمیدی عهده‌دار این مسئولیت هستند، همواره به ما کمک کردند. کمک فقط بحث اقتصادی نیست شاید آن‌ها امکاناتی ازنظر اقتصادی نداشتند، ولی هرکجا که ما مشکلی داشتیم و هر وقت و در هر شرایطی که به کمک نیاز داشتیم تمام تلاش خود را کردند و همه در حمایت از ما بسیج شدند و من در سازمان‌هایی که با آن‌ها کار کردم، هیچ سازمانی را به اندازه میراث فرهنگی با نظر مثبت و تلاش برای راه انداختن کار و حل کردن مشکلات ندیده‌ام.»
او می‌افزاید: «اگر من انتقادی مطرح می‌کنم این انتقاد از سیستم میراث فرهنگی نیست، بلکه انتقاد من به نگرش دولت در خصوص مشاغل آسیب‌دیده از کروناست. دولت می‌داند مشاغلی بیشترین آسیب را در شرایط کرونا دیده‌اند که با گردشگر سر وکار داشته‌اند، چون عملا این مراکز از جمله به دلیل قرارگیری در فهرست مشاغل پرخطر تعطیل‌شده‌اند و حتی زمانی هم که باز بودند، مردم ریسک آمدن به موزه‌ها را نمی‌کردند. انتظار من از دولت این بوده که شرایط آن‌ها برای حمایت از این مجموعه‌ها به‌گونه‌ای باشد که کمکی که می‌شود متناسب با فعالیت آن‌ها باشد. از طرف دیگر وقتی تسهیلات مالی را به‌عنوان کمک ارائه می‌کنند نباید انتظار داشته باشند که از یک ماه بعد اقساط آن پرداخت شود و لازم است که زمان تنفس قرار دهند. مورد دیگر این است که شرایط راحت‌تری را برای پرداخت این تسهیلات در نظر بگیرند.»
در سیستم باید حس اعتماد وجود داشته باشد
ساغر حمیدی، مدیر امور موزه‌ها و اموال منقول اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز در خصوص علت عدم همراهی ذی‌حساب اداره با موزه موسیقی نیز تصریح می‌کند: «این موضوع جزو همان کمک‌های بلاعوض بوده است که هرساله به‌نوبت به همه موزه‌های خصوصی ارائه می‌شده است؛ مثلا هرسال چهار یا پنج موزه خصوصی انتخاب می‌شوند و با توجه به فعالیت آن‌ها کمک‌هایی برای تجهیز و تکمیل به آن‌ها داده می‌شود که امسال که به موزه موسیقی تعلق‌گرفته بود، اما ذی‌حساب یک‌سری ایرادها گرفته بود.»
او در تشریح ایرادهای مطرح‌شده از سوی ذی‌حساب، می‌افزاید: «پرداخت این کمک به موزه‌ها یک سری موارد قانونی دارد، اما روال ما این بود که می‌گفتیم موزه‌ها کارهای خود را انجام داده و فاکتورها را نگه‌دارند. مدت‌هاست که پول را به موزه موسیقی پرداخت نکرده اند؛ البته هنوز اعتبار در اصفهان موجود است و نمی‌شود این پول را جای دیگری هزینه کنید چون متعلق به موزه موسیقی است و اگر هزینه نشود باید به‌حساب خزانه برگشت بخورد. البته ذی‌حساب تا حدودی حق دارد؛ چون می‌گویند این کمک‌ها بلاعوض است و از نظر سیستم اداری باید مدارک و سیستم‌ها به هم بخورد؛ درحالی‌که موزه موسیقی چند ماه قبل از اینکه این اعتبار بیاید اقداماتی برای تجهیز و تکمیل موزه انجام داده بود که ما هم شاهد فعالیت‌های موزه بودیم و من و معاونت میراث تمام مدارک آن‌ها را هم تأیید کرده و اشاره کرده‌ایم که در جریان اقدامات این موزه بودیم. اما اختیار سندها با ذی‌حساب است و ذی‌حساب می‌گوید که موزه موسیقی باید همین الان مصالح را بخرد و من ببینم که این مصالح خریداری‌شده تا پول آن‌ها را پرداخت کنم. یعنی ایشان نیز از نظر سیستماتیک بیراه نمی‌گوید ولی بالاخره در شرایط موجود، این سیستم باید به ما اعتماد هم داشته باشد یا حرف ما را قبول کند، یا اینکه چه برنامه‌ای برای اجرا دارد را نمی‌دانم.»
انتقال موزه موسیقی به بنای تاریخی در دو سال آینده
مدیر امور موزه‌ها و اموال منقول اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان بابیان اینکه موزه‌های خصوصی مانند موزه موسیقی اصفهان با مجوزهای رسمی خود از میراث فرهنگی فعالیت می‌کنند، تصریح می‌کند: «میراث فرهنگی در مورد موزه‌های خصوصی فقط کمک نظارتی و حمایتی دارد و حتی گرفتن مجوز این موزه‌ها به این بستگی دارد که یا مکانی با مالکیت خود را به موزه اختصاص داده باشند یا اگر آن مکان اجاره‌ای است، مدت‌زمان اجاره طولانی‌مدت یعنی بین سه تا پنج سال باشد؛ یعنی موزه‌های خصوصی با علم به این مشکلات نسبت به تأسیس اقدام می‌کنند و میراث فرهنگی نمی‌تواند مکانی در اختیار آن‌ها قرار دهد.»
حمیدی ادامه می‌دهد: «البته کمک‌های بلاعوضی به موزه‌ها شده است که در جهت تجهیز و تکمیل موزه است، نه در مورد اینکه بخواهند مکانی را بخرند یا اجاره کنند. از سال گذشته نیز این موضوع اعلام شد که موزه‌های متقاضی برای دریافت تسهیلات، مدارک خود را تکمیل کنند که این موزه‌ها از طرف میراث اصفهان به تهران معرفی شدند و امیدواریم این تسهیلات به موزه موسیقی نیز تعلق بگیرد.»
او درباره اینکه امکان اختصاص یکی از بناهای تاریخی شهر به موزه موسیقی وجود دارد، می‌گوید: «امکان واگذاری خانه‌هایی که مالکیت سازمانی و دولتی دارند وجود ندارد؛ ضمن اینکه انتقال تمام خانه‌های تاریخی از طریق صندوق حفظ احیای وزارتخانه انجام می‌شود که این صندوق در سرتاسر کشور بر تمام خانه‌های تاریخی که قابل‌واگذاری است رصد کرده و آن‌ها را به مزایده می‌گذارند و در مورد موسیقی اصفهان نیز بحث انتقال به مکان تاریخی مطرح است؛ اما الان دغدغه موزه موسیقی این است که در حال تعطیل شدن است و تا بنای تاریخی به این منظور اختصاص داده شود، به دنبال این هستند که فضایی را داشته باشند تا بتوانند به حیات موزه در یک فضای موقت ادامه دهند و بعد از آن امکان انتقال به مکان تاریخی البته با اجاره طولانی‌مدت 15ساله فراهم شود که البته بعد از زمان تنفس اجاره را شروع می‌کنند.»
اصفهان مهد موسیقی و آواز است و قدر مسلم موزه موسیقی اصفهان که یکی از موزه‌های ایران به‌شمار می‌رود باید برجای بماند. موزه‌ای که آذرماه 1394 به دلیل عشق و علاقه مدیریت آن ایجاد شده و اگرچه با گسترش کرونا و تعطیلی‌های مکرر دوران بسیار سختی را پشت سر گذاشته است، اما باید برای اصفهان باقی بماند. روشن است که مشاغل بسیاری در دوران کرونا آسیب‌دیده‌اند و ادامه حیات آن‌ها به حمایت همه‌جانبه سازمان‌ها نیاز دارد. لازم است که دولت با نگاهی ویژه به موضوع چنین آسیبی توجه کند که به تعطیلی و ورشکستگی بسیاری از مراکز فرهنگی منتهی شده است. به‌هر روی جای خرسندی است که موزه موسیقی اصفهان با انتقال به سرای قزلباش واقع در گذر فرهنگی چهارباغ همچنان می‌تواند به حیات پربار خود ادامه بدهد و برای اصفهان بماند، اگرچه این فضا مناسب موزه طراحی نشده است، اما در شرایط سخت مرهمی است برای التیام زخم‌ها… مرهمی که البته به‌صورت موقت است و بعد از آن شاهد حضور موزه موسیقی اصفهان دریکی از بناهای تاریخی شهر خواهیم بود.
