اکنون طرح عرضه خودرو در بورس در مجلس شورای اسلامی مطرح شده و در کمیسیون صنایع مجلس نیز روی جزئیات آن کار می‌شود؛ اما اجرای آن هنوز قطعی نیست. به‌تازگی نیز علیرضا رزم حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت، با عرضه خودرو در بورس مخالفت کرده است.
رزم حسینی به رسانه‌ها گفته است که عرضه خودرو در بورس کارشناسی نیست.
عرضه خودرو سامان‌دهی می‌شود
مدافعان طرح عرضه خودرو در بورس حرفشان این است که با ورود خودرو به بورس کالا دیگر بهانه‌های معمول خودروسازان مورد قبول نیست و این خودروسازان باید با رعایت یک‌سری از قوانین منحصربه‌فرد به عرضه و تولید خودرو بپردازند. این مسئله موجب می‌شود در بازار خودرو و کارخانه‌های خودروساز با شفافیت روبه‌رو شویم و از هرگونه مشکلات جلوگیری شود. آن‌ها می‌گویند با اجرای این طرح، دست دلالان از بازار خودرو کوتاه، و قیمت‌گذاری خودرو منصفانه می‌شود. از سوی دیگر، جلوی دونرخی شدن خودرو هم گرفته می‌شود؛ چون اکنون خریداران با دو نرخ قیمت کارخانه و قیمتی که دلالان در بازار آزاد ارائه می‌دهند، روبه‌رو هستند.امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو،درباره امکان فروش محصولات خودروسازان در بورس کالا گفته است: مواد اولیه خودرو ازجمله آلومینیوم، فولاد، مس و مواد پلیمری توسط خودروسازان خریداری می‌شود و هم‌اکنون خودروسازان از آمادگی کامل برای عرضه محصولات خود در بورس کالا برخوردارند و از این نظر نباید مشکلی وجود داشته باشد.
هــمــچنــیــــن مــحمــد فــرح‌آبـــادی، کارشناس اقتصادی، در این خصوص در گفت‌وگو با رسانه‌ها معتقد است: عرضه خودرو در بورس کالا رانت دونرخی بودن قیمت خودرو را از بین می‌برد و باعث ایجاد شفافیت در بازار خودرو خواهد شد. بسیاری از صنایع توانسته‌اند از ظرفیت بورس کالا برای ایجاد ثبات در بازارهای مصرف بهره‌مند شوند. حال به نظر می‌رسد این تغییر باید در صنعت خودرو اتفاق بیفتد تا جلوی بسیاری از شبهه‌ها گرفته شود.
خودرو شرایط عرضه‌شدن در بورس را ندارد
درمقابل، برخی کارشناسان بازار خودرو نیز می‌گویند که کالایی مانند خودرو شرایط عرضه‌شدن در بورس را ندارد. درواقع اگر بنا باشد در بازاری مانند بورس خودرو عرضه شود، تقاضا از عرضه بیشتر خواهد بود و طبق مکانیسم بازار سرمایه، چنین شرایطی می‌تواند به افزایش قیمت خودرو دامن بزند؛ بنابراین چنین طرحی که باهدف کاهش قیمت خودرو قرار است، اجرایی شود در عمل راه به جایی نمی‌برد. مرتضی مصطفوی، کارشناس بازار خودرو، به اصفهان زیبا می‌گوید: کالاهایی که در بورس کالا عرضه می‌شوند، کالاهای واسطه‌ای هستند؛ ولی خودرو یک کالای نهایی به‌شمار می‌رود؛ یعنی کالایی نیست که مشتری خریداری کند و برای تولید کالای دیگری مورد استفاده قرار گیرد. درواقع در بورس کالا کالاهایی که معامله می‌شوند، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای هستند.
مصطفوی تصریح می‌کند: این تفاوت ماهیت کالاهای عرضه‌شونده باعث می‌شود کارکرد بورس در حوزه خودرو اثرگذار نباشد. زمانی که کالا سرمایه‌ای می‌شود، خریدار و فروشنده مشخص هستند؛ به عنوان مثال، در حوزه فولاد تعداد تولیدکنندگان و تاحدودی تعداد مصرف‌کنندگان مشخص است؛ ولی درخصوص خودرو تعدادی فروشنده خودرو داریم که مشخص هستند؛ ولی میلیون‌ها نفر این خودرو را می‌خرند و هربار هم تعداد خریداران متفاوت است. این اختلاف فاحش ماهیت کالایی مانند خودرو با سایر کالاها باعث می‌شود خودرو همواره با افزایش قیمت روبه‌رو شود و نمی‌توان به کاهش قیمت خودرو به واسطه عرضه در بورس امیدوار بود؛ چون تعداد خریداران زیاد و در مقابل، تعداد فروشندگان اندک است.
مکانیسم بورس واقعی نیست
این کارشناس بازار خودرو عنوان می‌کند: مکانیسم بورس واقعی نیست تا خریدار واقعی را به فروشنده واقعی برساند. درواقع رانت اطلاعاتی در بورس وجود دارد و در بورس ایران می‌توان دلالی هم کرد، از رانت اطلاعاتی استفاده، و حبا‌ب‌سازی و قیمت سازی کرد. این مشکلات نشان می‌دهد بورس کالا مکانیسم شفافی برای حل مسئله قیمت خودرو نیست. او می‌گوید: با عرضه خودرو در بورس کالا نمی‌توان قیمت را کاهش داد؛ بلکه احتمالش هم هست که قیمت خودرو تشدید شود؛ دلیلش هم همین مشکلات ماهیتی است که در بورس کالا وجود دارد. مصطفوی بیان می‌کند: برای اصلاح قیمت خودرو در بازار ابتدا باید شفافیت در این بازار ایجاد شود. برای تحقق این شفافیت نیز اصلی‌ترین راهکار، تشکیل بانک‌های اطلاعاتی است. باید سامانه‌ای راه‌اندازی و بانک اطلاعاتی ایجاد شود که خریداران و فروشندگان واقعی در این بانک اطلاعاتی ثبت شوند تا هر موقع لازم باشد سیاست‌گذار بتواند بازار را مدیریت کند.
در دنیا صف خرید خودرو وجود ندارد
این کارشناس بازار خودرو اذعان می‌کند: در دنیا صف خرید خودرو وجود ندارد؛ بلکه صف فروش برقرار است. شرکت‌های خودروسازی نیازمند مصرف کننده هستند؛ نه اینکه مردم بخواهند التماس خودروسازان را بکنند تا خودرو با شرایط مناسب در اختیارشان قرار بگیرد. در دنیا سیستم‌های دولت الکترونیک و بانک‌های اطلاعاتی حرف اول را مـــی‌زنـــنــد و تــمــــامـــی رفــتــارهــــای مصرف‌کنندگان برای دولت‌ها مشخص است. مصطفوی خاطرنشان می‌کند: در دنیا، خودرو کالای مصرفی است و اجازه نمی‌دهند خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شود؛ به‌عنوان‌مثال، در ایتالیا اصلا برای مردم صرفه اقتصادی ندارد که بخواهند چندین خودرو بخرند؛ صرفا برای استفاده روزانه خودرو خریداری می‌کنند؛ چون باید مالیات پرداخت کنند و قیمت بنزین بالاست و به هیچ وجه برایشان صرفه اقتصادی ندارد.این کارشناس بازار خودرو می‌گوید: بانک اطلاعاتی در سایر بازارهای غیرمولد نیز باید تشکیل شود. شفافیت باید در بازارهای غیرمولد برقرار شود. تا زمانی که این شفافیت برقرار نشود و بانک‌های اطلاعاتی تشکیل نشود و دولت مطلع نباشد که چه افرادی در این بازارها چه رفتاری انــجــام مـی‌دهـنــد، مسئله قیمت‌ها حل‌وفصل نمی‌شود.
