شوراهای شهر در ابتدای هر دوره منشوری را برای چهارسال پیش رو تدوین کرده و چشم‌اندازی را برای خود تعریف می‌کنند. در تدوین این منشور می‌توان از چارچوب‌های برنامه مدیریت استراتژیک نیز استفاده کرد. بررسی و تدوین سرفصل‌های مأموریت شورا و شهرداری، بررسی و تعیین خط مشی شورا و شهرداری، تعیین مسائل استراتژیک شهر و حوزه‌های استراتژیک شورا، تبیین چشم‌انداز، بررسی تفاوت میان ساختار مطلوب و ساختار کنونی شهر و تدوین استراتژی‌های مورد نیاز شهر و شورا از جمله سرفصل‌هایی است که در تدوین منشور شورا می‌توان به آن‌ها توجه کرد.
ماهیت شورای شهر
فلسفه و ارزش‌هایی که باعث شکل‌گیری تشکیلات شوراهای اسلامی شهر می‌شود، براساس قانون نظارت بر مدیریت شهری و قانون‌گذاری محلی تعریف شده است. از آنجایی که در زمینه قانون‌گذاری محلی موضوع اکثر قوانین، شهرداری و اداره شهر است، به همین دلیل بسیاری از مردم به اشتباه شورای شهر را شورای شهرداری می‌دانند. درصورتی که شورای شهر ماهیت کامل مستقل از شهرداری دارد.
رسالت شورای اسلامی شهر در قالب اهداف و موضوعات کلی به همراه تعریف ارزش‌های حاکم بر تشکیلات شورای اسلامی شهر را می‌توان براساس اصل ۱۰۰ قانون اساسی این گونه تعریف کرد:«پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم.»
چشم انداز
دور نما یا تصویری که از وضعیت آینده شورای شهر برای ذی‌نفعان ترسیم می‌شود، چشم‌انداز یک مجموعه را تعریف می‌کند.
بر همین مبنا می‌توان برای شهر و شورا چشم‌انداز چهار ساله تعریف و برای تحقق آن برنامه‌ریزی کرد. چشم‌انداز، مسیر حرکت آینده شورا برای دستیابی به اهداف و رسالتش را نشان می‌دهد. در چشم‌انداز الگوها و چارچوب‌های مشخصی برای فعالیت‌های شورا بیان و به تصویر کشیده می‌شود و اعضای شورا با استناد به این الگوها و چارچوب‌های مشخص می‌توانند سایر ارکان مدیریت شهری را بااهداف، رسالت و مأموریت شورا آشنا کنند و ازاین طریق مقاومت و تنش‌ها و ابهامات کاری در مدیریت شهری کاهش می‌یابد.
در چشم‌انداز، تهدیدها وکمبودهای برون و درون شورا شناسایی و مشخص می‌شود. چشم‌انداز احتمال اشتباهات در پیش‌بینی و تأثیر تغییرات و پیچیدگی‌های محیطی بر شورا درآینده را به حداقل ممکن می‌رساند؛ زیرا در تدوین چشم‌انداز تمام عناصر داخلی و محیطی مؤثر بر مدیریت شهری، بررسی و ارزیابی می‌شوند. وجود برنامه‌های استراتژیک در شورا، بودجه‌بندی با ارقام و محاسبات دقیق‌تر را ممکن می‌سازد. برنامه‌های استراتژیک هر شورا، شرایط و زمینه ارزیابی عملکرد برنامه‌ها و اعضای شورا را هم فراهم می‌کند.
اما با توجه به تغییرات، ابهامات و پیچیدگی محیط‌های اقتصادی و اجتماعی و… حاکم بر سیستم مدیریت شهری و غیر قابل پیش‌بینی بودن برخی از اطلاعات و آمارهای مرتبط، تحقق کامل چشم‌انداز قطعی نبوده وضمانت اجرایی ندارد. چشم‌انداز تاثیرات اساسی و پایدار بر برنامه‌ها و عملکرد شورا دارد. بنابراین اشکال یا اشتباه در تهیه و تدوین چشم انداز، موفقیت برنامه‌های اجرایی را نیز با مشکل مواجه می‌کند.
تدوین یک برنامه بلندمدت
استراتژی، نوعی برنامه با ماهیت بلندمدت است که سمت و سو، جهت، مسیر و راه‌های حرکت شورا و اولویت‌های آن را مشخص و تعیین می‌کند و می‌تواند به‌عنوان راهنمای کلی شورا نیز در نظر گرفته شود. این برنامه باید براساس وظایف شورای شهر مندرج در «قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهردار»، ماده ۸۰ قانون شوراها و همچنین تجارب اجرایی اعضای شورا تدوین و اولویت‌های مشخص‌شده براساس اهمیت موضوع و همچنین بیشترین حجم فعالیت مورد نیاز در آن حوزه طراحی شود.
منابع:
سنجش تفکر استراتژیک در مدیران شهرداری و شوراهای اسلامی شهر جهت برنامه‌ریزی استراتژیک، امامی علیرضا، معروفی نقدهی فخرالدین، زمستان 1397
مدل یکپارچه برنامه‌ریزی استراتژیک شهرها و شهرداری‌های ایران، مالکی جواد، مژده محمدمهدی، سرور رحیم، پاییز 1389
