از علائم تا درمان ساییدگی مفصل

انواع  آرتروز یا ساییدگی مفصل

 در طول روز و به علت فعالیت‌های بدنی مفاصل، بدن به‌طور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتب آسیب‌هایی را به آن‌ها به‌خصوص به غضروف مفصلی وارد می‌کنند.
گاهی اوقات شدت آسیب‌های وارده به مفصل بیش از قدرت‌ترمیم بدن است یا به عللی قدرت ‌ترمیم بدن کاهش یافته و نمی‌تواند آسیب‌های معمولی را مرتب ‌ترمیم کند.
در این موارد غضروف مفصلی به تدریج خراب می‌شود و این شروع آرتروز است.
در ابتدا سطح غضروف لایه لایه می‌شود و با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می‌شود تا اینکه به تدریج کلفتی غضروف کم می‌شود. کم‌شدن ضخامت غضروف که در رادیولوژی به صورت کاهش فاصله مفصلی دیده می‌شود، از علائم شروع ساییدگی مفصل است. اما دو نوع آرتروز یا ساییدگی مفصل وجود دارد؛
ساییدگی اولیه مفصل: این نوع ساییدگی در مفاصلی ایجاد می‌شوند که قبلا سالم بوده‌اند؛ اغلب بیماران، سن بالای 50 سال دارند و در سن بالای 65 سال حدود نیمی از مردم دچار آرتروز یا ساییدگی معمولا خفیف است ولی در 10 در صد موارد می‌تواند شدت پیدا کند.
ساییدگی ثانویه مفصل: این نوع ساییدگی مفصلی معمولا در افراد جوان‌تر ایجاد می‌شود که قبلا به هر علتی مفصل آن‌ها به‌شدت آسیب دیده است و آن آسیب شروع و پیشرفت آرتروز را سرعت داده‌اند. آسیب‌هایی مانند عفونت مفصل، شکستگی داخل یا اطراف مفصل یا آسیب‌های رباط‌ها یا منیسک مفصل علت آن است.

علائم ساییدگی مفصل

 در آرتروز غضروف مفصل به‌تدریج نازک شده و از بین می‌رود. استخوان اضافه در اطراف سطح مفصل به وجود می‌آید. بعد از مدتی در اطراف استخوان و دو طرف مفصل، استخوان‌های اضافه ساخته می‌شود که به آن‌ها استئوفیت می‌گویند.
بافت مفصل ممکن است متورم شود. به‌تدریج استخوان زیر غضروف سفت و محکم می‌شود که به آن عاجی‌شدن استخوان می‌گویند. با پیشرفت آرتروز در استخوان زیر غضروف کیست‌های استخوانی ایجاد می‌شود.
اما آرتروز یا ساییدگی مفصل بیشتر در مفاصل ران، زانو، انگشت و کمر ایجاد می‌شود.
ساییدگی معمولا در چند مفصل بدن هم‌زمان ایجاد می‌شود؛ ولی شدت آن در مفاصل درگیرشده متفاوت است؛ به‌طوری که فقط در یک یا تعدادی از مفاصل درگیر شده بیمار از علائم آرتروز اذیت می‌شود.
مهم‌ترین علائم ساییدگی مفصل یا آرتروز هم عبارت‌اند از: درد ساییدگی مفصل به‌تدریج شروع شده و در طول زمان شدت آن کم‌کم بیشتر می‌شود. درد در حین انجام فعالیت‌های بدنی بیشتر شده و با استراحت کمتر می‌شود. با شدید شدن آرتروز درد ممکن است در حین استراحت کمتر شود با شدید شدن آرتروز درد ممکن است در حین استراحت هم وجود داشته باشد.
درد ممکن است در مفصل مبتلاشده احساس نشود و در نقطه‌ای دورتر احساس شود. مثلا در مفصل ران ممکن است در ران احساس شود.

راهکار

مهم‌ترین اقداماتی که برای کنترل آرتروز انجام می‌شوند عبارت‌اند از:
تغییر شیوه زندگی: کم‌کردن سطح فعالیت‌های بدنی، استفاده کمتر از پله و زمین شیب‌دار، استفاده از سرویس بهداشتی صندلی‌دار در آرتروز زانو و مفصل ران، خوابیدن در بستر کمی سفت در آرتروز ستون مهره، بلند نکردن اجسام سنگین، یاد گرفتن طرز صحیح بلندکردن اجسام از روی زمین از راه‌های تغییر شیوه زندگی است.
ورزش: انجام نرمش‌های کششی و تقویتی می‌تواند تا حد زیادی قابلیت عهده انجام فعالیت‌های روز مره برآمد. شنا و پیاده‌روی از نرمش‌های خوب هستند. آرتروز هر مفصل نرمش‌های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آن‌ها تا حدود زیادی درد را کاهش داد.
کاهش وزن: اگر چاق هستید، کم‌کردن وزن می‌تواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند؛ حتی چند کیلو کاهش وزن هم تأثیرات مهمی در کم‌کردن علائم بیماری دارد.
 اگر وزن متعادل دارید، باز هم کم‌کردن وزن می‌تواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.
وسایل کمکی: استفاده از وسایلی مانند بریس‌های زانو، کفی‌های مخصوص کفش و زیاد چسب زدن به کشکک برای کنترل حرکات آن می‌تواند در کاهش دردهای زانو به علت آرتروز مؤثر باشد.
همچنین در‌دست‌گرفتن عصا در دست مقابل اندام دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل می‌تواند تا حدی درد ناشی از بیماری در مفصل ران و زانو را کم کند.
گرما: گرم نگهداشتن مفصل مبتلا به آرتروز می‌تواند تا حدی درد ناشی از آن را کاهش دهد.
با این گرما می‌توان با استفاده از وسایل کمکی مانند کیسه آب گرم یا حوله برقی مفصل مبتلا را گرم کرد.
عمل جراحی و استفاده از دارو: از اعمال جراحی متفاوتی در درمان آرتروز استفاده می‌شود.
البته درمان‌های جراحی معمولا برای بیمارانی به کار برده می‌شود که درد و ناراحتی آن‌ها به اقدامات درمانی قبلی پاسخ مناسبی ندهد. داروهای مسکن نیز استفاده می‌شود.