شمال شهر بحرانی است
علیرضا صادقیان گفت: بحران فرونشست زمین در همه مناطق اصفهان اتفاق افتاده، اما وضعیت مناطق شمـالی اصـفـهـان مساعد نیست و اگر در سطح ملی به این معضل نپردازیم، در آینده امکان حل بسیاری از معضلات اصفهان وجود نخواهد داشت. او با اشاره به اینکه از سه سال پیش مطالعاتی در زمینه فرونشست زمین در اصفهان آغاز و منجر به عقد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان زمین‌شناسی شد، اظهار کرد: فرونشست زمین یکی از معضلات جدی در اصفهان است که قابل‌جبران نیست.
صادقیان با اشاره به پایش و بررسی فرونشــست در شهر اصفهان، خاطرنشان کرد: در اصفهان عمق چاه‌ها به ۲۷۰ متر و متوسط عمق هر چاه به ۱۵۰ متر رسیده است. به گفته او، مهم‌ترین علت فرونشست زمین در اصفهان، برداشت بیش‌ازحد مجاز از آب‌های زیرزمینی و خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی است. معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شـهــرداری اصـفـهـان افزود: تفاوت عمده‌ای بین فرونشست و سایر بلایای طبیعی وجود دارد و فرونشست زمین غیرقابل‌جبران است.
او با اشـــــاره به اینکه پــرداخــتـن به فرونشست زمـیـن جزو وظایف ذاتی شهرداری نیست، توضیح داد: اواخر سال۹۷ برنامه‌ای برای سازمان زمین‌شناسی انجام دادیم که از جمله آن تهیه مدلی برای فرونشست زمــین برای شهر اصفهان بود. ســـازمــان زمین‌شناسی کشور هر سال اطلس فرونشست زمین را تهیه می‌کند؛ اما به شهرداری ارسال نمی‌شد که طــی جلسات و رایزنی‌های مختلف این اطلس برای ما ارسال و داده‌های آن بررسی شد.
گفتنی است بر اساس نقشه فرونشست زمین در اصفهان در مناطق جنوبی شهر ازجمله مناطق ۱۳، ۵، ۶ و ۴ به دلیل نوع خاک بین صفر تا یک سانتی‌متر فرونشست داشته و در مناطق شمالی شامل ۱۱، ۸، ۷ و ۱۵ حدود ۱۷ میلی‌متر فرونشست اتفاق افتاده است.
او با بیان اینکه این بحران در همه مــنـاطـــق اصــفـهـــان اتــفـاق افتاده، اما وضعیت مناطق شمـالــی مساعد نیست، گفت: در سال‌های قبل چهار ایستگاه ثابت (RTK) در شهر اصفهان راه‌اندازی کردیم که هدف تسهیل کارهای نقشه‌برداری در سطح شهر بود؛ اما در مطالعات فرونشست هم استفاده شد و در دو سال گذشته داده‌های این ایستگاه‌ها را بررسی کرده‌ایم.
گفتنی است ایستگاه منطقه۲ حدود ۱۶۶ میلی‌متر فرونشست کرده که خطر بزرگی است و ایستگاه منطقه۱۴ هم ۱۶۸ میلی‌متر و ایستگاه سالن اجلاس ســران ۲ میلـی‌مـتــر نشست کرده‌اند؛ همچنین ایستگاه منطقه۱۳ فرونشست نداشته است و نقشه‌های هوایی نیز داده‌ها را تأیید می‌کند.
او با بیان اینکه در حال حاضر بیشترین بارگذاری روی مـنــاطـــق شمال شهر اصفهان با بیشترین فرونشست زمین انجام‌شده، تأکید کرد: باید نگاهی به ارتفاعات ساختمان‌های مناطق شهر داشته باشیم و ارتفاع را با میزان فرونشست متناسب کنیم.
صادقیان با اشاره به اینکه برخی از ایستگاه‌های خط یک قطار شهری اصفهان دچار فرونشست شده است و ایستگاه‌های خـط دو در مــسـیــــر فرونشست قراردارد، گفت: جانمایی رینگ یک تا چهار شهر اصفهان را بررسی کردیم و مشخص شد رینگ چهارم در محدوده فرونشست زمین قراردارد.
او با بیان اینکه به دلیل عدم جریان آب در مادی‌ها و نهرهای اصفهان، تغییر ارتفاع در آن‌ها رخ داده و سطح مادی‌ها از رودخانه بالاتر رفته است، گفت: مطالعه‌ای در این زمینه انجام‌شده که ۴۰درصد پیشرفت داشته تا بتوان ارتفاع همه مادی‌ها را بررسی کرد.
صادقیان تأکید کرد: اگر معضل فرونشست زمین اصفهان در سطح ملی دنبال نشود در آینده امکان حل بسیاری از معضلات اصفهان وجود نخواهد داشت.
اول شدیم
مهمان بعدی جلسه دیروز، مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اصفهان بود. رضا اسلامی با بیان اینکه اصفهان تنها شهری است که فرونشست زمین به عمق آن نفوذ کرده، گفت: طی این سال‌ها اصفهان از یک شهر امن به شهر ناامن تبدیل شده و امروز این شهر با شهرهای زلزله‌خیز تفاوتی ندارد.
او با مقایسه وضعیت دشت حبیب‌آباد اصفهان در سال ۱۳۵۰ و ۱۳۹۰، اظهار کرد: این دشت طی ۴۰ سال حدود ۴۰سانتی‌متر فرونشست داشته است.
او تشدید بحران فرونشست زمین در اصفهان را از دهه ۷۰ دانست و گفت: از این زمان جریان زاینده‌رود قطع و اجازه برداشت آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی داده شد که سطح آب‌های زیرزمینی به‌شدت افت کرد.
مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اصفهان خطرناک‌ترین مخاطره در ایران را فرونشست زمین دانست و افزود: در اصفهان ۲۲ گسل شناسایی و نقشه خطر زلزله مشخص‌شده اما گسل‌ها فعالیت چندانی نداشتند و زلزله‌های خطرناکی در استان نداشته‌ایم؛ درحالی که هم‌اکنون به دلیل فرونشست زمین این استان به‌شدت در مـعــــرض خــطـر و آسیب است.
او تخریب ســـفــره‌هــــای آب زیرزمینی و عدم امکان ذخیره طبیعی آب در آبخوان، ادخال آب‌های شور و شیرین، تغییر شکل شبکه آبراهه‌ها به دلیل تغییر شیب رودخانه‌ها، کانال‌ها و آبراهه‌ها، آســـیـب به شـــریــان‌هــای حیاتی، خسارت به سازه‌های شهری و مسکونی، خرابی پوشش چاه‌ها، خسارت جدی و جبران‌ناپذیر به نواحی صنعتی و کشاورزی و ایجاد شکاف زمین را از خطرات فرونشست زمین دانست.
او به ارزیابی و رصد دقیق وضعیت زمین در استان اشاره کرد و ادامه داد: شمال شهر اصفهان با تمرکز بالای جمعیتی و المان‌های شهری بیشترین فرونشست را دارد. مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتـشـافـات مـعـدنــی اصـفـهـان به بارگذاری‌های شمال شهر اصفهان اشاره کرد و گفت: در شمال اصفهان پالایشگاه، نیروگاه شهید منتظری، فرودگاه، رینگ ترافیکی و کمربندی شرق استقرار دارد.
او با بیان اینکه فرونشست زمین به‌صورت یک نعل از شمال به جنوب اصفهان پیشروی می‌کند، تصریح کرد: ورزشگاه نقش‌جهان گرفتار فرونشست زمین شده است و چمن‌های این ورزشگاه به دلیل فرونشست زمین از بین می‌رود.
اسلامی همچنین از فرونشست آثار تاریخی اصفهان از جمله مسجد امام خبر داد. او به فرونشست زمین در فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان اشاره و اظهار کرد: باند فرودگاه اصفهان دچار فرونشست شده و احتمال فرورفتن هواپیما در زمین وجود دارد. او تنها راهکار برای جلوگیری از سرعت فرونشست و احیای آبخوان را برقراری جریان زاینده‌رود از سراب تا پایاب دانست و تأکید کرد: اگر زاینده‌رود را عقیم کنیم، فاتحه اصفهان خوانده شده است.
اسلامی درباره طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی ایران نیز گفت: این کار هزینه سنگینی دارد و بعدازآن انتقال آب‌های بین‌حوضه‌ای به نام اصفهان و به کام سایر استان‌ها خواهد بود. به گفته او، نرخ فرونشست زمین از ۲درصد به ۱۲درصد رسیده و اصفهان استان اول از نظر فرونشست زمین در کشور است.
دادستان وارد شود
در این جلسه مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای شهر نیز گفت: نبود مطـالـعـات جامع، روندنگاری گــسـستــه روی موضوع و عدم روزآمدی مطالعات، مهم‌ترین مـعـضـلات پــژوهـــش در این حوزه است. او با بیان اینکه بارگذاری روی محل‌ها، پهنه‌ها و لکه‌هایی که به‌ویژه در شمال شهر پیش‌بینی فرونشست در آن وجود دارد باید موردتوجه بیشتر معاونت شهرسازی قرار گیرد، افزود: معاون برنامه‌ریزی باید نقشه تراکم و سکونت و ریزدانگی واحدها و ترکیب آن با فرونشست را برای بازنگری طرح تفصیلی به شورای شهر ارائه دهد.
او خاطرنشان کرد: در استان از آلودگی هوا و بی‌آبی به مثابه معضل بزرگ اصفهان سخن گفته می‌شود؛ اما حل معضل فرونشست به‌عنوان صدای استان در سطح ملی مطرح نیست. نباتی‌نژاد ادامه داد: این پرسش نیز مطرح است که دادستان اصفهان در این خصوص ترک فعلی را مشخص و آن را پیگیری کرده است یا خیر؛ چراکه ما نباید در جلسات مختلف بنشینیم و مرثیه‌ای برای آن بسراییم.
نباتی‌نژاد با اشاره به طرح فراخوان برای RFP پژوهش در خصوص فرونشست زمین در اصفهان، گفت: اگر قابلیت بررسی این موضوع در استان نیست می‌توان با تشکیل کنسرسیوم‌های ملی و بین‌المللی مطالعات را به‌صورت جامع بررسی کرد.
