هزار سال پس از فردوسی

«اخبار شهری (29 شهریور 1313)
سابقا اطلاع دادیم که برای انعقاد جشن هزاره فردوسی که در بیستم مهرماه در سرتاسر مملکت منعقد می‌شود از طرف انجمن آثار ملی اصفهان نیز برای تشکیل این جشن در اصفهان اقداماتی شده و دعوتی از طرف حکمران معظم و رئیس محترم انجمن آثار ملی به عمل آمده و عده‌ای از محترمین و رؤسای ادارات و مدیران دبیرستان‌ها در اداره جلیله حکومتی حضور یافته، راجع‌به تهیه مقدمات جشن فردوسی مذاکره و کارهایی را که باید برای جشن انجام داده شود بین یک عده از مدعوین تقسیم نمودند. روز دوشنبه این هفته مجددا مدعوین سابق به اداره حکومتی دعوت و نتیجه اقدامات خود را اظهار داشته و مقرر گردید مدت یک هفته که آخر آن منتهی به لیله بیستم مهرماه خواهد شد، جشن باشکوهی در عمارت چهلستون و میدان نقش‌جهان اصفهان منعقد گردد و نیز ترتیب نمایش تمام‌آهنگی داستان بیژن و منیژه که از شاهکارهای فردوسی می‌باشد، به طرز جالب توجهی داده شده که سه شب متوالی در عمارت چهلستون به معرض نمایش گذارده شود و همچنین از طرف قشون محترم اصفهان در فرح‌آباد نمایش چوگان بازی و عملیات پهلوانی و سواری و غیره داده خواهد شد و اقدامات دیگری هم در نظر گرفته شده است که معمول گردد. پروگرام مفصل جشن نیز قریبا منتشر خواهد شد.»(اخگرش 975)
به تاریخ 12 تا 16 مهرماه 1313 خورشیدی، جشن هزاره فردوسی که با عنوان «کنگره هزاره فردوسی» نیز شناخته می‌شود به مناسبت هزارمین سالگرد تولد فردوسی، شاعر بزرگ ایران زمین، در تهران، طوس، اصفهان و چند شهر دیگر ایران برگزار شد. این کنگره که در تالار دارالفنون تهران برگزار شد، میزبان چندین تن از غول‌های علمی و ادبی ایران از جمله بدیع الزمان فروزانفر و سعید نفیسی و بسیاری دیگر بود که در بزرگداشت و شناخت فردوسی به ایراد سخنرانی پرداختند. همچنین در حدود 40 تن از شرق‌شناسان از کشورهای دیگر، با ارائه مقاله و ایراد سخنرانی با محوریت فردوسی، در کنگره حضور داشتند. روزنامه اخگر به تاریخ 29 شهریور 1313، گزارشی از برنامه‌های تنظیم‌شده در اصفهان هم‌زمان با مرکز رویداد در تهران، ارائه داده است.
 در این ستون و ستون بعدی، صفحات مهرماه 1313 اخگر را می‌خوانیم تا از چگونگی برگزاری جشن هزاره فردوسی در اصفهان با خبر شویم. اولین خبر پس از شماره 29 شهریور، به تاریخ پنجم مهرماه منتشر شده است. خبر از این قرار است:
«جشن‌های فردوسی در اتحاد جماهیر شوروی
به طوری‌که قبلا هم خبر داده شد جشن‌های مفصل و با شکوهی در کلیه اتحاد جماهیر شوروی به مناسبت هزارمین سال (تولد) حکیم ابوالقاسم فردوسی منعقد گردیده و نطق‌های مهمی ایراد شده است که خلاصه آن را ذیلا نقل می‌نماییم:
مسکو _ در مجلس با شکوهی که بیستم سپتامبر (29 شهریور 1313) در عمارت تئاتر بزرگ مسکو به مناسبت جشن هزارمین سال تولد فردوسی شاعر بزرگ ایران منعقد گردید، اعضای هیئت دولت شوروی و هیئت نمایندگان سیاسی خارجه و جمع کثیری از نمایندگان جامعه شوروی حضور به هم رسانیده بودند. موسیو بنوکید زه، رئیس کمیته تشکیلاتی جشن‌های فردوسی در اتحاد شوروی مجلس را افتتاح کرد. هیئت‌رئیسه مجلس با عضویت آقایان نفیسی و دیبا نمایندگان ایران که برای حضور در جشن‌های فردوسی وارد شده بودند، انتخاب گردیدند. بنوکید زه و پروفسور راوریلی نطق مفصل و جالب توجهی در این مجلس ایراد نمودند و بعد آقایان دیبا و نفیسی بیاناتی ایراد و از توجهی که دولت و جامعه شوروی در حق شاعر ملی ایران ابراز داشته‌اند اظهار تشکر کردند و بعد تلگرافات تبریک که به کمیته جشن فردوسی رسیده بود قرائت و از طرف مجلس جشن، تلگراف تهنیت‌آمیزی به آقای فروغی رئیس‌الوزرا، مخابره شد. پس از خاتمه قسمت رسمی مجلس، کنسرت بزرگی داده شد. در فواصل پرده‌ها، نمایش‌هایی از طرف بهترین قوای آرتیستی اتحاد شوروی داده می‌شد اعضای هیئت‌رئیسه جشن و مهمانان مزبور، نمایشگاهی را که به نام فردوسی در تالار تنفس دائر شده بود، تماشا می‌کردند.»(اخگر 977، 5 مهر 1313)
در منابع تاریخی اشاره شده که جشن هزاره فردوسی در خارج از ایران نیز، در پاریس، لندن، رم، مسکو، برلین و برخی دیگر از شهرهای اروپا و آسیا، با تشکیل جلسه‌های سخنرانی با محوریت بزرگداشت فردوسی، اجرا شده است.
گزارش روزنامه اخگر به یکی از این جلسات پرداخته که بنا بر تاریخ ذکر شده در گزارش (29 شهریور 1313)، جشن در مسکو پیش از شروع کنگره در ایران، برگزار شده است. همچنین در ادامه همین گزارش، اخگر از افتتاح نمایشگاهی در مسکو با موضوع صنایع دستی ایران، خبر می‌دهد:
«نمایشگاه صنایع ایران در موزه تمدن شرقی
مسکو 24 _ نمایشگاه صنایع ایران که به افتخار جشن فردوسی تأسیس یافته، در موزه تمدن شرقی افتتاح
 یافت. نماینده کمیسری معارف شوروی اظهار داشت که اولین دفعه‌ای است که در اتحاد شوروی چنین نمایشگاه کامل صنایع ایران افتتاح می‌یابد. (همان)
در ستون بعدی به ادامه اخبار جشن فردوسی در مسکو خواهیم پرداخت.