خیابان ممتاز چگونه خیابانی است؟
در بخش آغازین این مقاله، معيارهاي یک خيابان ممتـاز در فضـاهاي شـهري و مؤلفه‌های آن‌ها معرفی‌شده است. معيار اجتماعي و فرهنگي برای ساخت یک خیابان، انسان‌محور بودن، ايمني و امينت، نمادها و نماهاي ايرانـي اسـلامي، هويـت و حس تعلق دانسته شده است. برای در نظر گرفتن معيــار منظــر و اصــول زيباشناســي نیز اموری مانند نــورپردازي، سرزندگي، ادراك و تناسب مهم تلقی شده است. معيار خدماتي و رفاهي نیز سومین معیاری است که مبلمان شهری، قابليـت دسترسـي، پاكيزگي و نظافت، راحتي و آسايش را در نظر دارد. چهارمین معیار نیز به محیط‌زیست توجه کرده و اموری همچون پوشش گياهي، آسايش اقليمي، هدايت و دفع مناسب روان آب‌ها و مصـالح سـازگار بـا محیط‌زیست را برای احداث یک خیابان ممتاز در نظر گرفته است.
آنچه در این مقاله حائز اهمیت است، تأکید نویسنده‌ها بر مسئله انسان‌محوری در خیابان است: «طراحي خيابان شهري انسان‌گرا درواقع، شکل‌دهی فضاي خيابان شهري مبتني بر خواست‌های انسـاني است. يك خيابان انسان‌گرا تنها نياز دسترسي و جابه‌جایی را برآورده نمي‌سازد، بلكه فضايي است كه هـر فردي از اجتماع در خلق آن سهيم بوده و در عـوض اين فضاها قادر هستند نيازهاي افراد با گونه‌ها و توانایی‌هایی متفاوت را برآورده نمايد.»
در ادامه، «پياده محوری» و «دوچرخه محوری» به‌عنوان دو رهيافت اصلي براي دستيابي به خيابان شهري انسان‌گرا معرفی‌شده و تأکید می‌شود که ساختار خیابان‌ها باید به نحوی طراحی و اجرا شوند که بسترهای لازم برای افراد پیاده و دوچرخه‌سواران فراهم باشد تا بتوان در راستای ترویج فرهنگ کاهش استفاده از خودروی شخصی، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری با جدیت و قطعیت بیشتری عمل کرد.
توصیه‌هایی برای مدیران شهر
دستاورد دیگری که در این مقاله قابل‌توجه است و می‌تواند برای مدیران یک شهر مفید واقع شود، نکاتی درباره اجرای مؤلفه‌های اساسی در طراحی یک خیابان ممتاز است. دراین‌باره آمده است: «برای ایجاد حس تعلق به مکان باید به عوامل به وجود آورنده آن توجه کرده که عبارت‌اند از تصوير ذهني، فعالیت و فرم. معیارهای سنجش تصویر ذهنی شامل خاطره و نمادگرايي، خوانايي و نماياني، تجربه‌های حسی ارتباطات رواني و ادراك است. فعالیت نیز گوناگوني، سرزندگي، زنده‌بودن خيابان، نظاره كردن مردم، كافه فرهنگي و فعالیت‌های جاذب را شامل می‌شود و فرم عبارت است از مقياس، مركزگرايي، نفوذپذيري، نشانه و نسبت‌ها.»
در ادامه این بخش، در خصوص منظر و اصول زيباشناسي در خیابان به مسئله نورپردازی اشاره و تأکید می‌شود: «نورپردازي يكي از عناصر مهم در خيابـان اسـت و بـه ايجاد و يا خلق فضاهاي عمومي زيبا، دل‌انگیز، راحت و امـن كمـك می‌کند.»
به‌زعم پژوهشگران در این مقاله، تناسب از دیگر مؤلفه‌های مهم در طراحی یک خیابان است: «تناسبی كه در خیابان‌های شهري به دنبـال آن هسـتيم يكي تناسب اندازه‌ای و ديگري تناسب رنگ است. در تناسب اندازه‌ای مقصود ارتباط اندازه اجزاء نسبت بـه يكديگر از سويي و نسبت به‌کل از سوي ديگـر موردنظر است. كه رعايت اين تناسب باعث ارتقـاء كيفيـت فضــاهاي شــهري می‌شود. همچنين رنگ‌ها به‌عنوان يكي از عناصـر تأثیرگذار در كيفيت منظر شهري است كـه رعايـت تناسـب در هنگام استفاده از آن‌ها در فضاهاي شـهري عـلاوه بـر آسايش بصري باعث افـزايش كيفيـت و جـذابيت در خیابان‌های شهري می‌شود.»
كاربرد مبلمان شهري و تجهيزات موردنیاز
مبلمان شهری و نحوه طراحی و چیدمان آن‌ها از دیگر مؤلفه‌های مهم در یک خیابان به شمار می‌رود. موضوعی که در مقاله مذکور درباره آن آمده: «درواقع موفقيت فضاهاي شهري ازجمله خیابان‌ها و ميـزان كارايي آن‌ها بستگي مستقيم به كيفيت فضـاهایی دارد که به مبلمان شهری مجهز شده‌اند و اين امر تابع امكانات و تجهيزاتي است كـه در ايـن فضاها تعبيه شده است. اين تجهيزات بايـد در جهـت نقش و عملكرد فضا بوده و اسـتفاده از آن را تسـهيل، راحت و بی‌خطر گرداند. همين امر اسـت كـه بحـث مربوط به مبلمان شهري را اهميت می‌بخشد.»
