این روزها قیمت کالاها و اجناس روند افزایشی خود را طی می‌کنند، سفره‌ها کوچک‌تر شده و معیشت مردم در تنگنا قرار گرفته است. دخل و خرج مردم با هم هم‌خوانی ندارد و تورم از حقوق و دستمزدها سبقت گرفته است. پس از چند ماه فعالیت دولت، چشم‌انتظاری‌ها برای اعلام برنامه مشخص اقتصادی افزایش یافته تا مردم تأثیر سیاست‌های اقتصادی و عملیاتی شدنشان را روی قیمت کالاها و اجناس حس کنند. تورم مهم‌ترین دغـدغـــه مردم به شمار می‌رود و اصلی‌ترین مطالبه آن‌ها کاهش قیمت کالاها و اجناس است. از آنجا که در اقتصاد ایران افزایش نرخ ارز روی قیمت کالاها تأثیر می‌گذارد، چگونگی سیاست‌های ارزی و مدیریت نرخ ارز نیز تعیین‌کننده وضعیت بازارهای مختلف خواهد بود. سکان‌دار بانک مرکزی اعلام کرده که درآمدهـای ارزی سه برابر شده است؛ از ســـوی دیگر زمـزمـه‌هــایـــی در خــصــوص مذاکرات به گوش می‌رسد که از پیشرفت نسبی آن‌ها حکایت دارد. به نظر می‌رسد معامله‌گران به آینده مذاکرات خوش‌بین هستند و به همین خاطر میزان فروش در بازار ارز افزایش پیدا کرده است. روز گذشته قیمت دلار تا محدوده 27 هزار و 500 تومان کاهش یافت. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که با شروع مذاکرات، شاهد افت بیشتر قیمت‌ها در بازار ارز هستیم. از سوی دیگر، از گوشه و کنار شنیده می‌شود یکی از پیش‌شرط‌های ایران، آزادسازی بخشی از منابع ارزی بلوکه‌شده در کشورهای مختلف است و بخشی از این منابع در قـبــال واردات کـالا تـسـویـه و آزاد خــواهــد شد.
حال پرسش اینجاست که افزایش درآمدهای ارزی که این روزها از زبان رئیس‌کل بانک مرکزی مطرح می‌شود آیا می‌تواند متغیر تأثیرگذاری روی نرخ ارز تا پایان سال باشد؟ و با فرض به نتیجه‌رسیدن مذاکرات تا چه اندازه می‌توانیم به کاهش نرخ ارز و تأثیرش روی قیمت کالاها و اجناس امیدوار باشیم؟
توافق انجام نشود نرخ ارز صعودی می‌شود
در این زمینه یک کارشناس ارزی به اصفهان‌زیبا می‌گوید: چگونگی سه برابر شدن درآمدهای ارزی باید به طور دقیق و با جزئیات شفاف شود. انتظار می‌رود متولیان گزارش مشخصی در این خصوص اعلام کنند تا برای همگان روشن شود که این سه برابر شدن درآمدهای ارزی بر چه اساسی عملیاتی شده است؟ آیا به خاطر افزایش فروش نفت درآمدهای ارزی افزایش داشته یا دلایل دیگری دارد؟
میثم رادپور بــیـان مـی‌کـنـد: اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، نرخ تورم افزایش پیدا خواهد کرد و نرخ ارز نیز صعودی می‌شود. واقعیت این است که دوره تثبیت نرخ ارز تمام شده است. در یک برهه زمانی از منابع ارزی برخوردار بودیم، تحریم‌ها نبود و بانک مرکزی کنترل داشت؛ بنابراین نرخ ارز در دوره طولانی‌مدت تثبیت می‌شد؛ ولی دوره تثبیت نرخ ارز دیگر تمام شده است.
کاهش 20درصدی نرخ ارز پس از مذاکرات
رادپور می‌افزاید: اگر مذاکرات به نتیجه برسد، می‌توان به کاهش چند درصدی نرخ ارز امیدوار بود؛ ولی تأثیر آن زیاد نیست. بعد از برجام انتظار می‌رفت تحریم‌ها به طور کامل مرتفع شود و مشکلات بانکی به کلی حل و فصل شود؛ اما این اتفاق رخ نداد و ارز از نرخ 3 هزار و 700 تومان به 3 هزار و 200 یا 3 هزار و 300 تومان رسید؛ یعنی 15درصد کاهش یافت.
این کارشناس ارزی ادامه می‌دهد: الان دیدگاه‌ها به توافق‌ها متفاوت از بحث برجام است. درواقع با این مذاکرات، فروش نفت قرار است افزایش یابد؛ بنابراین نمی‌توان انتظار داشت تأثیر قابل‌توجهی در نرخ ارز داشته باشد.
رادپـور مـی‌گـویــد: مدت زیــادی است که ارز بالای 20 هزار تــومـــان معامله می‌شود پس نـمـی‌تـــوان انتظار داشت یک دفعه با نتیجه بخش‌بودن مذاکرات نرخ ارز به میزان قابل‌توجهی کـاهـش یـابــد. می‌توان تخمین زد هم‌زمان با توافق‌ها 20درصد نرخ ارز کاهشی شود که البته همین 20درصد هم با وجود فشارهای زیادی که روی ارز وجود دارد اتفاق بزرگی محسوب می‌شود. این کــارشـــنـــاس ارزی تــصـــریــــح می‌کند: درصـورتـی که مـذاکـرات به نتیجه نرسد به خاطر کسری بودجه و رشد نقدینگی در داخل کشور تورم افزایش پیدا خواهد کرد و نرخ ارز هم صعودی خواهد شد.
تورم کنترل شود نرخ ارز کاهشی می‌شود
رادپور خاطرنشان می‌کند: تورم اصلی‌ترین چالش اقتصاد ایران است. از سال 78 تا 90 یعنی حدود 13 سال نرخ ارز حوالی هزار تومان بود. طی این سال‌ها با تثبیت نرخ ارز مواجه بودیم؛ با این حال، طی این دوران با وجود تثبیت نرخ ارز حدود 15 یا 20 درصد تورم داشتیم. پس تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد قیمت ارز دلیل اصلی رشد تورم نیست، بلکه نرخ ارز باعث می‌شود فشارهای انباشته آزاد شود و در واقع افزایش نرخ ارز رشد قیمت‌ها را تسریع می‌کند.
این کارشناس ارزی ادامه می‌دهد: هر اندازه حجم نقدینگی افزایش یابد، تورم هم رشد می‌کند. رشد اقتصادی ازدهه 90 تا 1400 ناچیز بوده و به لحاظ نظری ساختار اقـتـصــادی تـورم‌زاســـت؛ حـتـی در شرایطی هم که قیمت ارز ثابت باشد باز هم تورم خواهیم داشت؛ چون هزینه‌های دولت بالاست و افزایش هزینه‌های دولت کسری بودجه را تحریک می‌کند و کسری بودجه نیز منجر به رشد نقدینگی می‌شود و در نتیجه تورم افزایش می‌یابد.
توافق‌ها بازارها را در میان‌مدت کنترل می‌کند
رادپور تـوضـیـح مـی‌دهـد: قیمت ارز هزینه مبادلات را افزایش داده؛ ولی تورم ریشه اصلی افـزایــش قـیـمـت‌هــاســـت و نرخ ارز فــقـــط به آزادشدن فشارهای انباشته کمک می‌کند. تورم داخلی باعث گران‌شدن کالاهای داخلی می‌شود و وقتی قیمت ارز افزایش یابد روی قیمت کالاهای خارجی تأثیر می‌گذارد پس افزایش نرخ ارز روی قیمت‌ها تأثیر دارد؛ ولی مشکل اصلی نرخ تورم است و می‌توان گفت قیمت ارز تورم را پررنگ‌تر می‌کند. این کارشناس ارزی بیان می‌کند: اگر توافقی صورت نگیرد، فشارهای جدی برای افزایش نرخ ارز وجود دارد؛ ولی اگر توافق شود و مذاکرات به نتیجه برسد، در میان‌مدت از افزایش قیمت‌ها در بازارهای مختلف جلوگیری می‌شود؛ با این حال، نمی‌توان انتظار کاهش قابل‌توجه قیمت‌ها را داشت.
