در تابستان ۱۴۰۰، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی‌بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسبوکار» و «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسبوکار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی کرده‌اند. صدور مجوز کسبوکار نیز همواره یکی از مشکلات این عرصه بوده است، مسئله‌ای که این روزها بحث آن نیز داغ شده است. ۲۲ شهریور ماه سال جاری نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، کلیات طرح «تسهیل صدور برخی مجوزهای کسبوکار» را در صحن علنی تصویب کردند که به اذعان بسیاری از نمایندگان، هدف این طرح شکستن انحصار در اعطای مجوزها و حذف هرگونه رانت و امضای طلایی در مسیر شروع کسب‌و‌کارهاست. با این حال همچنان حرف و حدیث در این باره زیاد است؛ به خصوص آن که کانون وکلای دادگستری نسبت به این طرح مواضع انتقادی دارند.
تأثیر کرونا بر کسب‌و‌کارها
بر اساس یافته‌های طرح، پایش ملی محیط کسبوکار ایران میانگین ظرفیت تولیدی (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در فصل تابستان معادل ۴۰,۳۲ درصد بوده که نسبت به همین میزان در زمستان گذشته (۳۸,۶۴ درصد)، با افزایش ۱,۶۸ واحدی مواجه شده است. فعالان اقتصادی به‌طور متوسط، میزان تأثیر کرونا بر کسبوکار را ۶, ۴۴ ارزیابی کردند. لازم به ذکر است که شاخص کل کشور، شاخص استانی و سایر شاخص‌ها نیز در این فصل با در نظر گرفتن این عامل محاسبه و گزارش شده‌اند.
شاخص استانی محیط کسبوکار
بر اساس یافته‌های این طرح در تابستان ۱۴۰۰، استان‌های اردبیل، کرمان و کرمانشاه به ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسبوکار و استان‌های مرکزی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی به ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسبوکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. شاخص کسبوکار در استان اصفهان در تابستان 1400 به 5.79 واحد رسید که نسبت به فصل قبل از آن 1.27 درصد افزایش داشته است. با این حال بررسی روند این شاخص در اصفهان حاکی از آن است که از سال 97 تا‌کنون، شاخص محیط کسبوکار در اصفهان رو به بهبود بوده است؛ به گونه‌ای که این شاخص نسبت به فصل مشابه در سال گذشته 5.63 درصد افت (بهبود) داشته است. در یک چشم‌انداز کلی استان اصفهان در تابستان 1400 در بین 10 استان با بهترین شاخص محیط کسبوکار در کشور قرار می‌گیرد. بر اساس نتایج این پایش در تابستان ۱۴۰۰، وضعیت محیط کسبوکار در بخش خدمات (۵, ۸۸) در مقایسه با بخش‌های کشاورزی (۵,۷۲) و صنعت (۵,۸۴) نامناسب‌تر ارزیابی شده است.
بهترین و بدترین محیط کسبوکار
در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی رشته فعالیت‌های «ساختمان»، «حمل‌ونقل و انبارداری» و «املاک و مستغلات» دارای بدترین وضعیت محیط کسبوکار و رشته فعالیت‌های «مالی و بیمه»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «کشاورزی، جنگل‌داری و ماهیگیری» بهترین وضعیت محیط کسبوکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند. وضعیت محیط کسبوکار کشور برحسب تعداد کارکنان شاغل در بنگاه‌های بر اساس نتایج به دست آمده به‌صورت بنگاه‌های با کمتر از ۵ کارکن (۵,۹۱) دارای بدترین وضعیت و بنگاه‌های دارای ۵۰ تا ۱۰۰ کارکن (۵,۷۱) دارای بهترین وضعیت محیط کسبوکار نسبت به سایر بنگاه‌ها ارزیابی شده‌اند. وضعیت محیط کسبوکار کشور برحسب سال تأسیس بنگاه اقتصادی در کارگاه‌های کمتر از دوسال، بدترین وضعیت (۶, ۱۲) و در کارگاه‌های بیشتر از ۱۶ سال، دارای بهترین وضعیت (۵,۸۰) ارزیابی شده‌اند.
بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسبوکار ایران در تابستان ۱۴۰۰، عدد ۶, ۰۶ (عدد ۱۰ بدترین ارزیابی) به دست آمده است که بدتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (بهار ۱۴۰۰ با میانگین ۶,۰۲) است. میانگین ارزیابی محیط اقتصادی عدد ۶,۳۳ است که در ارزیابی فصل گذشته عدد ۶,۱۹ حاصل شده بود و میانگین ارزیابی محیط نهادی عدد ۵,۸۳ است که در فصل گذشته عدد ۵,۸۹ ارزیابی شده بود. بر این اساس، محیط علمی و آموزشی با عدد ۵,۴۱ و محیط مالی با عدد ۸,۱۵ به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند. لازم به ذکر است که شاخص شین به دلیل در نظر گرفتن وزن عوامل مختلف در محاسبه، از دقت بیشتری نسبت به شاخص کل کشور برخوردار است. در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی در فصل تابستان ۱۴۰۰، فعالیت‌های «املاک و مستغلات (۸, ۴۹)»، «اداری و خدمات پشتیبانی (۲۴/۸)» و «تأمین جا و غذا شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی (۸۹/۷)» بیشترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا متحمل شده و در مقابل رشته فعالیت‌های «سلامت انسان و مددکاری اجتماعی (۶۶/۵)»، «استخراج معدن (۷۰/۵)»، «مالی و بیمه (۷۹/۵)» کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شده‌اند.
