ننه دلاور در عبور از سال 2020
اگرچه نمایشنامه، همان شاهکار برشت است که برخی آن را چکیده افکار او خوانده‌اند و به‌عنوان «بزرگ‌ترین نمایشنامه ضد جنگ» می‌شناسند، اشخاص نمایش هم همان نقش‌های 82سال پیش را اجرا می‌کنند. ننه دلاور نیز با گاری فرسوده و سه فرزند جورواجورش، همچنان از شرایط جنگی کاسبی می‌کند و روزگار می‌گذراند؛ اما نمی‌خواهد فرزندان جوانش وارد هنگ سربازان شوند.
او هنوز هم آن جمله معروفش که «جنگ باشد اما برای فرزندان من نباشد» را پس از 82 سال، تکرار می‌کند و البته در همین نسخه هم سرانجام جنگ، دو پسر و تک‌دختر ننه دلاور را در آتش خود می‌بلعد و او را با گاری دوره گردش تنها می‌گذارد… پس چرا نمایش تازه‌اجراشده در اصفهان با تمام اجراهای قبل از خودش تفاوت دارد؟
پاسخ آشناست! چرا که این ننه‌دلاور به سال 2020 رسیده و از آن عبور کرده است. سالی که در آن زمین علیه زمینیان شورید، شاید باز هم این آتشی بود که زمینیان خود بر سر خود آوار کردند؛ اما به هر حال کووید 19 رخداد سال 2020 بود که ننه دلاور و فرزندانش جان سالم از آن به در برده و در تابستان سال 2021، چرخ‌های 82ساله گاری زنگ زده‌شان همچنان می‌چرخید. با این تفاوت که گاری را به دوش کشیدند و به پشت بام تالار هنر نقل مکان کردند.
پس از بحران کرونا و در دورانی که هنوز سایه خاکستری این همه‌گیری هولناک بر سر جهان سنگینی می‌کند، ننه دلاور هنوز می‌خواهد فرزندانش را از چشم مأمور بی‌رحم سربازگیری پنهان نگه دارد. اگرچه تمام اشخاص نمایش به بام تالار هنر نقل مکان کرده‌اند تا پروتکل‌های بهداشتی مصوب برای درامان‌ماندن از ویروسی موذی که معلوم نیست از تیر تفنگ کدام مهاجم به سوی کدامین هدف می‌رود رعایت شود، اما انگار ننه‌دلاور به همین جابه‌جایی مکانی دل خوش کرده و بیشتر از این نخواسته یا نتوانسته واقعه کووید 19 را بشناسد و بازنمایی کند.
این انتظاری است که تماشاگر عصر کرونا از ننه دلاور برشت پس از گذر از پیچ طولانی بحران همه‌گیری دارد و دلاور خسرونیا، کارگردان نمایش، با تمام خوش‌فکری و خوش‌ساختی اثر، نمی‌تواند به آن پاسخ دندان‌گیری بدهد.
نیاز به بازتعریف مفهوم و جنگ و صلح در جهان امروزین
شاید اینگونه بهتر بتوان گفت که پس از شیوع ویروس کرونا از ابتدای سال 2020 میلادی و گستردگی آن در جهان و به دنبال بحران همه‌گیری، شیوع بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی در میان جوامع، به نظر می‌رسد که مفهوم جنگ و صلح در چنین جهانی دچار دگرگونی‌هایی شده و نیاز به تعریف‌های تازه‌ای داشته باشد.
در این میان، وقتی به سراغ برشت می‌رویم، با توجه به جایگاهی که او برای هنر قائل بود و رسالت هنر را آموختن به دولت و بیداری مردم می‌دانست، به همین میزان انتظارات مخاطب از روایتی تازه از ننه‌دلاور، چیزی ورای همان شخصیت‌های قدیمی درگیــــــر جنگ‌های کلاسیک است. چرا که نمایشنامه «ننه‌دلاور و فرزندان او» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین آثار ضدجنگ و ستایشگر صلح در حوزه ادبیات دراماتیک شناخته می‌شود.
البته دلاور خسرونیا در این روایت تازه، تلاش‌هایی در راستای به‌روزرسانی داستان نمایش انجام داده است. از جمله اینکه دو مأمور سربازگیــــــری اجباری، از ابتدای نمایش تا نزدیک صحنه پایانی همواره در حال شمارش اعدادی هستند که از یک‌هزار و نهصد و اندی آغاز می‌شود و به دوهزار و بیست و اندی ختم می‌شود. این اعداد دارای مفاهیم ظاهری و نمادین هستند. شاید شمارش سربازهایی باشد که تا به حال دستگیر شده و به هنگ برده شده‌اند، یا به جنگ رفته و کشته شده‌اند یا هنوز باید این تعداد دستگیر شوند تا مأموریت سربازگیرها به سرانجام برسد. اما مفهوم نمادین این اعداد به سال‌های دهه نود میلادی و جنگ‌های جهانی اول و دوم اشاره دارد و رسیدن اعداد تا 2020، ادامه جنگ‌های ویرانگر و خانمان‌سوز در جهان را یادآور می‌شود که همواره جان سربازان را به یغما می‌برد. مفهوم ضمنی دیگری که در ذهن من به عنوان مخاطب از شنیدن این اعداد کلید زده شد و نقطه قوت این شمارش نمادین است، اشاره به تعداد قربانیان کرونا در طی این دو سال گذشته است که هر روز در اخبار سراسری ظهرگاهی در قالب آمار و اعداد اعلام می‌شد و می‌شود. آماری که متاسفانه هنوز جریان دارد و بر تعداد آن افزوده می‌شود.
دیگر عناصر اجرا در نمایش ننه دلاور، از کیفیت قابل قبولی برخوردارند. با وجود سختی در ایجاد صحنه تئاتر بر بام تالار هنر، صدا، نور و دکور صحنه خلاقانه و به‌یادماندنی است. بازیگران به‌خوبی از عهده نقش‌ها برآمده‌اند؛ به‌خصوص ناهید یادگاری در نقش ننه‌دلاور و آیدا سوادکوهی در نقش کاترین دختر لال او، پرتوان ظاهر شده‌اند.
نمایش «ننه دلاور به روایت دلاور سی‌ساله» به نویسندگی و کارگردانی دلاور خسرونیا در آبان‌ماه یک هزار و چهارصد بر بام تالار هنر اصفهان، به روی صحنه اجرا بود.
ناهید یادگاری، مهدی تقی پور، علی آذرشین، هاجر عتیقی، هومن شمس، مهدی جوانمردی، آیدا سوادکوهی در این نمایش ایفای نقش می‌کردند.
هاجر عتیقی و مهدی جوانمردی و امین آقا جان دستیاران آن هستند.
مدیر اجران الهام شکری و مهدی اطفالشان بودند. منشی‌صحنه بنفشه نادی و مهدی عقیلی مدیریت صحنه را بر عهده داشت.
دستیاران صحنه نیزعرفان نجفی و مینا رحمانی بودند.
رحیم کشاورز آهنگساز و پیمان کشاورز شعر، شعر کاسبی از رحیم کشاورز، پیمان احمدی شعر صحنه دو و دلاور خسرونیا و بهناز بهادری طراحی صحنه این نمایش را انجام دادند.
