تعطیلی مدارس و تأثیرات مخرب آن بر کودکان و نوجوانان

نتایج یک پژوهش بین‌‌المللی نشان می‌‌دهد کودکانی که مدارس آن‌‌ها به‌منظور جلوگیری از گسترش موج‌‌های متعدد بیماری کرونا تعطیل شده است، پیشرفت تحصیلی مناسبی نداشته‌‌اند و احتمال ترک تحصیلشان هم بیشتر شده است. همچنین در این مطالعه آمده است که درنتیجه چنین تغییراتی احتمالاً این کودکان پس از ورود به بازار کار برای تمام طول عمر خود درآمد پایین‌‌تری خواهند داشت.

پژوهشگران تربیتی باور دارند که این دانش‌‌آموزان برای سالیان متمادی با تأثیرات ناشی از تعطیلی مدارس درنتیجه همه‌‌گیری کرونا دست‌به‌گریبان خواهند بود. در ادامه به این می‌‌پردازیم که تعطیلی مدارس در درازمدت چه تأثیراتی بر بهزیستی دانش‌‌آموزان خواهد داشت.
1. عدم پیشرفت تحصیلی
بر مبنای گزارشی که مکینزی اند کامپنی (McKinsey and Co.)، یکی از مؤسسات معتبر بین‌‌المللی در زمینه مشاوره مدیریتی، در ماه جولای سال 2021 ارائه کرده است، در پایان سال تحصیلی 2020-2021 اغلب دانش‌‌آموزان آمریکایی در درس‌‌های ریاضیات و مهارت‌‌های خوانداری حدود چهار تا پنج ماه از برنامه پیش‌‌بینی‌‌شده عقب بوده‌‌اند.
بااین‌‌حال وقتی پژوهشگران داده‌‌های گردآوری‌‌شده از پاییز 2021 را بررسی کردند، متوجه شدند دانش‌‌آموزان مدارسی که اکثریت آن‌‌ها را سفید‌‌پوستان تشکیل می‌‌دهند، توانسته‌‌اند بخشی از عقب‌‌ماندگی‌‌ها را جبران کنند و تا حدی خود را به برنامه تحصیلی برسانند؛ اما کسانی که به گروه‌‌های محروم تعلق دارند، ازجمله دانش‌‌آموزان مدارسی که اکثریتشان را سیاه‌‌پوستان یا فرزندان خانواده‌‌های کم‌‌درآمد تشکیل داده‌‌اند، بیش از بقیه از برنامه آموزشی عقب افتاده‌‌اند. درنتیجه برآورد می‌‌شود که در حال حاضر دانش‌‌آموزان مدارسی که اکثریتشان سیاه‌‌پوست هستند، ازنظر آموزشی به‌اندازه یک سال کامل از مدارسی که غالب آن‌‌ها را سفیدپوستان تشکیل می‌‌دهند، عقب‌‌تر هستند.
البته بسته به مقطع و پایه تحصیلی تفاوت‌‌هایی بین دانش‌‌آموزان دیده می‌‌شود. تعداد روزهای تعطیل دبیرستان‌‌ها بیشتر از مدارس ابتدایی بوده است. بر مبنای گزارشی که اخیراً منتشر شده است، در سال 2021 نرخ فارغ‌‌التحصیلی از مقطع دبیرستان در سرتاسر ایالات متحده آمریکا کاهش یافته و برخی مسئولین آموزشی نگران‌‌اند که در آینده نرخ فارغ‌‌التحصیلی حتی از این هم پایین‌‌تر بیاید. البته مدارس در تقلا بوده‌‌اند تا با پیشنهاد کردن گزینه‌‌هایی از قبیل برنامه‌‌های جبرانی مختلف، نرخ فارغ‌‌التحصیلی را بالا ببرند که این خود نگرانی‌‌هایی را درباره کیفیت یادگیری به وجود آورده است.
مسئولین کالج‌‌ها و دانشگاه‌‌ها خود را برای پذیرش سال‌‌اولی‌‌هایی آماده می‌‌کنند که در مقایسه با ورودی‌‌های جدید سال‌‌های گذشته، دانش کم‌‌تر و عادت‌‌های مطالعاتی ضعیف‌‌تری دارند و تمرکز کردن روی درس برایشان دشوارتر است.
2. اخلال در رشد اجتماعی-عاطفی
بر مبنای گزارشی که از 36 پروژه مطالعاتی انجام‌شده در 11 کشور جهان ارائه شده است، حتی در همان ابتدای همه‌‌گیری هم تعطیلی مدارس به بهزیستی اجتماعی و عاطفی دانش‌‌آموزان آسیب زده است. تا تابستان سال 2021 بسیاری از معلمان و مدیران آمریکایی گزارش کرده بودند که طبق ارزیابی‌‌های آن‌‌ها، دانش‌‌آموزان در مقایسه با سال‌‌های گذشته فشار روانی، انفصال و بی‌‌تفاوتی، افسردگی، اضطراب و تنهایی بیشتری را تجربه کرده‌‌اند.
هنگام ازسرگیری فعالیت مدارس در پاییز 2021، بسیاری از کودکان آمریکایی یکی از والدین یا سرپرستان اصلی خود را به دلیل ابتلا به کووید-19 در طول یک سال پیش‌‌ازآن از دست داده بودند. برخی مسئولین آموزشی نگرانی‌‌هایی را در خصوص اضطراب و اندوهی که این دانش‌‌آموزان تجربه می‌‌کنند، مطرح کرده‌‌اند.
علاوه بر این در مطالعه‌‌ای که اخیراً انجام شده است، 28 درصد از والدین دانش‌‌آموزان پایه‌‌های تحصیلی دوازده‌‌ساله در ایالات‌‌متحده گفته‌‌اند که درباره سلامت روان و بهزیستی اجتماعی و عاطفی فرزندشان «خیلی یا به‌‌شدت نگران» هستند. در بهار 2021 این رقم 35 درصد بوده است و اگرچه در حال حاضر کاهش یافته است اما هنوز هم 7 درصد بالاتر از رقم مربوط به پیش از دوران همه‌‌گیری است. البته به‌‌طورکلی والدین دانش‌‌آموزان سیاه‌‌پوست یا هیسپانیک (تبار آمریکای لاتین) 5 درصد بیشتر از والدین دانش‌‌آموزان سفیدپوست نگران سلامت روان و بهزیستی اجتماعی و عاطفی فرزندشان بوده‌‌اند.
مدارس و مؤسسات آموزشی منابع و امکانات خود را روی پشتیبانی از سلامت روانی، اجتماعی و عاطفی دانش‌‌آموزان متمرکز کرده‌‌اند. به‌‌عنوان‌‌مثال، وزارت آموزش ایالات متحده آمریکا بر مبنای پژوهش‌‌های انجام‌‌شده به معلمان توصیه کرده است که درس‌‌هایی درباره دلسوزی، شفقت و شجاعت را در برنامه‌‌ها و فعالیت‌‌های کلاسی بگنجانند و از مدارس هم خواسته است که برای کمک به دانش‌‌آموزان گروه‌‌هایی موسوم به تیم فرزیستی تشکیل دهند.
ایالت‌‌های مختلف آمریکا قصد دارند به پشتوانه بودجه فدرال که برای کمک به مدارس در پاسخ به همه‌‌گیری در نظر گرفته شده است، به چنین نیازهایی پاسخ دهند. به‌‌عنوان‌‌مثال، قرار است در ایالت کنتیکت مناطق آموزشی مختلف کارشناسان بیشتری را برای پشتیبانی از سلامت روان دانش‌‌آموزان استخدام کنند، برنامه‌‌های اجتماعی-عاطفی ویژه‌‌ای پیشنهاد دهند و با ادارات محلی همراه شوند تا دسترسی دانش‌‌آموزان به این برنامه‌‌های حمایتی تسهیل شود.
3. عادت‌‌های رفتاری نامطلوب
بازگشت آموزش حضوری با گزارش‌های متعدد مدیران مدارس از افزایش بدرفتاری و تهدید به خشونت در بین دانش‌‌آموزان همراه شده است. این تغییرات بیشتر در نواحی بزرگ‌‌تر و مناطقی گزارش شده است که اغلب دانش‌‌آموزان در طول سال تحصیلی گذشته به‌جای آموزش حضوری به آموزش از راه دور یا ترکیبی از دو روش آموزشی مشغول بوده‌‌اند.
روشن است برخی رفتارهایی که در شبکه‌‌های اجتماعی شایع شده‌‌اند و اصطلاحاً با عنوان «چالش» شناخته می‌‌شوند، مثلاً برخی «میم‌‌ها» در شبکه اجتماعی تیک‌‌تاک که از دانش‌‌آموزان می‌‌خواهند به یکی از کارکنان مدرسه سیلی بزنند یا در یک روز مشخص غیبت کنند، باعث شده معلمان و مسئولین آموزشی نتوانند محیط حمایتی و امنی را در مدارس فراهم کنند.
علاوه بر این، فشار روانی و تشویش والدین فرزندان را هم تحت تأثیر قرار می‌‌دهد. به‌‌طورمعمول دانش‌‌آموزانی که والدینشان افسرده، مضطرب، تنها، خسته و درمانده هستند، بیشتر در مدرسه بدرفتاری می‌‌کنند و این تأثیر سوء والدین بر فرزندان در دوره‌‌های قرنطینه که مدارس بسته بوده‌‌اند، تقویت شده است.
دراین‌بین، گزارش‌‌ها نشان می‌‌دهد که پس از بازگشایی مدارس در ایالات‌‌متحده، دانش‌‌آموزان در مقایسه با دوران قبل از همه‌‌گیری کرونا تعداد روزهای بیشتری را از مدرسه غیبت کرده‌‌اند و تعداد بیشتری از کودکان هم برای بیش از 15 روز در طول یک سال تحصیلی در مدرسه حضور نیافته‌‌اند. با توجه به ارتباطی که بین غیبت طولانی‌‌مدت و افزایش نرخ ترک تحصیل در دوران دبیرستان وجود دارد، پژوهشگران هشدار می‌‌دهند که ممکن است افزایش غیبت دانش‌‌آموزان باعث شود بین 1.7 تا 3.3 میلیون محصل آمریکایی از پایه‌‌های هشتم تا دوازدهم نتوانند به‌‌موقع فارغ‌‌التحصیل شوند.
4. تضعیف سلامت جسمانی
درنتیجه همه‌‌گیری کرونا افراد بزرگ‌‌سال از ریزش مو، التهاب و قرمزی چشم، تحریک‌‌پذیری روده و مشکلات پوستی رنج برده‌‌اند. یکی از مطالعاتی که در این مورد انجام شده است نشان می‌‌دهد کودکان پیش‌‌دبستانی چینی که مدرسه‌‌شان در طول همه‌‌گیری بسته بوده است، در مقایسه با بچه‌‌های پیش‌‌دبستانی سال‌‌های قبل کوتاه‌‌قدتر بوده‌‌اند اگرچه تفاوت‌‌ها و تغییرات قابل‌‌توجهی در وزن این کودکان مشاهده نشده است.
مدرسه یکی از اصلی‌‌ترین مکان‌‌هایی است که کودکان می‌‌توانند در آن به غذای سالم و فعالیت جسمانی دسترسی داشته باشند. پژوهشگران می‌‌کوشند تأثیر تعطیلی مدارس و محروم ماندن از چنین مزایایی را بررسی کنند. به‌‌عنوان‌‌مثال، مشخص شده که در دوران قرنطینه در ایتالیا، کودکانی که اضافه‌‌وزن مفرط داشته‌‌اند کمتر به فعالیت جسمانی پرداخته‌‌اند و در عوض، بیشتر خوابیده‌‌اند و از وسایل الکترونیکی استفاده کرده‌‌اند و مصرف چیپس سیب‌‌زمینی و نوشیدنی‌‌های شکری هم در بین آن‌‌ها افزایش یافته است.
در ایالات‌‌متحده از هر 4 خانواده‌‌ای که بچه‌مدرسه‌ای دارند، یکی از آن‌‌ها به غذای کافی و مناسب دسترسی ندارد. تعطیلی ناگهانی و غیرمنتظره مدارس باعث شده است بیش از 30 میلیون کودک آمریکایی از صبحانه و نهار رایگان یا تخفیف‌‌داری که در مدرسه به آن‌‌ها داده می‌‌شد، محروم شوند.
وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا که بر برنامه‌‌های غذایی مدارس نظارت می‌‌کند، شرایطی فراهم آورده است که به مدارس اجازه می‌‌دهد به روش‌‌های جدیدی، متناسب با نیازهای دانش‌‌آموزان، برخی وعده‌‌های غذایی را در اختیار آن‌‌ها قرار دهند. به‌‌عنوان‌‌مثال، در ایالت کنتیکت پس از اطلاع‌‌رسانی و دسترسی گسترده‌‌تر خانواده‌‌ها به مکان‌‌های پیش‌‌بینی‌‌شده برای دریافت وعده‌‌های غذایی دانش‌‌آموزی، تعداد دانش‌‌آموزانی که توانسته‌‌اند در طول همه‌‌گیری کرونا این وعده‌‌های غذایی را دریافت کنند، افزایش یافته است.
گذر زمان مشخص خواهد کرد که آیا فواید تعطیلی مدارس بر هزینه‌‌های آن می‌‌چربد یا نه. شواهد اولیه نشان می‌‌دهد که تصمیم‌‌گیری آن‌‌قدرها هم ساده نیست و نمی‌‌توانیم فقط خطرات کووید-19 برای سلامت افراد را مدنظر قرار دهیم. لازم است یک ارزیابی کلی انجام شود تا بتوانیم تأثیرات تعطیلی مدارس را بر تمامی ابعاد بهزیستی کودکان و نوجوانان بررسی کنیم و همچنین ببینیم که این پدیده جوامع و گروه‌‌های مختلف را چطور متأثر می‌‌کند.
ارتباط، همکاری و تعامل مثبت برای رشد و پرورش سالم و سازنده در دوران کودکی و نوجوانی ضروری است. مدارس، خانواده‌‌ها و جوامع می‌‌توانند با همکاری یکدیگر نیازهای تمام کودکان و نوجوانان را ارزیابی کنند و به آن‌‌ها پاسخ مناسب دهند تا بتوان تأثیرات دیرپای تعطیلی مدارس را به حداقل رساند.

این مطلب ترجمه مقاله‌‌ای است به قلم ساندرا ام. چفولیس (Sandra M. Chafouleas)، استاد روان‌‌شناسی تربیتی در دانشگاه کنتیکت، که در تاریخ 9 فوریه 2022 در وب‌‌سایت کانورسیشن (theconversation.com) منتشر شده است. این سازمان رسانه‌‌ای می‌‌کوشد نتایج پژوهش‌‌ها و مقالات منتشرشده توسط محققان، متخصصین و دانشگاهیان حوزه‌‌های مختلف را در دسترس عموم قرار دهد.