به گفته معاون شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، مشکل اساسی که در کشور ما برای شرکت‌های دانش‌بنیان در بحث تأمین مالی وجود دارد، این است که فناوری که توسط نهادها تولید می‌شود و توسعه پیدا می‌کند، عرضه‌محور است؛ یعنی شخص فناور سرمایه‌گذاری را انجام می‌دهد و اگر محصول به نتیجه برسد، صنایع محصول را خریداری می‌کنند. بابک صفاری در گفت‌وگو با اصفهان‌زیبا تصریح می‌کند: «هزینه‌های تحقیق و توسعه در تمام دنیا بالاست و شخص فناور این هزینه‌ها را تقبل نمی‌کند؛ روال به این صورت است که شرکت‌های بزرگ و مادر در هر حوزه‌ای از سود خودشان هزینه تحقیق و توسعه را پرداخت می‌کنند. صنایع باید منتظر باشند تا شرکت‌های فناور با بنیه ضعیف مالی برای آن‌ها یک محصول مبتنی برفناوری بسازند و پس از آن، صنایع این فناوری‌ها را با نمونه خارجی مقایسه کرده و روی مزیت‌های نمونه خارجی تأکید می‌کنند و به جای اینکه در فرایند توسعه فناوری مشارکت کنند، بیشتر مدعی توسعه فناوری هستند.»
سازوکار بانک‌ها برای تسهیلات‌دهی به دانش‌بنیان‌ها
معاون شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان بیان می‌کند: «سازوکار بانک‌ها برای حمایت از این کسب‌وکارها طراحی نشده است. بانک‌ها همان‌طور که به فعالان ساخت‌وساز نگاه می‌کنند، به شرکت‌های فناور هم نگاه می‌کنند. وقتی شخصی وام دریافت می‌کند تا محصولی را تولید کند، ریسک بالایی را متحمل می‌شود و احتمال رسیدنش به محصول و فناوری پایین است. ممکن است از هر تعداد محصولی که تولید می‌کند، یکی از آن‌ها به نتیجه برسد؛ بنابراین نگاه بانک‌ها باید به شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان تغییر کند. درواقع همان سودی که بابت تسهیلات از فعالان ساخت‌وساز دریافت می‌شود، از شخص فناور نیز دریافت می‌شود که این روش مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان منسوخ شده است.»صفاری اذعان می‌کند: «در دنیا شرکت‌های بزرگ و نهادهای خطر پذیر ریسک‌های مالی را می‌پذیرند؛ ولی در کشور ما ابزارهای تأمین مالی در حوزه توسعه فناوری، ابزارهای ضعیفی است که متأسفانه تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها به‌سختی انجام می‌شود.»او عنوان می‌کند: «قاعده این است که صندوق‌های وی سی وارد بورس می‌شوند و سهام آن‌ها در بورس عرضه می‌شود و در فعالیت‌های خطرپذیر سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ ولی واقعیت این است که صندوق‌های وی‌سی مناسبی در بورس وجود ندارد. درواقع باید صاحبان صندوق‌های خطرپذیر از لحاظ فنی قوی باشند وفناوری را به خوبی بشناسند و با مباحث مالی نیز آشنایی داشته باشند. نکته دیگر هم این است که تعداد این صندوق‌ها در بورس اندک است.»عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان اظهار می‌کند: «سرمایه‌گذاران شخصی ولی می‌توانند در حوزه دانش‌بنیان ورود پیدا کرده و روی استارتاپ‌ها یا ایده خاصی سرمایه‌گذاری کنند تا به محصول منتج شود و سودآوری داشته باشد.در کمال تأسف، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضعیف عمل می‌کنند؛ بانک‌ها نیز حمایت‌های لازم راندارند و سرمایه‌گذاران شخصی نیز از آنجایی که اطلاعات کافی ندارند، وارد این عرصه نمی‌شوند؛ به همین خاطر تأمین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان سخت انجام می‌شود.»
ضعف تعامل صنایع با دانش‌بنیان‌ها
ز سوی دیگر، همکاری صنایع مادر اصفهان با دانش‌بنیان‌ها برای تأمین مالی این واحدها موضوعی است که مهساقربانی، کارشناس مالی بر آن تأکید می‌کند. او به اصفهان‌زیبا می‌گوید: «واحدهای دانش‌بنیان برای اینکه بزرگ شوند، نیاز دارند بازارشان رشدیافته و تقاضای فناوری برای آن‌ها افزایش پیدا کند؛ ولی واحدهای بزرگ صنعتی اجازه رشدکردن به این واحدها را نمی‌دهند؛ چون با آن‌ها تعامل کافی ندارند و بازار مناسب را در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهند؛ این شرکت‌های دانش‌بنیان نیز نمی‌تواننددرزمینه تأمین مالی و فروش محصولات موفق باشند.» قربانی بیان می‌کند: «تعداد واحدهای صنعتی بزرگ در کشور زیاد نیست؛ بااین‌حال شرکت‌های بزرگی همچون فولادمبــارکه، سایــپا، ایران‌خـــودرو و… باید با شــرکت‌های دانــش‌بنیــان همکاری لازم را داشته باشند. یکی از روش‌های تــأمین مالی برای شرکــت‌های دانش‌بنیان این است که شرکت‌های فولادمبارکه، ذوب‌آهن و پلی‌اکریل در ساختار خودشان نهاد سرمایه‌گذاری خطرپذیر را تشکیل دهند یا به اصطلاح شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر یا سی بی سی تشکیل شود و روی سهام دانش‌بنیان‌ها از طریق شرکت سرمایه‌گذار فاب خود یا زیرمجموعه‌شان سرمایه‌گذاری کنند.» او می‌افزاید: «این سرمایه‌گذاری می‌تواند در زنجیره تأمین فعالیت‌های شرکت مادر و شرکت صنعتی باشد. در این شرایط، هم می‌توانند بازار مناسب را برای شرکت‌ها فراهم کنند؛ هم با شرکت‌ها مشارکت کنند و بازار را در اختیار آن ها قرار دهند و اجازه رشدکردن را به این شرکت‌ها بدهند. راهکار دیگر این است که سهام شرکت‌های دانش‌بنیان را که در راستای فعالیت خودشان است، در اختیار بگیرند و اجازه دهند دانش‌بنیان‌ها بتوانند از فضای صنعتی و امکانات و بازار این شرکت‌های بزرگ استفاده کنند.»
انعقاد قراردادهای بلندمدت با دانش‌بنیان‌ها
مدیرعامل شرکت سپهر بوم رادا عنوان می‌کند: «یکی دیگر از راهکارهای تأمین مالی بحث قراردادهای بلندمدت با شرکــت‌های دانـش‌بنیـان و خـــرید بلندمدت محصولات آن‌هاست. اینجا ضــرورتی وجــود دارد که در این زمینه باید شرکت دانش‌بنیان براساس نیاز فناورانه دستگاه‌های صنعتی،محصولات خود را شکل داده باشد و اگر این اتفاق بیفتد، قطعا می‌تواند محصول موردنیازش را به آن شرکت صنعتی به‌صورت بلندمدت واگذار کند.» قربــانی بیان می‌کنـــد: «شرکــت‌های دانـــش‌بنیــان می‌تــوانـنـد فنــــاوری موردنیاز شرکت‌های صنعتی را دراختیار بگیرند و واحدهای صنعتی از فناوری، اختراع و مالکیت فکری که در اختیار شرکت دانش‌بنیان است، به صورت قراردادهای بلندمدت با تعداد و مدت مشخص قرارداد ببندند یا اینکه مالکیت فکری را خریداری کنند. البته خریداری مالکیت فکری در دنیا مصطلح نیست؛ ولی در ایران این کار را انجام می‌دهند. »این کارشناس مالی اذعان می‌کند: «همدلی و هم‌فکری و ایجادکردن فضای رقابت سالم برای دانش‌بنیان‌ها ضرورت دارد؛ شرکت‌های صنعتی در ازای اینکه خرید از شرکت‌های خارجی راانجام می‌دهند، می‌توانند تعامل بلندمدت با دانش‌بنیان‌ها داشته باشندو بخشی از مسئولیت اجتماعی خود را تقویت بنیه داخلی قراردهند. اگر این اتفاق بیفتد، شرکت‌ها می‌توانند رشد کنند و فضای رقابت سالم شکل بگیرد.» قربانی می‌گوید: «صندوق‌های خطر پذیر در بورس می‌توانند سهام دانش‌بنیان‌ها را خریداری کنند یا اینکه بحث تسهیل‌کردن صندوق‌های ســـرمایه‌گـــذاری خصـــوصی توســــط شرکت‌های صنعتی بزرگ می‌تواند اتفاق بیفتد.»
