«در نوروز امسال برخی بناهای شاخص مانند مسجد جامع عتیق در خور نامشان بازدید نداشتند. باید با برنامه‌ریزی منسجم به توزیع گردشگری و توازن بازدیدها کمک کنیم.» این، بخشی از توئیت مدیرکل میراث‌فرهنگی اصفهان است که همه ما را به تأمل وامی‌دارد؛ به‌خصوص وقتی یادمان باشد که متخصصان تاریخ و گردشگری معتقدند اگر بخواهید فقط یک اثر شاخص را که نماینده معماری دوره اسلامی ایران است، به جهان معرفی کنید، بدون شک مسجد جامع عتیق اصفهان برترین گزینه است؛ چراکه یادگارهایی از همه دوره‌های تاریخی (از خلفای عباسی، آل‌بویه، سلجوقیان و ایلخانان مغول گرفته تا آل‌مظفریان، تیموریان، صفویان، افغان‌ها، زندیه و قاجاریه) در خود دارد و همیشه کانون مهم و موردتوجه نصف‌جهان بوده است؛ اما پرسش این است که آیا در تبلیغات گسترده سطح شهر در ایام نوروز و در فضاسازی‌های گسترده نوروزانه جایی به معرفی مسجد جامع اصفهان اختصاص داده شده بود؟ آیا گردشگران را به دیدار با «یوسف میراث اصفهان» تشویق کردیم؟ اصلا پرسش مهم‌تر این است که چند نفر از مسئولان و مقامات بلندپایه شهری و استانی اصفهان با این میراث جهانی بشر عمیقا آشنا هستند و اهمیتش را درک کرده‌اند؟
معروف است که می‌گویند مسجد جامع عتیق اصفهان را گردشگران خارجی بهتر از ایرانی‌ها می‌شناسند! شاهد می‌خواهید؟ شاهد اول، توئیت علیرضا ایــزدی، مــدیــــرکل مــیـــراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان، به تاریخ دو روز پیش: «آمار بازدید از بناهای تاریخی اصفهان در نوروز 1401 رشد 10درصدی نسبت به نوروز 98 را نشان می‌داد. عالی‌قاپو بیشترین آمار بازدیدکننده را داشت؛ اما برخی بناهای شاخص مانند مسجد جامع عتیق در خور نامشان بازدید نداشتند. باید با برنامه‌ریزی منسجم به توزیع گردشگری و توازن بازدیدها کمک کنیم.» شاهد دوم، روایت بازدیدکنندگان این روزهای بهاری از وضعیت بازدیدهای مسجد جامع عتیق اصفهان است؛ مثلا مهتاب ملکوتی که دانشجوی ارشد مطالعات معماری است، با انتشار عکس‌هایی از مسجد جامع عتیق در استوری اینستاگرامش نوشت: «مسجد پر از توریست و دانشجو و کلاس درس… برای توریست‌ها جالب بود. نگاه می‌کردن و می‌پرسیدن دانشجوها چه درسی و رشته‌ای دارن.» او به اصفهان‌زیبا گفت که دانشجویانی از رشته‌های مختلف ازجمله گرافیک (برای درس هنر و تمدن) و معماری (برای درس معماری اسلامی) در مسجد حضور داشتند و مشغول دیدن موزه معماری اسلامی ایران بودند که این نکته هم برای توریست‌ها خیلی جذاب است و هم به شناخت عمیق‌تر بنا کمک می‌کند؛ به‌خصوص که مسجد جامع عتیق هنوز به تحقیق و پژوهش و ثبت کتیبه‌هایش احتیاج دارد. شاهد سوم هم اینکه، از میان همه مساجد ایرانی تنها مسجدی که نامش به‌طور مستقل در فهرست میراث جهانی بشر به ثبت رسیده، مسجد جامع عتیق اصفهان است.از طرفی «میدان نقش‌جهان» آهن‌ربای گردشگری اصفهان است و البته نه‌فقط نصف‌جهان که جهان به داشتنش می‌بالد؛ نام اصفهان نیز با عکس‌های میدان نقش‌جهان گره خورده و همین باعث شده است گردشگران در همه ساعات شبانه‌روز راهی نقش‌جهان شوند و خب این دیدارها بسیار خوب است؛ اما گاهی مثل نوروز امسال باری بر دوش نقش‌جهان هم شده‌اند؛ تا جایی که دوستداران میراث و صاحب‌نظران در خصوص سلامت عالی‌قاپو با حضور این تعداد گردشگر، اظهار نگرانی کردند. البته طبق اعلام روابط‌عمومی اداره‌کل میراث اصفهان، اصول حفاظتی مانند افزایش ساعت بازدید، استقرار نیروهای یگان حفاظت و مسدودکردن طبقات سه به بالا (عدم اجازه بازدید از اتاق موسیقی) انجام شده بود؛ بنابراین به نظر می‌رسد هنوز اصفهان بیش و پیش از هر اقدامی در نوروز، به تمهیدهایی برای مدیریت حضور گردشگران نیاز دارد مدیریتی که باعث شود هم گردشگران از دیدن بخش‌هایی از بناها یا تعدادی از بناها محروم نشوند و هم از دیدارهایشان لذت ببرند و عایدی هم برای گردشگری اصفهان وجود داشته باشد. آن‌طور که مدیرکل میراث‌فرهنگی اصفهان اعلام کرد، «در نوروز ۱۴۰۱ و پس از نزدیک به سه سال شیوع ویروس منحوس کرونا برای اولین‌بار شاهد همراهی و هم‌گرایی تمام نهادهای دولتی از یک‌سو و بخش‌های مختلف خصوصی از سوی دیگر بودیم.»طبق این خبر، «اصفهان در نوروز امسال شاهد بازدید بیش از پنج‌میلیون و هفتصد هزار نفر گردشگر و همچنین اقامت بیش از یک‌میلیون و چهارصد هزار نفر گردشگر در پهنه استان بود. با توجه به آمار ارائه‌شده توسط دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر استان، امسال و با توجه به استقبال گسترده گردشگران و مسافران نوروزی از بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان، از ۲۵ اسفندماه سال ۱۴۰۰ و هم‌زمان با آغازبه‌کار ستاد اجرایی خدمات سفر استان تا پایان روز سیزدهم فروردین‌ماه ۱۴۰۱، بیش از هفت‌میلیون و چهارصد هزار نفر گردشگر از این بناها و جاذبه‌های استان بازدید کردند.»مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان ادامه داد: «همچنین بررسی آمارهای ارائه شده از سوی دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر استان حاکی است در این مدت زمان نیز بیش از یک‌میلیون و چهارصد و پنجاه‌هزار نفر در هتل‌ها، اقامتگاه‌های سنتی و بوم‌گردی، مدارس، کمپ‌ها، منازل استیجاری و ورزشگاه‌ها به‌طور متوسط در مدت‌زمان سه‌ونیم روز اقامت داشته‌اند.»علیرضا ایزدی در ادامه این صحبت‌ها تأکید کرد: «اگرچه استان اصفهان در نوروز امسال جزو استان‌های برتر کشور از منظر اقامت و بازدید گردشگران بود، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما، عدم تعمیم سفر در پهنه استان است. آمارها حاکی است که با توجه به دائمی‌شدن فعالیت ستاد سفر استان، باید تلاش کنیم تا تمام شهرستان‌ها و مناطق استان به‌صورت متوازن از توسعه گردشگری، به‌ویژه در ایام پساکرونا و اقتصاد فرهنگی مثبتی از گردشگری بهره‌مند شوند.»او تصریح کرد: «با توجه به استقبال گردشگران از اصفهان در نوروز امسال و پس از تجربه رکود سه سال گذشته، ثابت شد که در استان اصفهان برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری نیازمند تعریف رویداد فرهنگی هستیم. با توجه به تجربه موفق نوروزگاه‌ها که در ۹۴ نقطه استان برگزار شد، امیدواریم با همکاری نهادهای فرهنگی، رویدادهای مناسب فرهنگی در راستای ایجاد جذابیت در مناطق مختلف گردشگری استان و بر مبنای صنعت گردشگری تعریف شود تا بتوان در راستای جذب گردشگران داخلی و خارجی استفاده کرد.»جان کلام اینکه، آمارهای گردشگری نوروز 1401 در اصفهان، پس از رکود سال‌های کرونا، امیدوارکننده است. این روزها هم گروه‌هایی از گردشگران خارجی را در بناها و سطح شهر می‌بینیم که امیدواری‌هایمان را برای رونق دوباره گردشگری، افزایش می‌دهد؛ اما پرسش مهم این است که بالاخره چه موقع قرار است هوشمندانه به معرفی داشته‌هایمان بپردازیم، توازن گردشگری را ایجاد کنیم و «عایدی» را به جای «بار» بنشانیم؟! در حوزه گردشگری قرار نیست راه دور برویم؛ کافی است ببینیم امارات متحده عربی با مسجد شیخ زاید در ابوظبی و موزه تازه‌تأسیس آینده در دبی چقدر عایدی معنوی و مادی کسب کرده و ما با میراث جهانی اصفهان چه رفتاری داشته‌ایم.
