سفر به مقاصد نزدیک، برای آن‌ها که با کمبود وقت مواجهند اما به تمدد اعصاب و فرار از شلوغی و هوای آلوده شهری نیاز دارند و البته سفرهای جذاب به‌صرفه را ترجیح می‌دهند، بهترین گزینه است؛ در این صفحه هم بارها مقاصد جذاب نزدیک اصفهان را معرفی کرده‌ایم و این بار به سراغ روستای بکری رفته‌ایم که کمتر درباره‌اش شنیده‌اید؛ در حالی که پر از جاذبه است و اگر سایه شهرهای توریستی اطرافش، به او اجازه قدم علم‌کردن بدهد، می‌تواند گردشگران بسیاری را به خصوص در تابستان جذب کند.
زوجی که طار را به تهران ترجیح دادند
خانم بدیع‌الزمان و آقای ابراهیم‌زاده، زوجی هستند که زندگی‌شان با علم و فرهنگ گره خورده و در میزبانی‌شان این سبقه کاملا مشهود است؛ همین روحیه هم هست که «اقامتگاه بوم‌گردی ورشیو» را به «خانه بوم‌گردی ورشیو» تبدیل می‌کند. بعد از آن که بچه‌هایشان از آب و گل درآمدند و رهسپار شدند، این زوج به روستای آبا و اجدادی‌شان بازگشتند و ورشیو را راه انداختند. خانم بدیع‌الزمان، زنی به غایت آرام و متین است؛ خودش هم از مهمانان میزبانی می‌کند و غذاهای خوش‌طعم طاری می‌پزد، هم برای صفحه اینستاگرام خانه‌شان (varshiv.house@) تولید محتوا می‌کند. البته برخی از خانم‌های همسایه هم به او کمک می‌کنند. آقای ابراهیم‌زاده هم با عشق و صبوری برای میهمانان درباره تاریخ و میراث طار توضیح می‌دهد. ما یک گروه هشت نفره (متشکل از مریم اطیابی، سعید فتوحی، مجتبی گهستونی، نیلوفر عزیزی، سیمین سقفی، حمیدرضا طاری و جرج سرکیسیان) بودیم که سفر رسانه‌ای به طار را به دعوت اقامتگاه بوم‌گردی ورشیو تجربه کردیم.
طعم‌های طار
صبح را با نان‌پختن در تنور خانه بوم‌گردی ورشیو آغاز می‌کنیم؛ چانه می‌گیریم، نان را به تنور می‌زنیم تا نان بازویمان را بخوریم! این می‌شود گردشگری تجربه‌گرا با طعم نان محلی خوشمزه و داغ. ظهرمان گره می‌خورد با طعم دو خورش محلی که یکی با به و آلو درست شده و آن یکی با زردک. شام را هم در ایوان خانه می‌خوریم به‌صرف غذایی به نام «پلو نازه» که از برگ موی خشک‌شده و گوشت چرخ‌کرده و سبزیجات تهیه شده است. شام دیگرمان، کالاجوشی است که با «ماستینه» درست شده و با همه کالاجوش‌های دیگری که تا به حال خورده‌ام، فرق دارد. در روستاگردی‌هایمان درخت‌های توت حسابی دلمان را می‌برند. توت‌های طار، عجیب شیرین و خوشمزه‌اند و همه این طعم‌ها فقط بخشی از تجربه‌های غذاگردی در روستای طار را تشکیل می‌دهند. از ایوان ورشیو که به منظر روستا نگاه می‌کنیم، دورنمایی از لواشک‌ها و برگه زردآلوها چشممان را می‌گیرند و ما را به خانه همسایه می‌کشند.
موزه مردم‌شناسی طار گردشگران را حیرت‌زده می‌کند!
به جرئت می‌توانم ادعا کنم فقط دیدن «موزه مردم‌شناسی رفیعیه طار» می‌تواند یک دلیل عالی برای سفر به طار باشد. یعنی حتی اگر از اصفهان عازم طار شوید و این موزه را ببینید و برگردید، سفرتان رضایت‌بخش خواهد بود؛ چرا؟ چون آن‌قدر فضاهای متنوع و معماری جالبی دارد و پر از خوش‌سلیقگی است که گردشگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ما اول مهمان باغ خانه عنایت‌الله رفیعی طاری شدیم؛ بانی موزه که متولد سوم اسفند 1303 در اصفهان است و از پدری طاری و مادری اصفهانی متولد شده است. عنایت‌الله خان برایمان توضیح داد که ایده راه‌اندازی موزه به کتابخانه جد بزرگش، مرحوم آخوند ملامحمد رفیع مجتهد نطنزی برمی‌گردد. آن کتابخانه البته فروخته شد و این مسئله باعث شد که او برای حفظ میراث خانوادگی و میراث طار، خودش دست به کار شود و موزه روستایی جذابی راه‌اندازی کند. عنایت‌الله رفیعی، عضو کانون سردفتران ایران است و این شغل را از دفتریاری پدرش آغاز کرده؛ آن هم زمانی که ده‌پانزده روستای منطقه زیر نظر او و پدر بوده و این دفتر سیار با ماشین و اسب منتقل می‌شده است. بعد هم از طار به تهران رفته و سرقفلی دفتر 86 را خریده و 20 سالی دفترداری در تهران را تجربه کرده است. انتقال کتابخانه شخصی‌اش از تهران به طار و جمع‌آوری اسناد و اشیای موزه‌ای به تأسیس این موزه انجامیده است. حالا در میان بافت تاریخی روستای طار قدم بزنید، به دری می‌رسد که روی سردرش نوشته شده: «موزه رفیعیه طار، مؤسس: عنایت‌الله رفیعی، سنه 1390 ه.ش». در فضاهای مختلف موزه می‌چرخیم و اشیا و اسناد را می‌بینیم؛ آن‌قدر فضاهای مختلف و پر از اطلاعات وجود دارد که به یاد پاویون مراکش در اکسپوی 2020 دبی می‌افتم! نقشه‌ای می‌بینم به تاریخ سال 1342 در مقیاس یک‌دویستم با ترسیم «مهندسیار محمدحسین مقدری» به سفارش «عنایت‌الله رفیعی سردفتر درجه اول اسناد رسمی هیجده طرقرود نطنز کاشان». روی نقشه نام «طار» دیده می‌شود. دو مجسمه مومی از عنایت‌الله رفیعی و همسرش در دفترکار، دیواری با عنوان «مأخذ یکصدساله فامیل‌های طار»، «شجره‌نامه خاندان رفیعی طاری»، سقاخانه و گرمابه موزه با مجسمه‌های مومی و حوضچه‌های پرآب از جمله جاذبه‌های موزه هستند. از در موزه که خارج می‌شویم، دری به خانه آقای رفیعی وجود دارد؛ مهمان خانه‌ای می‌شویم که بخش اندرونی و بیرونی دارد و دو باغ با درختان توت، بادام، گردو، آلبالو، گیلاس، زردآلو، شاه‌توت و غیره. دلیل این مهمانی هم این است که آقای رفیعی با ذوق دوست دارد موتوربرق 70ساله را در گوشه حیاط خانه‌اش نشانمان بدهد. ماشینی هم در حیاط پارک شده که رویش نوشته‌اند: «موزه رفعیه طار». در یک کلام بگویم اگر به تاریخ علاقه‌مندید و اگر فعال اینستاگرامی علاقه‌مند عکاسی هستید، این موزه مقصد بسیار جذابی است. روی در موزه نوشته‌اند: «تلفن تماس: 09337270668، قیمت بلیط 10 هزارتومان، مهمان خارجی 30هزار تومان». صفحه اینستاگرامی (museum.rafiee.tary@) هم برای موزه راه انداخته‌اند.
از «تار» به روایت مهریار تا «طار» به روایت مردم
«تار دیهی است در دهستان ترقرود شهرستان نطنز که در سال 1345، 608 نفر جمعیت داشته است… باید فورا دریابیم که محلی خوش آب‌وهوا با زراعت نسبتا خوب و درختان میوه و مردمی زحمتکش و کوشاست که بقایای آثار تمدن و حضارت کهن خود را تا امروز حفظ کرده‌اند. وجود دیه‌هایی با نام‌های کهن مثل مزده، مراوند، کشه، نیه، ورزان، ورگوران و غیره همه نشان قدمت این حضارت و نوع معیشت این دیه است.» این، روایتی است که به قلم محمد مهریار (نویسنده، محقق، مترجم، ایران‌شناس و اصفهان‌شناس متولد سال 1297 است) در کتاب فرهنگ جامع نام‌ها و آبادی‌های کهن اصفهان منتشر شده است.طبق این روایت، «ت» و «د» در لهجه‌های مختلف زود تبدیل می‌شود؛ بنابراین «تار» صورت دیگری از «دار» است و دار که به صورت اتباع در دار و درخت هم به کار می‌رود، به معنای درخت است و این نشان می‌دهد نام روستای تار نشان‌دهنده جایی است که درخت دارد.در این کتاب از تار بندرعباس، تارآباد در سیرجان و مشهد و مهاباد و تارزان در ایلام هم یاد شده است.اما جالب اینکه در تابلوهایی که از جاده تا داخل روستا می‌بینید، همه جا از «طار» یاد شده و نام فامیل «طاری» وجود دارد و مردم هم روستا را به همین نام می‌خوانند.نکته جالب توجه دیگر این است که در مطلبی که محمد مهریار درباره ترق (Tarq) نوشته، آمده: «ترق که معمولا به اشتباه آن را طرق ضبط کرده‌اند، نام صحیح این واژه ترق (به فتح اول و سکون ثانی) است. ترق از دیه‌های بزرگ دهستان ترقرود است و در سال 1375 جمعیت آن 611 نفر بوده و این ناحیه در حال حاضر رو به ترقی و توسعه است؛ چون که در زمین این ناحیه هر جا به دشت نزدیک شویم، امکان کندن چاه‌های ژرف وجود دارد.»برای من هم نام «تار» آشناتر از «طار» بود؛ چرا که سفر به دریاچه‌های تار و هویر در منطقه دماوند تهران را سال‌ها پیش طی یک تور دو روزه تجربه کرده بودم؛ اما وقتی سعید فتوحی، یکی از خبرنگاران تهران از رسانه میراث‌باشی، بانی خیر برگزاری تور آشناسازی برای فعالان رسانه به مقصد «طار» شد، تازه متوجه شدم که روستای جذابی در فاصله یک ساعتی اصفهان وجود دارد که با هوای بسیار خنک، بافت معماری روستایی جذاب، یک موزه روستایی حیرت‌انگیز، آسیاب سنگی که در انتظار مرمت است و اقامتگاه بوم‌گردی منحصربه‌فردش مقصد جذابی است؛ به خصوص برای شهروندان دو شهر اصفهان و کاشان.
جاذبه‌های طار
به روایت مهدی ابراهیم‌زاده طاری، دبیر بازنشسته آموزش و پرورش، در گفت‌و‌گو با میراث‌باشی، گفته می‌شود که طار قریب به چهار هزار سال قدمت دارد. این روستا در میان دره‌ای طولانی از مزارع در دامنه کوه کرکس واقع شده و منطقه کوهستانی. ارتفاع منطقه مسکونی بین 2300 تا 2400 متر از سطح دریاست و آب مطبوع و خوش‌خوراکی دارد که از قنواتش تأمین می‌شود. این روستا در مسیر گردشگری کاشان-اصفهان-شیراز قرار دارد و می‌تواند مقصد جدید و بکری در پکیج تورهای این مسیر کلاسیک گردشگری ایران باشد.او از چشمه آرتزین آب چیک‌چیک، بقعه باباعبدالله (که گفته می‌شود 13 قرن قدمت دارد)، کوچه‌باغ‌های بافت روستا با درختان سپیدار و کبودار به عنوان جاذبه‌های گردشگری طار نام برد.به روایت خانم بدیع‌الزمان، از قدیم، گیوه‌چینی در این روستا وجود داشته است و گردشگران می‌توانند انواع لواشک، برگه زردآلو و مربا را به عنوان سوغات طار با خودشان ببرند. در حیاط اقامتگاه بوم‌گردی ورشیو، سه تابلوی گواهینامه‌های اقامتگاه هم وجود دارد؛ اولی پروانه بهره‌برداری است که برخی از کاربردی‌ترین اطلاعاتش به این ترتیب است: «درجه 2»، «تاریخ صدور: 19/10/1400»، آدرس: «شهرستان نطنز، روستای طار، خیابان سهیل جی، پایین‌تر از مخابرات، کوی ورشیو، پلاک 80».
اقامتگاه بوم‌گردی ورشیو، خانه‌ای است با سوئیت دستکند (اتاقی که در گرمای تابستان به طور طبیعی سرمای زمستانی دارد)، سوئیت روبه‌آسمان (که بخشی با سقف شیشه‌ای دارد)، سوئیت نقلی (که آشپزخانه کوچکی داخل دیوار دارد)، سوئیت آسمان آبی (که سقف گنبدی چهارطاقی با رنگ‌آمیزی آسمانی دارد). سوئیت‌ها سرویس‌های فرنگی و ایرانی دارند و ایوان و حیاط خانه هم برای دورهمی‌ها استفاده می‌شوند.
از طار به طرق رود
«مسجد جامع طرقرود» با سرو خمیده‌ای که بیش از هزار سال سن دارد و «درخت چنار هزارساله طرقرود» از جمله دیدنی‌هایی بودند که یک غروب ما را از طار به طرقرود کشاندند. ما مهمانان تور رسانه‌ای، با همراهی حجت الاسلام والمسلمین محمد شریفی، امام جمعه و رئیس شورای شهر طرقرود، به دیدن جاذبه‌های این منطقه می‌رویم و او با علاقه درباره تاریخ و میراث منطقه برایمان توضیح می‌دهد و بر حفظ میراث طرقرود و طار تأکید می‌کند. در بخشی از صحبت‌هایش از زدودن دستکاری‌هایی که وجه میراثی مسجد جامع طرقرود را تحت تأثیر قرار داده بود، می‌گوید و این صحبت‌ها برای ما دلگرم‌کننده است. از مسجد جامع به سمت بافت طرقرود حرکت می‌کنیم و در اقامتگاه و باغ موزه چال‌سامان شام می‌خوریم؛ اقامتگاهی که توسط یک خانواده اداره می‌شد و به دیوارهایش اشیای قدیمی نصب کرده بودند و آلبومی از سندهای منطقه داشتند.
راهنمای سفر از اصفهان به طار
ما سفرمان را به سمت نطنز آغاز کردیم. نرسیده به نطنز از اتوبان خارج شدیم و رد تابلوی طرقرود را گرفتیم به تابلویی رسیدیم که دو فلش را نشان می‌داد؛ یکی به سمت کشه-ورگوران و یکی به سمت طار. دومی را انتخاب کردیم و به روستا رسیدیم. سفرمان ساعت 22:30 از اتوبان آقابابایی شروع شد، ساعت 23:40 به تابلوی «به روستای طار خوش آمدید» رسیدیم و ساعت 22:30 هم داشتیم در ایوان اقامتگاه بوم‌گردی ورشیو چای می‌خوردیم!